Phát hiện ‘kho báu’ trải dài 2 triệu km² sâu dưới đáy biển, Mỹ và Trung Quốc lập tức vào cuộc, quyết giành lợi thế

Chuyến đi kéo dài 9 ngày của Trung Quốc diễn ra chỉ vài tuần sau khi một tàu nghiên cứu của Mỹ cũng tiến hành khảo sát tại khu vực này.

Trung Quốc và Quần đảo Cook vừa kết thúc chuyến thám hiểm khoa học chung đầu tiên ở Nam Thái Bình Dương, khu vực đang nổi lên như điểm nóng trong cuộc cạnh tranh địa chính trị về đất hiếm.

Tàu nghiên cứu biển Da Yang Hao của Trung Quốc, trọng tải 4.000 tấn và thuộc loại tiên tiến nhất của nước này, đã cập cảng Avatiu gần thủ đô Avarua ngày 8/11, chỉ khoảng 1 tháng sau khi một tàu nghiên cứu của Mỹ tiến hành khảo sát kéo dài 3 tuần tại khu vực này.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Trung Quốc Sun Shuxian, cho biết chuyến đi diễn ra sau hàng loạt thỏa thuận hợp tác được 2 nước ký kết trong năm nay, bao gồm Kế hoạch hành động 5 năm về Đối tác Chiến lược Toàn diện kí hồi tháng 2.

Ông Sun Shuxian cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục hỗ trợ nghiên cứu và đào tạo hải dương cho Quần đảo Cook. “Trung Quốc sẽ duy trì chương trình học bổng hải dương của chính phủ, chào đón các sinh viên và nhà khoa học trẻ xuất sắc của Quần đảo Cook sang học thạc sĩ và tiến sĩ trong lĩnh vực biển”, vị quan chức Trung Quốc nói.

Trong chuyến hải trình kéo dài 9 ngày tới phía đông bắc đảo chính Rarotonga, các nhà khoa học và quan sát viên môi trường của 2 nước đã tiến hành lập bản đồ đáy biển, nghiên cứu vùng biển sâu và quan sát sinh vật biển.

Cơ quan Khoáng sản Đáy biển của Quần đảo Cook cho biết trên mạng xã hội rằng chuyến khảo sát, bắt đầu từ 31/10, nhằm “tăng cường hợp tác khoa học biển giữa 2 nước, tập trung vào trao đổi kiến thức, phương pháp nghiên cứu và năng lực khoa học biển sâu trong khu vực thuộc quyền tài phán của Quần đảo Cook”.

Cơ quan này cho biết sẽ công khai kết quả dự án, phục vụ nghiên cứu khoa học mở và quá trình ra quyết định trong tương lai.

Cơ quan Khoáng sản Cook và Bộ Tài nguyên Trung Quốc đã ký biên bản ghi nhớ về khai thác khoáng sản đáy biển. Đây là lĩnh vực đang thu hút sự quan tâm lớn khi đáy đại dương trở thành chiến trường mới cho cuộc đua tài nguyên toàn cầu.

Quần đảo Cook gồm 15 đảo với vùng đặc quyền kinh tế khoảng 2 triệu km², được cho là chứa nhiều hạt đa kim, tức loại đá nhỏ và cứng chứa cobalt, nickel, đồng, mangan, sắt và có thể cả kim loại đất hiếm.

Những khoáng sản này được Mỹ đặc biệt quan tâm vì nước này đang tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc vốn đang thống trị chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược toàn cầu.

Tháng 8 vừa qua, Mỹ và Quần đảo Cook đã công bố kế hoạch thúc đẩy nghiên cứu khoa học và phát triển bền vững nguồn khoáng sản đáy biển. Trong khuôn khổ đó, tàu nghiên cứu E/V Nautilus dài 68 mét của Ocean Exploration Trust, được Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) hỗ trợ, đã tiến hành khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế của Cook suốt 21 ngày.

Mỹ đang cấp bách tìm kiếm các nguồn khoáng sản thay thế kể từ khi Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu các khoáng sản quan trọng giữa căng thẳng thương mại.

Trong chuyến công du châu Á tháng trước, Tổng thống Donald Trump đã ký 2 thỏa thuận với Malaysia và Thái Lan nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược. Tuần trước, ông cũng đón tiếp lãnh đạo 5 nước Trung Á, khu vực có trữ lượng đất hiếm lớn và sản xuất gần một nửa lượng uranium toàn cầu.

Tham khảo: SCMP