Chính phủ Nhật Bản có kế hoạch nới lỏng các quy định liên quan xuất khẩu vũ khí, trong bối cảnh an ninh toàn cầu ngày càng xấu đi và chi tiêu quốc phòng gia tăng.
Theo tờ South China Morning Post ngày 27-10, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Shinjiro Koizumi cho biết Chính phủ Nhật Bản sẽ sửa đổi ba nguyên tắc kiểm soát xuất khẩu vũ khí, đồng thời cập nhật định hướng an ninh quốc gia.
"Đất nước chúng ta đang đối mặt với môi trường an ninh quốc tế khắc nghiệt và phức tạp nhất kể từ khi Thế chiến thứ 2 kết thúc. Việc đẩy mạnh xuất khẩu trang bị quốc phòng là rất cần thiết", ông Koizumi nói.
Kế hoạch này phù hợp với tuyên bố của tân Thủ tướng Takaichi Sanae về việc tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào cuối tháng 3-2026, sớm hơn hai năm so với kế hoạch cũ.
Ba nguyên tắc xuất khẩu vũ khí của Nhật Bản - ban hành từ năm 1967 và mở rộng năm 1976 - bao gồm việc cấm bán vũ khí cho các nước thuộc khối cộng sản, các nước bị Liên hợp quốc cấm vận hoặc đang tham chiến. Điều này thể hiện rõ lập trường Nhật Bản là "quốc gia yêu chuộng hòa bình".
Bà Hiromi Murakami, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Temple, cho biết: "Nhật Bản muốn làm rõ rằng họ sẽ không tham chiến một lần nữa và đây là một phần của thông điệp nhất quán đó".
Tuy nhiên người dân của đất nước mặt trời mọc được cho là đang ngày càng cởi mở với việc phát triển và xuất khẩu vũ khí, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng gia tăng từ Trung Quốc và Triều Tiên.
Các chuyên gia nhận định dù được cả hai phe chính trị ủng hộ, kế hoạch sửa đổi chính sách xuất khẩu vũ khí vẫn đối mặt nhiều rào cản thực tế.
Dù ngân sách quốc phòng đã được tăng từ năm 2023, song quy mô sản xuất còn nhỏ khiến các công ty khó có lãi khi đầu tư phát triển, thử nghiệm và sản xuất, dẫn đến các doanh nghiệp sản xuất vũ khí của Nhật tụt lại so với Hàn Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ hay Brazil.
Một số tập đoàn như Mitsubishi Heavy Industries hay IHI Corp vẫn duy trì được hợp đồng lớn từ máy bay, tàu chiến, nhưng các công ty nhỏ hơn đã rút khỏi thị trường do lợi nhuận thấp.
Nỗ lực mở rộng xuất khẩu vũ khí của Tokyo từng thất bại, điển hình là thương vụ tàu ngầm lớp Soryu với Úc năm 2014.
Tuy nhiên Nhật Bản gần đây đã đạt bước tiến khi Úc chọn khinh hạm lớp Mogami của nước này làm mẫu cho đội tàu chiến mới của họ. Theo hợp đồng, ba chiếc sẽ được đóng ở Nhật và tám chiếc được đóng tại Úc.
Bên cạnh đó dự án máy bay chiến đấu thế hệ mới GCAP hợp tác cùng Anh và Ý cũng được kỳ vọng tạo bước ngoặt cho công nghiệp quốc phòng Nhật Bản.
"Nhật Bản có năng lực sản xuất vũ khí hàng đầu, đặc biệt trong lĩnh vực radar tên lửa và máy bay", chuyên gia quân sự Garren Mulloy nhận định. "Vấn đề là họ khó tìm được đối tác hợp tác, vì vậy dự án GCAP mang ý nghĩa rất quan trọng. Nhật có tiềm năng lớn nhưng vẫn sẽ gặp khó vì các nước khác đã đi trước quá xa".
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn