Phòng bại liệt cho trẻ nhỏ

Bác sĩ Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, virus bại liệt lây qua đường tiêu hóa và có thể tồn tại trong phân, nước bẩn đến sáu tuần. Trẻ thường mút tay hoặc đưa nhiều đồ vật vào miệng, dẫn đến nguy cơ lây nhiễm cao.

Sau khi vào cơ thể, virus bại liệt sẽ gây tổn thương ở các tế bào thần kinh vận động, dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng liệt không hồi phục, tàn tật suốt đời. Bại liệt có thể bùng phát dịch lớn nếu miễn dịch cộng đồng thấp do rất dễ lây, hầu hết trẻ em sống cùng nhà hoặc tiếp xúc với người mang mầm bệnh, nguy cơ nhiễm virus cao. Nguồn lây bại liệt còn có thể từ người lành mang virus này nhưng không biểu hiện triệu chứng.

Phần lớn ca mắc bại liệt ở trẻ dưới năm tuổi hoặc những người chưa tiêm chủng. Số liệu từ Tổ chức Y tế thế giới WHO cho biết khoảng một trong 200 ca nhiễm dẫn đến liệt không hồi phục, chủ yếu ở chân. Khoảng 5-10% người mắc tử vong do liệt cơ hô hấp như cơ hoành và cơ liên sườn.

Trước khi có vaccine, bại liệt từng là nỗi ám ảnh của các gia đình trên toàn thế giới với 350.000 ca bệnh ở hơn 125 quốc gia mỗi năm, tương đương mỗi ngày có khoảng 1.000 trẻ em bị liệt do virus tấn công hệ thần kinh vận động. Theo thống kê, tại Việt Nam, đợt bùng phát dịch ở các tỉnh phía Bắc vào cuối thập niên 1950 đã gây ra 17.000 ca bệnh và 500 ca tử vong.

Từ năm 2000, Việt Nam được công nhận thanh toán bệnh bại liệt nhờ duy trì tỷ lệ tiêm chủng cao và đồng đều trên toàn quốc thông qua chương trình Tiêm chủng Mở rộng. Tuy nhiên, mầm bệnh tồn tại trong môi trường tự nhiên và tại nhiều quốc gia trên thế giới, do đó trẻ vẫn cần được bảo vệ trước bệnh này.

Cách phòng bại liệt hiệu quả nhất là tiêm chủng vaccine. Hiện Việt Nam có hai loại vaccine phòng bại liệt gồm loại sống giảm độc lực dạng uống (OPV) và vaccine bất hoạt dạng tiêm (IPV). Ngoài ra, trẻ có thể được phòng bại liệt khi chủng ngừa mũi phối hợp 6 trong 1, với công dụng giúp phòng các bệnh: bại liệt, ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B, các bệnh do vi khuẩn Hib. Thành phần bại liệt có trong vaccine 6 trong 1 giúp phòng đủ cả ba type virus bại liệt 1, 2, 3.

Đối với vaccine dạng uống trong chương trình tiêm chủng mở rộng, phác đồ gồm ba liều vào 2-3-4 tháng tuổi. Khi trẻ đủ 5 tháng tuổi, sẽ tiêm thêm một liều vaccine IPV và sau đó thêm một mũi tiêm IPV lúc trẻ được 9 tháng tuổi. Đối với vaccine 6 trong 1, trẻ cần tiêm 4 mũi. Trong đó, ba mũi tiêm cơ bản tiêm khi trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi, tiêm nhắc lại mũi thứ 4 khi trẻ 16-18 tháng tuổi

Vaccine 6 trong 1 có hiệu quả phòng bệnh cao, lên đến 99% nếu tiêm đầy đủ 4 mũi và trẻ cần hoàn thành lịch tiêm trước 24 tháng tuổi. Nếu tiêm một mũi duy nhất hoặc không hoàn thành phác đồ, vaccine sẽ không đủ để tạo ra kháng thể tối ưu để phòng bệnh. Ví dụ chỉ tiêm một mũi, hiệu quả bảo vệ đối với bệnh bại liệt chỉ đạt khoảng 40%, bạch hầu và ho gà chỉ đạt 30%. Ngoài ra, để củng cố hiệu quả phòng bệnh bại liệt, khi trẻ được 4 đến 6 tuổi, phụ huynh nên cho bé tiêm thêm một liều 4 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

Hải Đường