Phụ nữ trong thế giới 'những công việc tham lam'

Đưa ra khái niệm "greedy work”, nhà sử học kinh tế Claudia Goldin cho rằng phụ nữ đang phải đối mặt những công việc phải luôn trong trạng thái sẵn sàng, duy trì sự tập trung trí tuệ liên tục và không bao giờ thực sự nghỉ ngơi

Sử gia kinh tế đoạt giải Nobel Kinh tế năm 2023 Claudia Goldin, tác giả cuốn sách Sự nghiệp và gia đình.

Trong một thế giới của những “công việc tham lam”, bình đẳng giới trong gia đình là điều chẳng dễ gì có được. Đây là thông điệp chính của cuốn Sự nghiệp và Gia đình: Phụ nữ trong hành trình hàng thế kỷ hướng tới sự bình đẳng của sử gia kinh tế người Mỹ đoạt giải Nobel Kinh tế năm 2023 Claudia Goldin.

Giữ thăng bằng cho cán cân sự nghiệp - gia đình

Thành công trong sự nghiệp thường là kết quả của hàng năm ròng làm việc thâu đêm, đầu tư mạnh vào giáo dục và dành phần lớn thời gian trong cuộc sống để phát triển sự nghiệp.

Tuy nhiên, ngay cả khi gia nhập thị trường lao động ngoài xã hội, phụ nữ vẫn được kỳ vọng phải gánh vác phần lớn trách nhiệm chăm sóc gia đình. Điều này dẫn đến chênh lệch thu nhập giữa hai giới. Tập trung vào đối tượng điển cứu cụ thể là nhóm phụ nữ có trình độ đại học ở Mỹ, Goldin khéo léo mô tả những mâu thuẫn này trong suốt thế kỷ qua.

Sách Sự nghiệp và gia đình của sử gia kinh tế Claudia Goldin, bản dịch tiếng Việt của NY, Phanbook và NXB Dân trí ấn hành.

Goldin mở đầu bằng việc giới thiệu khái niệm “greedy work” - những công việc đòi hỏi người lao động phải luôn trong trạng thái sẵn sàng, duy trì sự tập trung trí tuệ liên tục và không bao giờ thực sự nghỉ ngơi.

Vì trách nhiệm gia đình và con cái, các cặp đôi thường phải lựa chọn giữa một cuộc hôn nhân bình đẳng hoặc một cuộc hôn nhân có thu nhập cao hơn - một người theo đuổi công việc “tham lam” và người kia làm công việc linh hoạt hơn.

Tác giả chia phụ nữ tốt nghiệp đại học thành năm thế hệ và phân tích từng nhóm trong các chương tiếp theo, dựa trên dữ liệu lịch sử độc đáo. Mỗi nhóm phụ nữ này đều có những ưu tiên rất khác biệt trong cuộc sống, từ đó ảnh hưởng đến độ tuổi kết hôn và độ tuổi lần đầu sinh con, cũng như tỷ lệ kết hôn và có con nói chung:

Nhóm Một: Gia đình hoặc sự nghiệp (1890-1910), Nhóm Hai: Công việc trước, gia đình sau (1910-1930), Nhóm Ba: Gia đình trước, công việc sau (thập niên 1950), Nhóm Bốn: Sự nghiệp trước, gia đình sau (thập niên 1970), Nhóm Năm: Sự nghiệp và gia đình (thập niên 1980-1990).

Goldin phân biệt rõ giữa “job” (việc làm - để kiếm tiền) và “career” (sự nghiệp - có thăng tiến và ý nghĩa trí tuệ).

Bà mô tả tiến trình biến đổi của công việc và đời sống gia đình từ đầu thế kỷ XX đến nay, trong bối cảnh xuất hiện các biện pháp kế hoạch hóa sinh sản, luật chống phân biệt giới và sự thay đổi các chuẩn mực xã hội. Qua đó, tác giả khắc họa từng bước tiến bộ mà phụ nữ dần đạt đến trong việc giữ cho cán cân sự nghiệp - gia đình được thăng bằng.

Mỗi thế hệ đều phải đối diện với những ràng buộc không ngừng thay đổi, cũng như hàng loạt đổi mới công nghệ ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ trong gia đình và ngoài xã hội, đặc biệt là xoay quanh lĩnh vực sinh sản. Mặc dù đã được phân chia rạch ròi, nhưng mỗi nhóm đều đóng vai trò chuyền “chiếc gậy tiếp sức” đầy ý nghĩa cho nhóm tiếp theo - đó là chiếc gậy mang dấu ấn của những người dẫn dắt, hướng dẫn, cố vấn và thậm chí còn là lời răn đe cho nhóm phụ nữ kế cận.

Nguồn minh họa: Harvard Business Review.

Cái nhìn sâu sắc về phụ nữ hiện đại

Từng chương sách sẽ dẫn dắt độc giả trên con đường phụ nữ đã đi qua, kế thừa và đấu tranh để loại bỏ chênh lệch thu nhập cũng như tình trạng phân biệt giới tính - những vấn đề mà cho tới mãi gần đây, đại dịch Covid-19 đã giúp soi sáng rất nhiều thách thức tiềm ẩn.

Cuốn sách để lại cho độc giả nhiều câu hỏi: “Thế hệ thứ sáu” - sẽ đối mặt với thế giới hậu Covid-19 ra sao? Những thay đổi trong quyền sinh sản sẽ tác động thế nào đến công việc và gia đình của họ?

Công trình của Goldin tập trung vào phụ nữ có trình độ đại học ở Mỹ nên khó lòng đưa ra một kết luận có tính đại diện cao, vì đã loại trừ khỏi phạm vi nghiên cứu các nhóm khác - những người có lẽ còn gặp khó khăn hơn nhiều trong việc cân bằng giữa sự nghiệp và gia đình. Tuy nhiên đây vẫn là một công trình giàu giá trị, qua đó cho xã hội một cái nhìn về vai trò của người phụ nữ và khuyến khích những tiến bộ sâu sắc hơn nữa nhằm hướng đến bình đẳng giới trong sự nghiệp và gia đình.

Claudia Goldin sinh năm 1946, là sử gia kinh tế, nhà kinh tế học lao động người Mỹ. Bà lấy bằng cử nhân tại Đại học Cornell, bằng thạc sĩ và tiến sĩ tại Đại học Chicago. Hiện bà Goldin đang nghiên cứu, giảng dạy tại Đại học Harvard. Claudia Goldin là người phụ nữ thứ ba đoạt giải Nobel Kinh tế (2023) “vì đã làm tăng hiểu biết về những đóng góp của thị trường lao động nữ vào nền kinh tế”, theo Hội đồng Nobel.