Số phận 'lận đận' của chip Nvidia H20

Bloomberg ngày 12/8 dẫn nguồn tin thân cận cho biết chính phủ Trung Quốc yêu cầu một loạt doanh nghiệp nước này không nên sử dụng H20 vì "kém tiên tiến", nhất là với công việc liên quan đến chính phủ hoặc an ninh quốc gia. Nvidia lập tức phản hồi, nhấn mạnh chip "không phải sản phẩm quân sự hay dành cho cơ sở hạ tầng của chính phủ".

Tháng trước, Mỹ quyết định dỡ bỏ lệnh cấm bán H20 tại Trung Quốc. Nhưng dù được "cởi trói", công ty của Jensen Huang chưa bao giờ bán H20 suôn sẻ kể từ khi sản phẩm này ra đời.

Năm 2022, Washington ban hành lệnh cấm doanh nghiệp Mỹ hoặc doanh nghiệp sử dụng công nghệ nước này bán chip AI tiên tiến cho Trung Quốc. Điều này khiến Nvidia phải "hạ cấp" hai mẫu A100 và H100 mạnh nhất thành A800 và H800 để bán ở quốc gia tỷ dân.

Nhưng từ tháng 10/2023, Mỹ gia tăng biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip và công nghệ liên quan đến AI nhằm ngăn Trung Quốc tiếp cận công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn. Ngay sau đó, hai mẫu A800 và H800 bị ngừng bán. Theo nguồn tin của Reuters khi đó, Nvidia tiếp tục nghiên cứu ba mẫu chip khác với hiệu năng thấp hơn để phù hợp với lệnh cấm, trong đó model mạnh nhất là H20.

Dựa trên bảng thông số kỹ thuật, H20 vẫn có những tính năng AI mới của Nvidia, nhưng giảm sức mạnh tính toán để tuân thủ quy định. Chip sử dụng kiến trúc Hopper, 96 GB bộ nhớ HBM3, băng thông bộ nhớ 4,0 TB/giây và khả năng xử lý GPU 8 chiều, đạt hiệu năng từ 148 đến 296 TOPS (nghìn tỷ phép tính mỗi giây). Để so sánh, H100 đạt hiệu năng đầy đủ từ 1.979 đến 3.958 TOPS.

Dù bị hạ cấp, H20 vẫn có giá cao 10.000-13.000 USD. Ban đầu, Nvidia ước tính công ty sẽ đạt doanh số một triệu sản phẩm vào năm 2024 và tạo ra doanh thu 12 tỷ USD.

Nhưng H20 gặp trục trặc ngay từ khi sản xuất. Ban đầu, Nvidia dự kiến giao hàng cuối năm 2023. Đến tháng 11 năm đó, Reuters dẫn nguồn tin cho biết công ty đã thông báo cho đối tác Trung Quốc rằng chip bị hoãn sang quý I/2024 do hãng máy chủ gặp khó khi tích hợp. Khi đó, Nvidia từ chối bình luận, nhưng thực tế phải tới quý II/2024, sản phẩm mới được bán đại trà.

Theo Cailian News Agency (CNA), sản phẩm ban đầu kén khách, thậm chí được cho là đã bị Nvidia cân nhắc ngừng sản xuất. Thế nhưng, sự ra đời của DeepSeek - mô hình chi phí thấp, sử dụng hệ thống chip AI không cần mạnh nhất nhưng vẫn đạt hiệu quả tương đương mô hình lớn, khiến H20 trở thành mặt hàng hot. The Information cho biết, riêng quý I/2025, ByteDance, Alibaba, Tencent đã đặt hàng ít nhất 16 tỷ USD cho H20. Các công ty nhỏ hơn cũng chi tổng cộng hàng tỷ USD để mua chip này.

Dù vậy, "gáo nước lạnh" tiếp tục dội vào Nvidia khi vào tháng 4, chính phủ Mỹ ra lệnh hạn chế bán H20 cho Trung Quốc vì lo ngại chip có thể được sử dụng trong nhiều siêu máy tính mà phía Bắc Kinh đang xây dựng. Nvidia đã gửi đơn lên chính phủ Mỹ yêu cầu được tiếp tục bán sản phẩm cho Trung Quốc, lo ngại vị thế dẫn đầu của công ty "có thể bị lung lay".

Trong tháng 5, nhóm nghị sĩ lưỡng đảng Mỹ, đứng đầu là thượng nghị sĩ Tom Cotton, đề xuất dự luật yêu cầu doanh nghiệp trong nước khi bán chip ra nước ngoài cần có cơ chế xác minh vị trí. "Cửa hậu" này nhằm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ bán dẫn tiên tiến của Mỹ với một số quốc gia, như Trung Quốc. Nhóm cũng yêu cầu Bộ Thương mại Mỹ nhanh chóng thông qua dự luật.

Giữa tháng 7, Mỹ đảo ngược lệnh cấm vào tháng 4 khi tiếp tục cho phép Nvidia bán H20, một phần của cuộc đàm phán về đất hiếm Mỹ - Trung. Nguồn tin từ Reuters nói Nvidia đã đặt hàng TSMC sản xuất thêm 300.000 chip H20 do cầu phục hồi, ngoài số tồn kho đã có.

Thế nhưng, "vận hạn" với H20 chưa dừng lại do vấn đề "cửa hậu". Ngày 31/7, Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) triệu tập Nvidia để xác định liệu mẫu chip AI H20 của công ty có rủi ro bảo mật nào không. Họ lo ngại dữ liệu và quyền riêng tư người dùng Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng nếu tồn tại "chức năng theo dõi và điều khiển từ xa tiềm ẩn".

Nvidia sau đó phủ nhận. "GPU của Nvidia không có và cũng không nên có công tắc ngắt kết nối từ xa (kill switch) hay cửa hậu (backdoor). Chúng tôi đã thiết kế bộ vi xử lý hơn 30 năm. Việc nhúng cửa hậu vào chip sẽ là một món quà cho hacker và thế lực thù địch", David Reber Jr, Giám đốc an ninh của Nvidia, viết trên blog công ty ngày 7/8.

Một ngày sau, một quan chức Mỹ cho biết Bộ Thương mại nước này bắt đầu cấp phép cho Nvidia xuất khẩu H20 sang Trung Quốc. Đến 10/8, Nvidia, cùng AMD được cho là đã đồng ý trả chính phủ Mỹ 15% tiền bán chip cho Trung Quốc. Phía Nvidia nói "tuân theo các quy định mà chính phủ Mỹ đặt ra", còn AMD không phản hồi.

Theo CNBC, hiện tại, số phận của H20 chưa được đảm bảo dù đã được phía Mỹ "cởi trói". Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã yêu cầu các công ty giải thích vì sao họ cần H20 thay vì dùng sản phẩm trong nước. "Trung Quốc có nguồn cung chip nội địa dồi dào để đáp ứng nhu cầu, sẽ không và chưa bao giờ phụ thuộc vào chip Mỹ cho hoạt động của chính phủ, cũng như chính phủ Mỹ sẽ không phụ thuộc vào chip từ Trung Quốc", tuyên bố ngày 12/8 có đoạn.

"Như cả hai chính phủ đều thừa nhận, H20 không phải sản phẩm quân sự", Nvidia nói với Tom's Hardware ngày 12/8. "Trung Quốc có nguồn cung chip nội địa dồi dào để đáp ứng nhu cầu. Việc cấm bán H20 tại Trung Quốc sẽ chỉ gây tổn hại đến vị thế dẫn đầu về kinh tế và công nghệ của Mỹ mà không mang lại lợi ích an ninh quốc gia nào".

Bảo Lâm tổng hợp