Phát hiện làm đảo lộn nhiều nghiên cứu về khủng long bạo chúa

Mõm của Nanotyrannus với số răng nhiều hơn T-rex. Ảnh: North Carolina Museum of Natural Sciences.

Bộ xương khủng long đấu tay đôi được phát hiện năm 2006 tại đới Hell Creek có niên đại khoảng 65,5 triệu năm, nay lưu giữ ở Bảo tàng Khoa học Tự nhiên Bắc Carolina (North Carolina Museum of Natural Sciences), Mỹ. Trong nhiều năm, các nhà khoa học tin rằng đây là bằng chứng về trận chiến giữa hai loài biểu tượng của kỷ Phấn trắng: Tyrannosaurus rex (T-rex)và Triceratops.

Tuy nhiên, sau 5 năm phân tích, nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ James Napoli (Đại học Stony Brook) và Lindsay Zanno (Đại học Bang North Carolina) dẫn đầu đã phát hiện điều bất ngờ.

Kết quả soi vi cấu trúc xương cho thấy cá thể nhỏ trong hóa thạch là một con trưởng thành, không phải T-rex con. Điều này đồng nghĩa đó không phải “bạo chúa tuổi teen” mà là một loài riêng biệt - Nanotyrannus lancensis, loài khủng long săn mồi nhanh nhẹn, nhỏ hơn nhiều so với T-rex.

Nanotyrannus dài khoảng 5,5 m, nhanh nhẹn, chân dài, chi trước phát triển để tóm mồi. Trong khi T-rex dài khoảng 12,8 m, chân to khỏe, săn mồi bằng lực cắn mạnh.

Bầy Nanotyrannus tấn công một cá thể T-rex non trong hình minh họa. Ảnh: Anthony Hutchings.

Tiến sĩ Lindsay Zanno nhận định phát hiện này “làm đảo lộn nhiều thập kỷ nghiên cứu về T-rex”. Bà cho biết, trong ba thập niên qua, các nhà khoa học đã vô tình trộn lẫn dữ liệu giữa hai loài, khiến nhiều kết luận về sự phát triển, hành vi và sinh học của T-rex có thể phải xem xét lại từ đầu.

Nghiên cứu cũng xác định thêm một mẫu vật khác là hóa thạch “Jane” thuộc loài thứ hai của Nanotyrannus, được đặt tên là Nanotyrannus lethaeus, lấy cảm hứng từ “sông Lethe” trong thần thoại Hy Lạp, biểu tượng cho sự lãng quên.

Phát hiện mới khiến nhiều chuyên gia đặt nghi nghi vấn: Vì sao trước đây giới khoa học nhanh chóng đồng ý mọi mẫu Nanotyrannus đều là T-rex non?

Lindsay Zanno, trưởng bộ phận cổ sinh vật học của Bảo tàng Khoa học Tự nhiên Bắc Carolina tạo dáng bên hóa thạch “khủng long đấu tay đôi” nổi tiếng. Ảnh: Đại học Bang North Carolina.

Theo giáo sư Larry Witmer của Đại học Ohio, một phần nguyên nhân là nhiều hóa thạch T-rex thuộc sở hữu tư nhân và thường được bán với giá rất cao, nên các nhà nghiên cứu khó tiếp cận để kiểm chứng.

Trong khi đó, giáo sư Steve Brusatte (Đại học Edinburgh) thừa nhận phát hiện này buộc giới khoa học “phải đánh giá lại cơ bản quá trình tiến hóa của dòng khủng long bạo chúa”.

Ông nói: “Tôi từng tin rằng những bộ xương nhỏ hơn trong cùng loại đá là T-rex con, nhưng bằng chứng mới này cho thấy có thể tôi đã nhầm”.

Dù trông tương tự trong hồ sơ hóa thạch, T. rex và Nanotyrannus được xác định là hai loài riêng biệt theo nghiên cứu mới từ North Carolina Museum of Natural Sciences. Ảnh: North Carolina Museum of Natural Sciences.

Tuy nhiên, Brusatte lưu ý rằng không phải tất cả các bộ xương nhỏ đều là Nanotyrannus. “Một số có thể vẫn là T-rex non, vì kích thước và đặc điểm xương của hai loài rất giống nhau. Việc phân biệt chúng sẽ là thách thức lớn cho các nhà cổ sinh vật học tương lai”, ông cho biết.

Tiến sĩ Thomas Carr (Đại học Carthage) nhận định bằng chứng trong nghiên cứu là “rất thuyết phục”, song cho rằng cần thêm hóa thạch mới để làm rõ sự khác biệt giữa N. lancensis và N. lethaeus.

Theo Napoli, phần còn lại của “khủng long đấu tay đôi” vẫn đang được tách dần khỏi đá, ẩn chứa nhiều bí ẩn chưa giải đáp. “Đây là một hóa thạch tuyệt vời và chúng tôi mới chỉ bắt đầu hiểu về nó”, Napoli nói.