Sẽ cho phép công ty chứng khoán quốc tế đặt lệnh trực tiếp?

Cơ quan quản lý thị trường chứng khoán đang xây dựng khung pháp lý cho phép các công ty chứng khoán toàn cầu được thực hiện lệnh giao dịch trực tiếp cho nhà đầu tư tại Việt Nam.

FTSE Russell - tổ chức quốc tế xếp hạng thị trường Việt Nam - đã khuyến khích các bên liên quan đóng góp ý kiến liên quan nội dung nêu trên trước đợt rà soát giữa kỳ tháng 3-2026 để đảm bảo quá trình nâng hạng được thực hiện đúng kế hoạch vào tháng 9-2026. 

Theo các chuyên gia, mô hình này sẽ giúp Việt Nam tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, giảm rủi ro đối tác và tăng niềm tin của nhà đầu tư mới vào thị trường thông qua việc hợp tác với các trung gian đầu tư.

Khơi thông rào cản với nhà đầu tư ngoại

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Huỳnh Anh Huy - CFA, giám đốc phân tích ngành của Chứng khoán Kafi - cho biết việc cho phép các nhà môi giới nước ngoài toàn cầu được thực hiện lệnh trực tiếp đã được đề cập trong báo cáo xếp loại thị trường của FTSE trong kỳ đánh giá vừa qua.

"Dù đây không phải là điều kiện bắt buộc để được nâng hạng, nhưng điều này lại gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài đối với thị trường Việt Nam và ảnh hưởng đến quá trình phân loại lại", ông Huy nói.

Theo ông Huy, trong quá trình đánh giá, FTSE cũng đã có ghi nhận những nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc xây dựng cơ chế cho phép cải thiện khả năng tiếp cận đối với các công ty môi giới toàn cầu. Do đó việc sớm triển khai các hướng dẫn và quy định pháp lý cho vấn đề này chỉ còn là câu chuyện thời gian.

Việc cho phép các nhà môi giới quốc tế được giao dịch trực tiếp tại Việt Nam sẽ giúp khơi thông những rào cản còn tồn tại đối với các tổ chức đầu tư nước ngoài. Theo đó, thông qua cơ chế giao dịch quốc tế trực tiếp, dòng vốn quốc tế sẽ vào Việt Nam dễ dàng hơn, cũng như gia tăng khả năng "tái tạo chỉ số" của các quỹ ETF.

Ông Nguyễn Sơn, chủ tịch Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), cũng cho biết VSDC đang gấp rút triển khai hàng loạt dự án công nghệ trọng điểm, từ nền tảng giao tiếp điện tử tự động (STP) dành cho nhà đầu tư nước ngoài đến việc thành lập công ty bù trừ trung tâm (CCP), nhằm giải quyết các vướng mắc kỹ thuật cấp thiết và đáp ứng tiêu chí nâng hạng thị trường.

Theo đó, một trong những nhiệm vụ cấp bách là xây dựng nền tảng giao tiếp điện tử tự động (STP) giữa ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán, phục vụ nhu cầu của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Việc này xuất phát từ thực tế, sau khi Việt Nam cho phép miễn ký quỹ 100% đối với nhà đầu tư nước ngoài (non-pre-funding), các định chế quốc tế yêu cầu hệ thống giao tiếp hoàn toàn tự động thay cho quy trình thủ công hiện nay.

Theo ông Sơn, VSDC đã có nền tảng kết nối nhưng hiệu quả còn hạn chế. Dù vậy, các nhà cung cấp công nghệ trong nước cho rằng sớm nhất phải đến cuối năm 2026 hệ thống mới có thể hoàn thành, vì vậy sự phối hợp của các ngân hàng lưu ký toàn cầu sẽ là yếu tố quyết định tiến độ.

Bước ngoặt giúp chứng khoán Việt hòa nhập

Theo ông Huỳnh Anh Huy, việc cho phép các nhà môi giới toàn cầu được thực hiện lệnh trực tiếp là "một cơ hội tốt để chúng ta có thể nắm bắt trong kỷ nguyên vươn mình ra thế giới". Các thách thức đặt ra cũng không phải dễ dàng, nhưng đây là yếu tố tất yếu của quá trình nâng cấp thị trường Việt Nam.

"Tuy nhiên, việc có sự tham gia của các nhà môi giới quốc tế sẽ gây áp lực về thị phần môi giới và doanh thu margin đối với các công ty chứng khoán trong nước khi phải chia sẻ một phần thị trường. Để có thể cạnh tranh sòng phẳng đối với các tổ chức môi giới toàn cầu, việc nâng cấp về quy mô vốn, công nghệ, dịch vụ và năng lực quản trị là cần thiết trong việc duy trì lợi thế cạnh tranh", ông Huy nhìn nhận.

Theo các chuyên gia, việc mở cửa cho các tổ chức môi giới quốc tế là bước ngoặt chiến lược giúp Việt Nam hòa nhập vào hệ sinh thái tài chính toàn cầu. 

Tuy nhiên, đây cũng là "bài kiểm tra năng lực hệ thống" về pháp lý, công nghệ và quản trị rủi ro. 

Nếu được triển khai đúng lộ trình (2025 - 2026), sẽ hỗ trợ rất mạnh cho việc chính thức nâng hạng và thu hút dòng vốn thụ động hàng tỉ USD vào thị trường Việt Nam.

Trong khi đó, kinh tế trưởng một công ty chứng khoán cho rằng việc các công ty môi giới toàn cầu được phép thực hiện lệnh trực tiếp cho nhà đầu tư tại Việt Nam không phải là điều đáng lo ngại, bởi chi phí hoạt động cao và môi trường pháp lý rõ ràng sẽ khiến các công ty này khó cạnh tranh nếu không hợp tác với các công ty trong nước.

Trong thực tế, để hoạt động hiệu quả, một công ty môi giới quốc tế tại Việt Nam phải duy trì bộ máy nghiên cứu, giao dịch, pháp chế và đội ngũ nhân sự đạt chứng chỉ hành nghề - những yếu tố khiến chi phí cao và khả năng sinh lời thấp. Vì vậy, thay vì thành lập mới, xu hướng của các công ty nước ngoài là hợp tác với doanh nghiệp nội địa, tận dụng mạng lưới, kinh nghiệm pháp lý và cơ sở khách hàng sẵn có.

Theo vị này, vấn đề môi giới toàn cầu không phải là tiêu chí cốt lõi trong bộ tiêu chuẩn nâng hạng thị trường của FTSE Russell, mà là một tiêu chí bổ sung nhằm cải thiện tính kết nối quốc tế. FTSE cũng ghi nhận Việt Nam đã đáp ứng các tiêu chí nền tảng cho việc chuyển từ nhóm "cận biên" lên "mới nổi".

Tuy nhiên, để các tổ chức môi giới toàn cầu thực sự tham gia, khung pháp lý phải rõ ràng và thống nhất. "Sau khi khung pháp lý hoàn thiện, bộ phận pháp chế (compliance) của các công ty chứng khoán toàn cầu sẽ phải xem xét, phê duyệt trước khi tham gia thị trường Việt Nam - một bước quan trọng trong quy trình nâng hạng", vị này nói.