'Quốc hội khóa 15 là nhiệm kỳ đặc biệt trong lịch sử lập pháp' - Báo VnExpress

Trình bày báo cáo tổng kết nhiệm kỳ (2021-2026) sáng 20/10, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết Quốc hội khóa 15 thực hiện nhiệm vụ trong bối cảnh đất nước và thế giới cùng trải qua nhiều biến động như đại dịch Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu cực đoan và biến động kinh tế - chính trị quốc tế khó lường.

Khối lượng công việc của Quốc hội tăng gấp nhiều lần so với các khóa trước, nhiều vấn đề mới, phức tạp, chưa từng có tiền lệ. Trong hoàn cảnh đó, Quốc hội đã "điều hành linh hoạt, bám sát thực tiễn, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, bảo đảm bộ máy Nhà nước hoạt động liên tục".

Nhanh nhạy với thực tiễn cuộc sống

Ngay trong cao điểm dịch Covid-19, Quốc hội tổ chức kỳ họp bất thường vào đầu năm 2022 để thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trị giá 350.000 tỷ đồng; quyết định các gói chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động và tăng cường năng lực y tế cơ sở. Sau đại dịch, Quốc hội tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, đầu tư và xuất khẩu, nhất là thông qua việc sửa đổi Luật Đấu thầu, Luật Giá, Luật Đầu tư công, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Ủy viên Ủy ban Pháp luật, cho rằng tư duy lập pháp của nhiệm kỳ này có bước chuyển rất rõ. Luật chỉ quy định khung, nêu nguyên tắc, còn chi tiết giao Chính phủ hướng dẫn để linh hoạt trong điều hành. Sự phối hợp giữa Quốc hội và Chính phủ "chặt chẽ và đồng hành từ khâu chuẩn bị, thẩm tra đến biểu quyết", nhờ vậy các dự luật khi thông qua đều đạt tỷ lệ tán thành cao.

Hoạt động giám sát cũng được đổi mới mạnh mẽ. Quốc hội tổ chức nhiều chuyên đề lớn về quy hoạch, phòng chống dịch, chuyển đổi năng lượng, an ninh nguồn nước, an toàn hồ đập, qua đó phát hiện vướng mắc và đề xuất điều chỉnh kịp thời chính sách.

Khối lượng lập pháp kỷ lục

Tiếp nối tinh thần chủ động, Quốc hội khóa 15 là nhiệm kỳ đầu tiên trình Bộ Chính trị thông qua Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ, giúp định hình rõ lộ trình lập pháp và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Trong 5 năm, Quốc hội tổ chức 19 kỳ họp - nhiều nhất từ trước tới nay - trong đó 9 kỳ họp bất thường để xem xét, quyết định các vấn đề cấp bách. Kỳ họp thứ 9 (giữa năm 2025) được coi là kỳ họp bản lề, khi Quốc hội thông qua nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và quyết định thời điểm vận hành mô hình chính quyền hai cấp.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Tạ Văn Hạ nhận định đổi mới căn bản nhất của nhiệm kỳ này là công tác xây dựng pháp luật. "Số lượng luật được thông qua cao nhất từ trước tới nay. Chính phủ trình, Quốc hội thảo luận và Chính phủ trực tiếp tiếp thu - đó là cải tiến rất lớn. Quốc hội cũng cho phép một luật sửa nhiều luật, đáp ứng yêu cầu phát triển ngay và luôn", ông Hạ phân tích.

Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối nhiệm kỳ - sẽ kéo dài 40 ngày, xem xét 66 nội dung, trong đó có 49 dự án luật và 4 nghị quyết thuộc lĩnh vực lập pháp. Đây là khối lượng công việc lớn nhất trong lịch sử một kỳ họp của Quốc hội. Các đạo luật sửa đổi sẽ được thông qua được ví như "hạ tầng pháp lý" cho giai đoạn phát triển mới.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, nguyên quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, người có ba nhiệm kỳ làm đại biểu Quốc hội, cho rằng "đây là nhiệm kỳ mạnh dạn nhất trong đổi mới lập pháp". Ông đánh giá cao việc Quốc hội sử dụng cơ chế nghị quyết để điều chỉnh nhiều luật, hoặc dùng một luật sửa nhiều luật, giúp gỡ nhanh các xung đột thể chế và tạo hành lang pháp lý thông suốt cho phát triển.

Kiện toàn nhân sự cấp cao

Bên cạnh công tác lập pháp, trong nhiệm kỳ, Quốc hội khóa 15 nhiều lần thực hiện công tác nhân sự để bảo đảm bộ máy Nhà nước vận hành liên tục, ổn định. Đây là nhiệm kỳ có nhiều thay đổi về nhân sự ở các cấp, đặc biệt là nhân sự cấp cao. 9 kỳ họp bất thường đã được triệu tập để xem xét, phê chuẩn và kiện toàn nhiều chức danh lãnh đạo chủ chốt.

Theo ông Hà Sỹ Đồng, công tác nhân sự tại nhiệm kỳ này được tiến hành nhanh gọn, nhưng đúng quy trình và "rất chặt chẽ". Các hồ sơ, báo cáo về năng lực, kê khai tài sản, cam kết hành động đều được chuẩn bị đầy đủ, giúp Quốc hội có đủ cơ sở để bỏ phiếu.

"Tỷ lệ tín nhiệm rất cao cho thấy sự đồng thuận và niềm tin của Quốc hội vào lựa chọn nhân sự của Đảng và Chính phủ", ông nói.

Chuẩn bị pháp lý thực hiện chính quyền địa phương hai cấp

Quốc hội khóa 15 đồng hành cùng Đảng và Chính phủ trong cải tổ bộ máy hành chính quy mô lớn. Nhiều quyết sách về sắp xếp tổ chức Nhà nước được thông qua, tạo nền tảng cho nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội thống nhất cao với chủ trương của Trung ương về sắp xếp lại chính quyền địa phương hai cấp. Ông Hà Sỹ Đồng đánh giá đây là "bước đổi mới táo bạo, mang tính lịch sử", bởi nó liên quan đến sửa đổi Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và hàng loạt luật khác. "Quốc hội đã làm rất nhanh nhưng vẫn đảm bảo quy trình, đúng luật, thể hiện quyết tâm tinh gọn bộ máy và phân cấp rõ ràng hơn", ông nói.

Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành, với khoảng 80-90% nhiệm vụ từng do cấp huyện đảm nhiệm được chuyển giao xuống cấp xã, giúp bộ máy địa phương gọn nhẹ, phục vụ người dân nhanh hơn. Quốc hội đồng thời giám sát chặt chẽ quá trình triển khai, yêu cầu Chính phủ kịp thời khắc phục khó khăn về nhân lực và hạ tầng tại cơ sở.

Hiện đại hóa nghị trường, thúc đẩy chuyển đổi số

Cùng với cải cách thể chế và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội khóa 15 đã chú trọng hiện đại hóa hoạt động nghị trường. Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng "Quốc hội điện tử" nhằm nâng cao hiệu quả làm việc.

Đại biểu Tạ Văn Hạ cho biết cơ quan Quốc hội đã "ứng dụng triệt để công nghệ thông tin vào từng hoạt động, từ quản lý hồ sơ đến nghiên cứu tài liệu". Các đại biểu được đào tạo kỹ năng sử dụng nền tảng số, thay thế hoàn toàn tài liệu giấy bằng hệ thống điện tử. "Đây là bước chuyển mình mạnh mẽ, thay đổi thói quen làm việc truyền thống của cả bộ máy", ông nói.

Thời kỳ dịch Covid-19, Quốc hội linh hoạt kết hợp họp trực tuyến và trực tiếp, chia tổ thảo luận, giảm giấy tờ hành chính, bảo đảm hoạt động nghị trường diễn ra liên tục. Trung tâm Điều hành Quốc hội điện tử được xây dựng, cho phép giám sát, điều phối và tương tác với cử tri trên môi trường số. Những đổi mới này giúp nghị trường Diên Hồng gần gũi hơn với người dân, khi các phiên thảo luận, chất vấn được phát thanh, truyền hình và đăng tải trên nền tảng số.

"Chưa có nhiệm kỳ nào mà Quốc hội làm việc với tinh thần khẩn trương, kỷ luật và trách nhiệm như khóa 15", đại biểu Hà Sỹ Đồng nói, thêm rằng Quốc hội đã "đổi mới rất ấn tượng, dám đưa ra các quyết sách lớn, mạnh mẽ vì lợi ích quốc gia, và không bị ràng buộc bởi lối mòn thể chế".

Sơn Hà