Sau phẫu thuật ung thư lưỡi có nói được không? - Báo VnExpress

Trả lời:

Lưỡi được chia thành hai phần là trước và sau. Phần trước chiếm khoảng 2/3 chiều dài lưỡi và có thể quan sát được khi há miệng, đảm nhận vai trò phát âm. Phần sau chiếm khoảng 1/3 còn lại của lưỡi, nằm gần họng và có vai trò quan trọng trong chức năng nuốt.

Ung thư lưỡi xảy ra khi các tế bào trên lưỡi phát triển mất kiểm soát và tạo thành khối u. Nếu khối u ở phần trước lưỡi gọi là ung thư khoang miệng. U ở phần gốc lưỡi gọi là ung thư họng miệng. Bệnh thường được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ lưỡi, có thể kết hợp với xạ trị bổ trợ và các liệu pháp khác như hóa trị, liệu pháp miễn dịch, liệu pháp nhắm đích.

Sau phẫu thuật cắt lưỡi, chức năng nói và khả năng phát âm của bệnh nhân bị ảnh hưởng do biến dạng lưỡi, giảm thể tích và khả năng tiếp xúc của lưỡi với vòm miệng, làm luồng khí thoát không đều. Biến dạng và xơ hóa sau phẫu thuật cũng hạn chế phạm vi chuyển động của lưỡi, gây khó khăn khi nói.

Bệnh nhân có khối u lớn hơn và phải phẫu thuật cắt bỏ lưỡi rộng, nguy cơ cao suy giảm chức năng nói. Bệnh nhân ung thư lưỡi ở khoang miệng, phải cắt bỏ phần lưỡi phía ngoài (nơi chịu trách nhiệm phát âm) thường bị ảnh hưởng giọng nói nhiều hơn so với bệnh nhân ung thư gốc lưỡi, nơi chủ yếu ảnh hưởng đến chức năng nuốt. Ngoài ra, nếu khối u đã xâm lấn, bệnh nhân cần xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật cũng thường gặp khó khăn khi phục hồi chức năng nói so với những bệnh nhân chỉ phẫu thuật.

Bạn nên phẫu thuật và điều trị kịp thời theo chỉ định, tùy tình trạng bác sĩ đánh giá và có hướng xử lý phù hợp. Để giúp bệnh nhân phục hồi chức năng nói, bác sĩ thường lên kế hoạch phẫu thuật bảo tồn lưỡi và các dây thần kinh chi phối. Bác sĩ đánh giá chức năng nói trước và sau phẫu thuật như kiểm tra vận động miệng, phát âm, kiểm soát và sức mạnh lưỡi, đánh giá cảm nhận chất lượng giọng nói nhằm đưa ra phác đồ phục hồi chức năng tốt nhất.

Ngay sau phẫu thuật, khi vết mổ chưa lành, bệnh nhân không thể tập nói ngay. Các bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân sử dụng các phương tiện giao tiếp tạm thời như chuông báo, ngôn ngữ cử chỉ, bảng viết hoặc các công cụ khác. Khi vết mổ lành lại, bệnh nhân có thể bắt đầu tập phục hồi chức năng nói qua các bài tập vận động lưỡi, phối hợp môi - lưỡi - hàm, tập phát âm, điều chỉnh luồng hơi và sử dụng gương để quan sát khẩu hình miệng.

Quá trình tập luyện giúp bệnh nhân ung thư lưỡi phục hồi khả năng nói và giao tiếp, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. Với bệnh nhân ung thư lưỡi cần cắt bỏ khối u lớn, các bác sĩ có thể sử dụng phương pháp phẫu thuật tái tạo lưỡi, lấy vạt da từ các vị trí khác hỗ trợ phục hồi chức năng nói tốt hơn.

BS.CKII Nguyễn Đức Luân
Khoa Ung bướu
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội