Quan hệ Mỹ - Syria bước vào thời kỳ mới

Nhà lãnh đạo Syria Ahmed al-Sharaa đã đến Mỹ ngày 8.11, chuẩn bị cho cuộc gặp mang tính lịch sử với Tổng thống Mỹ Donald Trump, một ngày sau khi Washington chính thức đưa ông ra khỏi danh sách khủng bố.

Theo kế hoạch, ông al-Sharaa sẽ gặp Tổng thống Trump tại Nhà Trắng ngày 10.11. Hồi tháng 5, hai ông cũng đã có cuộc gặp tại Ả Rập Xê Út.

Đây là chuyến thăm chính thức Mỹ đầu tiên của một nhà lãnh đạo Syria kể từ khi nước này giành độc lập năm 1946, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa 2 quốc gia từng là đối thủ kéo dài hàng thập niên, theo Đài DW.

Chuyến thăm lịch sử

Đặc phái viên Mỹ tại Syria Tom Barrack cho biết 2 bên có thể ký kết thỏa thuận về việc Syria gia nhập liên minh quốc tế chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) do Mỹ dẫn đầu. Washington cũng đang xem xét thiết lập hiện diện quân sự giới hạn tại một căn cứ gần Damascus nhằm điều phối viện trợ nhân đạo và giám sát an ninh khu vực, theo Reuters.

Về phần mình, ông al-Sharaa được kỳ vọng sẽ tìm kiếm nguồn tài chính hỗ trợ tái thiết Syria, nơi vẫn đang chịu hậu quả nặng nề của 13 năm nội chiến, theo AFP. Ngân hàng Thế giới ước tính chi phí phục hồi hạ tầng và kinh tế Syria có thể lên tới 216 tỉ USD.

Theo giới quan sát, việc Mỹ mở cửa đối thoại không chỉ nhằm thúc đẩy ổn định tại Syria mà còn góp phần định hình lại bản đồ an ninh Trung Đông trong giai đoạn hậu xung đột. Ông Michael Hanna, Giám đốc Chương trình Trung Đông của Tổ chức Khủng hoảng quốc tế (Bỉ), nhận định: "Cuộc gặp tại Nhà Trắng là biểu tượng cho cam kết của Mỹ đối với một Syria mới và cho thấy sự chuyển mình đáng kinh ngạc của ông Sharaa, từ một chỉ huy chiến trường thành chính khách quốc tế".

Trước chuyến thăm này, phát ngôn viên chính quyền Syria ngày 8.11 cho biết lực lượng an ninh nước này vừa thực hiện hơn 60 chiến dịch truy quét, bắt giữ 71 đối tượng và thu giữ nhiều vũ khí, chất nổ. Đây được cho là một phần trong nỗ lực củng cố an ninh nội địa và chứng minh thiện chí hợp tác quốc tế của chính quyền ông al-Sharaa.

Từ đối đầu đến hòa giải

Quan hệ Mỹ - Syria trải qua hơn nửa thế kỷ căng thẳng. Từ thập niên 1970, Syria theo đuổi chính sách đối đầu với Israel - đồng minh thân cận của Mỹ tại Trung Đông, và bị Washington đưa vào danh sách "quốc gia bảo trợ khủng bố" năm 1979, với cáo buộc hỗ trợ các nhóm như Hezbollah và Hamas.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi nội chiến Syria nổ ra năm 2011. Lúc đó, Mỹ công khai ủng hộ phe đối lập, áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt và cáo buộc chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad sử dụng vũ khí hóa học. Hai nước cắt đứt quan hệ ngoại giao từ năm 2012.

Bước ngoặt xảy ra vào tháng 12.2024, khi chính quyền ông Assad sụp đổ và liên minh đối lập thành lập chính phủ lâm thời do ông Ahmed al-Sharaa, cựu lãnh đạo nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS), đứng đầu. HTS từng bị Mỹ và Nga coi là tổ chức khủng bố có liên hệ với al-Qaeda, và Washington khi đó từng treo thưởng 10 triệu USD cho việc bắt giữ ông Sharaa.

Tuy nhiên, kể từ khi lên nắm quyền, ông Sharaa đã điều chỉnh chính sách, tập trung tái thiết, cải cách và mở rộng quan hệ quốc tế. Nhiều nhà phân tích nhận định sự thay đổi đường lối tích cực này là cơ sở khiến Mỹ từng bước gỡ bỏ trừng phạt và tiến gần hơn trong quan hệ với Syria. Việc Tổng thống Trump ký sắc lệnh hành pháp ngày 30.6 bãi bỏ hầu hết các lệnh trừng phạt áp dụng từ năm 1979 được coi là bước mở then chốt, mở đường cho chuyến thăm lịch sử của ông al-Sharaa lần này.