Sự sáng tạo của Xabi Alonso ở El Clasico

Sau khi gia nhập Real hè 2021, Camavinga đã kinh qua nhiều vị trí khác nhau ở hàng tiền vệ. Dưới thời Carlo Ancelotti, anh có lúc còn bị xếp đá hậu vệ trái - vị trí mà cầu thủ người Pháp từng tuyên bố không thích.

Trước khi vào mùa mới với HLV Alonso, tiền vệ người Pháp dính chấn thương, phải nghỉ đến giữa tháng 9. Sau khi bình phục, anh được trao cơ hội nhỏ giọt qua những lần vào thay người. Phải tới giữa tháng 10, Camavinga mới lần đầu đá chính khi Real làm khách của Getafe ở La Liga, với vai trò tiền vệ trung tâm lệch trái.

Trận El Clasico hôm 26/10 là lần thứ hai Camavinga đá chính. Nhưng khác mọi khi, anh được xếp đá ở biên phải, như một tiền đạo cánh. Và ở vị trí ít ai ngờ đó, cầu thủ 22 tuổi trở thành nét chấm phá chiến thuật độc đáo tại Santiago Bernabeu khi tiếp Barca.

Tính đến trước El Clasico, tân binh Franco Mastantuono là người thường xuyên được xếp đá tiền đạo phải ở Real mùa này. Nhưng anh không đạt hiệu quả nổi bật: ghi một và kiến tạo một bàn qua 8 trận đá chính.

Việc Alonso xếp Camavinga ở hành lang phải có thể còn là cách để dung hòa vị trí của Arda Guler và Bellingham. Nếu Camavinga đá tiền vệ trung tâm sở trường, Guler hoặc Bellingham – trong trường hợp dùng cả hai – phải có một người chơi với xu hướng dạt biên, và điều này không phù hợp.

Guler đã là mảnh ghép quan trọng từ đầu mùa trong vai trò số 10, làm cầu nối tấn công hiệu quả và cùng Mbappe trở thành cặp bài trùng gợi nhớ Mesut Ozil - Cristiano Ronaldo giai đoạn 2010-2011 đến 2012-2013. Không ai kiến tạo nhiều cho Mbappe mùa này như Guler, với 5 pha dọn cỗ.

Bellingham thì vừa trở lại sau chấn thương và không thể cứ ngồi ngoài với vị thế siêu sao của anh. Dù có thể đảm đương một trong hai vị trí tiền vệ trung tâm, với tố chất tấn công vùng cấm từ thời còn khoác áo Dortmund lẫn tại tuyển Anh, Bellingham thường phát huy giá trị cao nhất nếu được chơi như một số 10 lệch.

Alonso đã giải bài toán này bằng một cấu trúc chuyển đổi linh hoạt giữa giai đoạn có bóng và không bóng. Khi có bóng triển khai tấn công, cấu trúc trở thành 4-1-4-1 hoặc 3-1-4-2, bộ ba chơi thấp nhất trước khung thành gồm Dean Huijsen (số áo 24) - Eder Militao (3) – Fede Valverde (8), với Aurelien Tchouameni (14) chơi tiền vệ trụ. Trung tâm hàng tiền vệ sẽ là Guler (15) lệch trái và Bellingham (5) lệch phải. Hai biên được quán xuyến bởi Camavinga (6) ở cánh phải và Alvaro Carreras (18) - vị trí dâng lên cao tham gia tấn công tùy thời điểm ở cánh trái.

Ở giai đoạn không bóng tổ chức phòng ngự tầm trung bình cho đến thấp, khi cần, Camavinga hoàn toàn có thể di chuyển giật chéo lùi về với quãng đường ngắn, hợp cùng Tchouameni tạo thành tấm lá chắn trước bộ tứ vệ.

Sự sáng tạo của Alonso, bất kể đã lên kế hoạch trước hay trùng hợp, lại giúp Real kiểm soát tốt khu vực sân ở nách trái trung lộ theo hướng tấn công của Barca, vốn là vùng hoạt động chủ yếu của cặp điều tiết Pedri (8) - Frenkie De Jong (21). Điều này cũng có thể giải thích vì sao trong phần lớn thời gian hiệp một, Lamine Yamal (10) bị cô lập, ít được dồn bóng ở biên phải; thậm chí điểm nhận bóng của anh xuất hiện nhiều ở phần sân nhà. Thống kê cả trận, hướng tấn công qua cánh trái của Barca chiếm đến 39%, so với 32% của cánh phải và 29% ở trung lộ.

Bộ ba cánh phải của Real, gồm Valverde (8) – Camavinga (6) – Bellingham (5), cùng nhau đã thực hiện 9 pha tắc bóng, 11 lần thu hồi bóng và tham gia 39 tình huống tranh chấp. Họ hỗ trợ phòng ngự tốt ở phạm vi không gian này, nơi có sự hiện diện của Pedri và De Jong, cũng như đối phó trước hậu vệ cánh có xu hướng tấn công là Alejandro Balde.

Ở cánh đối diện, dù nhóm Carreras (18) – Guler (15) - Vinicius (7) không mang đến những thông số phòng ngự ấn tượng tương tự. Nhưng riêng Carreras gần như đủ sức "gánh vác" toàn bộ, với sự hỗ trợ của Tchouameni.

Đây cũng là cánh mà sự đe dọa tấn công của Guler cùng Vinicius bù lại cho mặt trận phòng ngự. Hay nói cách khác là khiến Jule Kounde của Barca luôn phải dè chừng, ít có cơ hội hỗ trợ Yamal tấn công. Tiền đạo cánh người Brazil cả trận đã rê dắt bóng thành công 5 trong 6 pha, thắng 7 trong 11 pha tranh chấp tay đôi. Vinicius "phòng ngự bằng cách tấn công".

Tuy nhiên, điểm nhấn nổi bật hơn cả mà vị trí đặc biệt của Camavinga mang lại, nằm ở cách thức triển khai tấn công của Real. Đầu tiên là khâu triển khai bóng từ tuyến dưới. Ví dụ, tình huống phút 17 khi Barca tổ chức pressing tầm cao, với cấu trúc triển khai bóng gồm cặp trung vệ chơi hẹp (khiến các tiền đạo cánh Barca phải di chuyển quãng đường dài hơn), hai hậu vệ biên giãn rộng và đứng thấp (khiến các hậu vệ biên Barca phải dâng lên quãng đường dài hơn), Real không mấy khó khăn tìm được giải pháp thoát vây để lên bóng.

Bấy giờ, Camavinga trong vai trò tiền đạo cánh phải giật về để kết nối, xoay xở và chuyển hướng sang cánh đối diện trống trải bằng một đường chuyền chân trái. Một cầu thủ thuận chân trái như Camavinga, khi được xếp đá cánh phải mang đến những đường chuyền chuyển hướng sang cánh đối diện với quỹ đạo bóng vòng từ ngoài vào trong theo hướng lên bóng, cho phép bóng trôi tiến về trước ở biên, thuận lợi cho đà tiến công của đồng đội ở cánh trái. Bên cạnh đó là lợi ích cố hữu của một cầu thủ thuận chân trái đá cánh phải khi đối đầu trực tiếp với hậu vệ đối phương cùng cánh.

Tiếp đến là dấu ấn đóng góp từ Camavinga trong bàn mở tỷ số của Real ở phút 22. Lúc cầu thủ người Pháp nhận bóng ở biên phải theo hướng tấn công của chủ nhà, Mbappe đã ở vị trí việt vị. Camavinga chọn cách chuyền bóng cho Bellingham, trước khi tăng tốc dọc biên – một hành động chuyền bóng rồi chạy chỗ để sẵn sàng cho một pha phối hợp một-hai.

Chính tổ hợp động tác đẳng cấp của tiền vệ người Anh - di chuyển vòng cung đánh lừa Pedri, thoát kèm người, tự tạo không gian xử lý bóng trước mặt và tung ra pha chọc khe xuyên tuyến chất lượng - đã đặt Mbappe vào vị trí đối mặt khung thành Wojciech Szczesny, dứt điểm thành bàn.

Nhưng mọi thứ sẽ vô nghĩa nếu Camavinga không chạy chỗ không bóng hút theo Balde. Chính hành động của anh buộc hậu vệ trái người Tây Ban Nha phải lùi về, khiến bẫy việt vị dâng cao của Barca bị vô hiệu, giúp Mbappe ở vị trí không việt vị. Công nghệ bắt việt vị bán tự động sau đó xác định điểm so sánh vị trí của Mbappe là với Balde.

Và cuối cùng, là tình huống Camavinga mang đến đường chuyền dành cho Bellingham ngay đầu hiệp hai, mở ra pha bóng chạm tay của Eric Garcia và Real được hưởng phạt đền.

Tình huống này thực tế là ở giai đoạn phòng ngự từ xa của Real, tức tổ chức pressing tầm cao, với Camavinga là thành tố gây áp lực ở biên phải lên hậu vệ cánh Balde. Với sự trợ giúp từ Valverde ở cùng cánh, Camavinga khiến pha lên bóng giữa Balde và Marcus Rashford bất thành. Sau khi giành lại bóng, bằng động tác "râteau" (rê bóng bằng gầm giày) trong không gian hẹp, Camavinga chuyền thành công cho Bellingham, trước khi tiền vệ người Anh xộc bóng vào vùng cấm, xử lý buộc Garcia dùng tay chơi bóng.

Nếu Mbappe sút thành công quả 11m sau đó, dấu ấn của Camavinga sẽ một lần nữa được tô đậm, đồng thời đánh dấu một tỷ số phản ánh chính xác hơn về hiệu quả tấn công của Real trước Barca, với giá trị bàn thắng kỳ vọng cả trận là 3,63 (hơn ba bàn) so với chỉ 1,03 của đại kình địch.

Alonso đã mang đến nhiều dấu ấn chiến thuật tại El Clasico, cũng là những chuyển biến tích cực trong cách vận hành lối chơi của Real so với mùa trước, điển hình là cấu trúc pressing tầm cao được cải thiện. Nhưng xét ở vai trò cá nhân trên sân, Camavinga là điểm nhấn đậm nét nhất.

Hoàng Thông