Sản phẩm do AI tạo ra có được công nhận bản quyền, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu cách quản lý

Sáng 24-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Giải trình trước các ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho hay tư tưởng chính trong việc sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ lần này là sở hữu trí tuệ phải biến kết quả nghiên cứu thành tài sản để có thể giao dịch, khi đó mới có thị trường khoa học - công nghệ.

Có cơ chế để tài sản trí tuệ thành tài sản kinh tế

"Sở hữu trí tuệ phải trở thành tài sản của doanh nghiệp, có thể định giá mua bán, được đưa vào các báo cáo tài chính, có thể là tài sản đảm bảo để đi vay góp vốn, nhất là tài sản công nghệ mới, công nghệ số, AI" - ông Hùng nhấn mạnh.

Theo đó, chuyển dịch quan trọng nhất của sở hữu trí tuệ là chuyển dịch để bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thị trường hóa với các kết quả nghiên cứu. Sở hữu trí tuệ phải trở thành công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và quốc gia.

Bộ trưởng cho hay với quốc gia phát triển thì tài sản vô hình, tài sản trí tuệ chiếm tới 80% tổng tài sản. Việt Nam đã đến giai đoạn ưu tiên phát triển và bảo vệ tài sản trí tuệ để đưa Việt Nam thành nước thu nhập cao. Do vậy việc sửa đổi các nội dung của luật nhằm đồng bộ với các luật khoa học - công nghệ liên quan...

Theo đó, để tài sản trí tuệ thực sự trở thành tài sản kinh tế thì luật phải có điều khoản chung để ghi nhận quản lý tài sản trí tuệ trong doanh nghiệp. Từ đó Chính phủ quy định chi tiết về hạch toán, thuyết minh...

Trong đó có cả tài sản chưa đủ điều kiện ghi nhận trên bảng cân đối kế toán cũng sẽ được ghi nhận để có thể định giá, làm cơ sở giúp doanh nghiệp thúc đẩy thành tài sản kinh tế.

Về cải cách thủ tục hành chính, dự luật sẽ yêu cầu chuyển đổi số toàn diện để giảm thời gian thẩm định nội dung sáng chế từ 18 tháng xuống 12 tháng, và có cơ chế thẩm định nhanh trong 3 tháng đảm bảo không tồn hồ sơ đăng ký.

Thực tế những năm qua, ông Hùng cho biết đã tồn tới trên 100.000 hồ sơ, nên đã phải tập trung dồn lực để xử lý xong số hồ sơ này.

Cơ chế bảo hộ bản quyền do AI tạo ra thế nào?

Về sản phẩm do AI tạo ra, ông Hùng cho hay AI không phải chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. Vì vậy sản phẩm do AI tự động tạo ra không có sự tham gia của con người thì không được bảo hộ bản quyền sáng chế như tác phẩm của con người.

Tuy nhiên sản phẩm do con người sử dụng AI như một công cụ để tạo ra, như một bức vẽ, nếu con người có đóng góp đáng kể ý tưởng, chỉ đạo được chỉnh sửa kết quả AI thì có thể công nhận là tác giả, nhà sáng chế.

Còn nếu con người đóng góp ít, dùng AI như một đồng nghiệp, ví dụ chỉ đưa ra yêu cầu ngữ cảnh thì không phải tác giả, nhưng có quyền sử dụng thương mại. Việc quy định như vậy là phù hợp theo xu hướng tiếp cận của các nước. Từ đó bộ trưởng cho biết luật sẽ giao Chính phủ xác định mức độ sáng tạo của người dùng để có cơ chế bảo hộ phù hợp.

Về việc sử dụng thông tin đã được công bố hợp pháp công khai với công chúng, có thể được thiết kế nhằm mục đích huấn luyện AI. Tuy nhiên điều kiện đặt ra là kết quả đầu ra của AI không xâm phạm quyền tác giả.

Theo Bộ trưởng, AI mà không được tiếp cận dữ liệu thì sẽ không có AI. AI là trí tuệ nhân tạo, nên cách chúng ta ứng xử như thế nào với trí tuệ con người thì cũng nên ứng xử như vậy với AI. Tuy nhiên tiếp thu các ý kiến của đại biểu, ban soạn thảo sẽ nghiên cứu và cân nhắc thận trọng nội dung này để chỉnh sửa phù hợp.