Ông Trump 'vỡ mộng'

Tổng thống Trump từng tuyên bố EU trao cho Mỹ “món quà” trị giá 600 tỷ USD mà ông có thể tùy ý chi tiêu. Tuy nhiên, khuôn khổ thỏa thuận mới được công bố cho thấy "món quà" này dường như không tồn tại.

Khoảng nửa tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump có tuyên bố gây sốc trong cuộc phỏng vấn trên kênh CNBC: Theo thỏa thuận thương mại tháng 7 với Liên minh Châu Âu (EU), khối này trao cho Mỹ món quà trị giá 600 tỷ USD và ông có thể chi tiêu tùy ý.“Họ cho tôi 600 tỷ USD. Và đó là một món quà”, ông Trump nói. “Nhân tiện, đó không phải là khoản vay. Không phải kiểu 3 năm nữa đến hạn, chúng ta phải trả lại. Không có gì phải trả lại cả. Họ đưa cho chúng ta 600 tỷ USD và chúng ta có thể đầu tư vào bất cứ thứ gì mình muốn”.Một phóng viên của CNBC cho biết bà rất cảm kích thông tin này, bởi trước đó, họ đã cố gắng tìm kiếm thêm thông tin chi tiết quanh con số 600 tỷ USD. Tổng thống Mỹ đáp lại: “Không có chi tiết nào cả. Chi tiết chỉ đơn giản là 600 tỷ USD để đầu tư vào bất cứ thứ gì tôi muốn. Bất cứ thứ gì. Tôi có thể làm bất cứ điều gì tôi muốn”.Dù vậy, các chuyên gia thương mại tỏ ra hoài nghi về tuyên bố của ông Trump. Những diễn biến mới đây dường như cũng cho thấy một câu chuyện khác. Cách nói khác biệt Theo tài liệu được Nhà Trắng công bố, từ nay đến năm 2028 "EU sẽ mua 750 tỷ USD năng lượng từ Mỹ và đầu tư mới 600 tỷ USD vào Mỹ" .Tuy nhiên, khi EU công bố bản tóm tắt riêng, phần mô tả cam kết này lại thận trọng hơn nhiều. Tài liệu này giải thích rằng "các công ty EU đã bày tỏ sự quan tâm đến việc đầu tư ít nhất 600 tỷ USD" vào "nhiều lĩnh vực khác nhau tại Mỹ" .Con số 600 tỷ USD dường như thể hiện "ý định" của các doanh nghiệp tư nhân châu Âu sẽ đầu tư vào Mỹ trong tương lai, chứ không phải một khoản hỗ trợ trọn gói nào đó của EU dành cho chính quyền Trump. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen nói chuyện với Tổng thống Trump vào tháng 7. Ảnh: Reuters.Theo New York Times, khoản chi tiêu này sẽ đến từ các công ty tư nhân trên khắp 27 quốc gia thành viên, chứ không phải do giới chức EU trực tiếp điều phối hay bắt buộc thực hiện. Ủy ban châu Âu - cơ quan hành pháp của EU chịu trách nhiệm đàm phán thương mại - có thể đóng vai trò kết nối, tổ chức và khuyến khích các khoản đầu tư lớn, nhưng không thể ép buộc.Dù vậy, không thể bác bỏ hoàn toàn luận điệu của ông Trump tại thời điểm phỏng vấn với CNBC, vì Mỹ và EU chưa công bố văn bản chung chính thức về những gì đã được hai bên thống nhất.Đến hôm 21/8, hai bên đã công bố một khuôn khổ thỏa thuận. Bản tóm tắt ngắn gọn và mơ hồ - nhưng cho thấy không có khoản tài trợ 600 tỷ USD nào.Thay vào đó, khuôn khổ này có đoạn nêu rõ: “Mỹ và Liên minh Châu Âu chia sẻ một trong những mối quan hệ kinh tế lớn nhất thế giới, được hỗ trợ bởi các khoản đầu tư song phương vượt 5 nghìn tỷ USD. "Hai bên mong muốn thúc đẩy và tạo thuận lợi cho những khoản đầu tư lẫn nhau ở hai bờ Đại Tây Dương. Trong bối cảnh đó, các công ty châu Âu dự kiến đầu tư thêm 600 tỷ USD vào những lĩnh vực chiến lược tại Mỹ đến năm 2028”.Điều này không khớp với tuyên bố của ông Trump rằng EU "đã cho tôi" 600 tỷ USD để "đầu tư vào bất cứ thứ gì tôi muốn". Justin Wolfers, giáo sư kinh tế tại Đại học Michigan, viết trên mạng xã hội rằng tổng thống Mỹ "không nhận được xu nào" trong số "món quà" 600 tỷ USD mà ông tuyên bố nhận được.Trong cuộc phỏng vấn với CNN, Wolfers nhấn mạnh thêm rằng "không có cam kết nào cả. Cụm từ 'dự kiến' không phải là một cam kết". Ông cũng cho biết văn bản nêu rõ rằng bất cứ khoản tiền nào được đầu tư cũng không phải trao cho tổng thống kiểm soát - như ông Trump khẳng định - thậm chí không giao cho chính phủ Mỹ nói chung. Thay vào đó, Wolfers cho biết số tiền sẽ do các công ty châu Âu “đầu tư vào bất cứ thứ gì mà người châu Âu có lẽ muốn", và lợi nhuận sẽ thuộc về họ.Khi được hỏi về sự khác biệt giữa cách ông Trump mô tả số tiền và nội dung văn bản chính thức, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai đáp rằng đây là "sự bắt bẻ vô nghĩa" xung quanh "chiến thắng lịch sử của Tổng thống Trump dành cho người dân Mỹ".“EU đang đầu tư 600 tỷ USD vào lĩnh vực chiến lược, những lĩnh vực sẽ tạo ra hàng nghìn việc làm trên khắp nước Mỹ nhờ vào kỹ năng đàm phán của Tổng thống Trump”, Desai nói.Không phải trường hợp duy nhấtHiệp định thương mại với EU không phải là thỏa thuận duy nhất mà ông Trump mô tả khác với phía đối tác.Trong cùng cuộc phỏng vấn với CNBC hồi đầu tháng 8, ông nói rằng: "Tôi đã nhận được khoản tiền thưởng ký kết từ phía Nhật Bản là 550 tỷ USD. Đó là tiền của chúng ta. Chúng ta có thể đầu tư tùy thích". Tổng thống Trump gặp ông Ryosei Akazawa - Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản, đồng thời là người dẫn đầu đoàn tham gia cuộc đàm phán với Mỹ về vấn đề thuế quan. Ảnh: Reuters.Tuy nhiên, các quan chức Nhật Bản đã mô tả số tiền được hứa hẹn này theo cách khác. Theo Japan Times, trưởng đoàn đàm phán thuế quan của Nhật Bản - Ryosei Akazawa - nói vào tháng 7 rằng: "Không phải là 550 tỷ USD tiền mặt sẽ được gửi sang Mỹ".Thay vào đó, ông Akazawa cho biết gói 550 tỷ USD bao gồm sự kết hợp giữa các khoản đầu tư, khoản vay và bảo lãnh vay từ phía Nhật. Trong đó đầu tư chỉ chiếm 1-2% tổng số (và Mỹ sẽ nhận 90% lợi nhuận từ các khoản đầu tư đó). Ông nói thêm trong tháng này rằng tỷ lệ đầu tư có thể vượt quá 2%, nhưng vẫn mô tả một điều khác với khoản tiền mặt 550 tỷ USD mà Mỹ có thể chi tiêu tùy ý.Mỹ và Nhật Bản vẫn chưa công bố văn bản chung chính thức.Lý giải vận mệnh của các nền kinh tếMục Thế giới giới thiệu cuốn “Quốc gia thăng trầm: Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế” được NXB Thế giới cho ra mắt vào năm 2018. Tác phẩm làm rõ sự phát triển và đi xuống của nền kinh tế thế giới từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Cuốn sách vạch ra 10 quy luật để nhận diện về chu kỳ kinh tế dẫn đến vận mệnh tăng trưởng hay suy thoái của một quốc gia.> Độc giả có thể xem thêm tại đây.