Quan điểm 'không làm mẹ 100 điểm' gây sốt

Gần đây, video "Làm mẹ không cần 100 điểm" của Shen Yifei, phó giáo sư Viện Phát triển Xã hội và Chính sách Công, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Gia đình, Đại học Phục Đán, đã lan truyền và khơi dậy tranh luận sôi nổi.

Là học giả hàng đầu nghiên cứu về phụ nữ ở Trung Quốc, Shen chỉ ra ba lý do cho quan điểm này.

Yêu bản thân trước, mới có năng lượng yêu con

Trong quan niệm truyền thống, "mẹ" đồng nghĩa với hy sinh và cống hiến. Nhưng Shen cho rằng mô hình "làm mẹ chuyên sâu" (intensive mothering) - khái niệm do nhà xã hội học Mỹ Sharon Hays đưa ra - đang khiến nhiều phụ nữ kiệt quệ.

"Người mẹ phải biết yêu chính mình trước mới có thể yêu con tốt hơn. Một người chưa từng nếm vị ngọt thì không thể hình dung đường là gì", Shen nói.

Bà áp dụng điều đó trong đời mình. Khi con gái mới 6 tháng tuổi, Shen quyết định dứt sữa để đi Bắc Kinh hoàn thành khóa học về nữ quyền, bất chấp sự phản đối của gia đình.

Trong sinh hoạt thường ngày, Shen cũng thẳng thắn nói với con: "Hôm nay mẹ tâm trạng không tốt, đừng đến gần mẹ". Với bà, việc thừa nhận cảm xúc và giữ cho mình không gian riêng là cách dạy con rằng mẹ cũng là một con người bình thường, không phải lúc nào cũng hoàn hảo.

Quan điểm này dựa trên lý thuyết "tách bạch nhiệm vụ" của nhà tâm lý học người Áo Alfred Adler: Mẹ có việc của mẹ, con có việc của con, không được lẫn lộn.

Bạn không chỉ có "vai mẹ"

Shen cho rằng gia đình gốc ảnh hưởng mạnh, nhưng không quyết định số phận. Mẹ bà, một mẫu phụ nữ sinh thập niên 1950, tận tụy với gia đình và hoài nghi sự nghiệp của con gái. Shen học cách lý trí nói "không" với những yêu cầu không phù hợp, nhưng vẫn duy trì tình cảm gắn bó.

Với bà, hình mẫu "người mẹ lý tưởng" không tồn tại. "Chỉ cần mẹ tôi sống vui vẻ, hài lòng là đủ", Shen nói.

Trong gia đình ba thế hệ, Shen áp dụng nguyên tắc bình đẳng về quyền - trách - lợi. Mẹ lo cơm nước, Shen không can thiệp, kể cả khi không đồng ý việc "đút cơm" cho cháu. Con trai Shen còn đùa: "Ngoại nghĩ cháu mập lên là nhờ mấy miếng cuối ngoại đút đó".

Với các con, Shen cũng không che giấu khuyết điểm. Bà thừa nhận: "Có việc mẹ không làm được, có lúc mẹ sai".

Có lần tự so sánh mình với mẹ của vận động viên Gu Ailing, Shen cho rằng mình không tận tụy đến mức đó. Nhưng con gái bà trấn an: "Bà ấy chỉ được biết đến với vai trò mẹ của Gu Ailing. Còn mẹ có nhiều bản sắc khác, điều đó cũng quan trọng. Với con, mẹ chưa bao giờ thiếu".

Nuôi dạy bằng niềm vui

Theo Shen, nhiều cha mẹ than thở đã hi sinh tất cả cho con nhưng lại bị coi thường. Nguyên nhân là do cha mẹ tước mất cơ hội tự trưởng thành của con, khiến con thiếu lòng biết ơn.

Bà đề xuất phương pháp "nuôi dạy bằng tích lũy ưu thế" với 16 chữ: Quan tâm sát sao, ra tay thận trọng, gắn nhãn tích cực, vui vẻ trên hết.

Khi con trai chỉ làm được 30/100 bài toán trong 5 phút, Shen không trách mắng mà biến việc học thành trò chơi, giúp con say mê và tiến bộ. Trong gia đình ấm áp ấy, các con học được biết ơn và biết cho đi. Con gái chọn đi chợ cùng bà ngoại để bù đắp thời gian xa cách, con trai trở thành "cố vấn công nghệ" cho mẹ.

Nhờ vậy, mối quan hệ giữa mẹ và con không phải là sự đối kháng, mà là hỗ trợ lẫn nhau, cùng nhau trưởng thành.

Năm 2021, kỷ niệm 20 năm ngày cưới, Shen cùng chồng trở lại trường Phục Đán, nơi tình yêu bắt đầu. Ngồi bên hồ nước, bà thừa nhận mình là một người vợ, một người mẹ hạnh phúc.

Từ trải nghiệm riêng và nghiên cứu xã hội học, Shen mong muốn lan tỏa thông điệp: Người mẹ không cần 100 điểm. "Chỉ cần biết yêu bản thân, chấp nhận giới hạn và giữ được niềm vui, mẹ đã đủ tốt và cũng đủ hạnh phúc", bà nói.

Bảo Nhiên (Theo tạp chí Marriage and family)