Sinh viên bằng giỏi loay hoay xin việc ở công ty tôi

"Bản thân tôi xuất phát từ một trường đại học bình thường, ra trường lăn lộn tìm việc. Lúc ấy, tôi chỉ có duy nhất một mục tiêu: phải có việc làm, tự nuôi thân, không để bố mẹ bán đất nuôi mình, nên gì cũng làm, từ phát tờ rơi, đến bán hàng. Có những ngày, tôi làm liên tục từ 7h sáng tới 11h đêm, đứng cả ngày, tối về chân tê liệt. Nhưng đổi lại, tôi học được nhiều thứ đáng giá.

10 năm qua, khi tôi trở thành quản lý, có rất nhiều bạn nhân sự là sinh viên top đầu của những trường đại học danh giá, có bạn đi du học trở về. Nhưng điều khiến tôi rất ngạc nhiên là các em có thể rất giỏi về mặt bằng cấp, có những bạn học tới Thạc sĩ, nhưng cuối cùng lại không biết làm cái bảng Excel, gửi email thiếu tiêu đề, câu cú lủng củng, quản lý cảm xúc kém, chỉ nhăm nhăm lên mạng thể hiện...

Tôi đồng ý là các bạn cũng có những kỹ năng nổi trội hay khả năng ngoại ngữ tốt hơn thời tôi rất nhiều. Nhưng điều đó không thể khỏa lấp đi khoảng trống trong kỹ năng làm việc của các bạn. Tôi cho rằng, hệ thống giáo dục cần có chút thay đổi để giúp các em thích nghi kịp với thời đại, thay vì tập trung vào bảng thành tích trên ghế nhà trường".

Đó là chia sẻ của độc giả Thuong xung quanh thực trạng trên 85% sinh viên tốt nghiệp được xếp loại Giỏi và Xuất sắc tồn tại song song với hàng vạn cử nhân thất nghiệp hoặc làm trái ngành. Có những cử nhân xuất sắc, thủ khoa đầu vào, thậm chí đầu ra đại học vẫn thất nghiệp dài. Nhiều năm qua, Việt Nam đã dồn nhiều nỗ lực vào chuẩn hóa đầu vào: từ thi tốt nghiệp THPT, xét học bạ, chứng chỉ quốc tế cho đến các bài đánh giá năng lực. Nhưng đầu ra vẫn gần như bị bỏ ngỏ.

Đánh giá nguyên nhân khiến lực lượng sinh viên ra trường chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, bạn đọc Dank nhận định: "Nguyên nhân sâu xa của nghịch lý giữa đầu vào và đầu ra đại học theo tôi nằm ở hai vấn đề sau:

Thứ nhất, thiếu liên kết giữa doanh nghiệp với các trường đại học. Hiện tại, các chương trình đào tạo đại học ít có sự tham gia trực tiếp của doanh nghiệp trong xây dựng nội dung, định hướng ngành, thực hành hoặc tuyển dụng. Điều này khiến sinh viên thiếu cơ hội tiếp xúc thực tế, trong khi doanh nghiệp lại không được lắng nghe phản hồi về chất lượng nguồn nhân lực từ các trường.

Thứ hai, việc mở rộng số lượng trường và ngành đào tạo một cách ồ ạt, thiếu định hướng chiến lược, dẫn đến tình trạng cung vượt cầu, ngành hot thì quá đông thí sinh theo học, trong khi một số ngành then chốt lại thiếu người giỏi.

Do đó, để giải bài toán đầu ra hiệu quả, tôi cho rằng cần có chiến lược tổng thể: xây dựng cơ chế hợp tác chặt giữa nhà trường và doanh nghiệp (đặc biệt là trong việc tham gia cấu trúc chương trình, thực tập, tuyển dụng), đồng thời quy hoạch lại mạng lưới đào tạo theo nhu cầu xã hội. Chỉ khi đầu vào, đầu ra và thị trường được điều chỉnh đồng bộ, chúng ta mới có thể chuẩn hóa lại logic đào tạo tuyển dụng, thay vì tiếp tục 'ám ảnh cửa vào' mà bỏ qua 'cửa ra'".

>> Tôi bằng giỏi đại học vẫn không xin nổi việc lương 5 triệu đồng

Chia sẻ kinh nghiệm để sớm thích nghi với công việc thực tế sau khi ra trường, độc giả Mike bình luận: "Đó là vấn đề năng lực thích nghi và kinh nghiệm làm việc của mỗi người. Cá nhân tôi học và tốt nghiệp đại học chính quy chuyên ngành Công nghệ thông tin năm 2011. Trong suốt quá trình học, tôi tự kiếm việc làm thêm bên ngoài, từ phục vụ bàn, đến sửa máy tính, sau là freelancer làm part-time cho các job trên mạng.

Đến ngày báo cáo tốt nghiệp, chỉ sau hai ngày, mặc dù chưa được cấp bằng, tôi đã xin được vào một công ty đúng chuyên ngành để làm việc. Qua bình luận này tôi chỉ muốn khuyên các bạn đang và sẽ học đại học một điều rằng trong quá trình học tận bốn năm, các bạn nên cố gắng trau dồi thêm thật nhiều kỹ năng sống và kinh nghiệm làm việc. Đó là cách tốt nhất để sớm hòa nhập với thị trường lao động sau khi rời giảng đường".

Trong khi đó, bạn đọc Nguyen Hoa lại chỉ ra trách nhiệm của các trường đại học: "Tôi ra trường năm 2008 và hầu như phải tự học lại từ đầu, từ kiến thức chuyên môn đến các công cụ hỗ trợ như Excel, Autocad... mà khi đó trong trường không dạy. Đi làm đến nay đã là quản lý cấp trung, tôi thấy việc tuyển các bạn mới ra trường bây giờ cũng vậy. Tôi nghĩ việc đào tạo và học tập ở đại học chưa thể đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, đừng đổ lỗi cho xã hội.

Thử hỏi bao nhiêu phần trăm các bạn sinh viên ra trường có thể giao tiếp cơ bản bằng tiếng Anh với người nước ngoài khoảng 5-10 phút? Trong khi các bạn được dạy và học từ cấp một đến đại học. Trường đào tạo chuẩn đầu ra đáp ứng được yêu cầu công việc của chuyên ngành đào tạo là việc học và việc kiểm tra đầu ra đạt chuẩn. Ra trường mà vẫn thiếu cái này thiếu cái kia, thi cử vẫn đối phó được thì sao lại ra trường được?

Thực tế sinh viên ra trường đi làm thì được giao việc trong phạm vi chuyên môn là phải làm, làm phải đạt yêu cầu thì mới có lương. Trường đào tạo và thi cử để sinh viên ra trường là phải đạt chuẩn đầu ra, cùng lắm doanh nghiệp đào tạo cơ bản 1-2 tuần là phải làm được việc. Hiện tại tôi thấy mở ra quá nhiều trường đại học trong khi chuẩn đầu ra của nhiều trường đang khá thấp và có thể nói không đáp ứng yêu cầu công việc cho chuyên ngành được đào tạo".

Thành Lê tổng hợp