Ông Trump và ván cờ châu Á

Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 30-10 trong khuôn khổ chuyến công du châu Á, dù trước đó cuộc gặp này đã bị nghi ngờ sau căng thẳng thương mại leo thang giữa hai siêu cường.

Theo Reuters, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump sẽ khởi hành vào tối 24-10 (giờ Mỹ), bắt đầu chuyến công du qua Malaysia, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tại Malaysia, ông dự kiến gặp Thủ tướng Anwar Ibrahim vào ngày 26-10, dự tiệc tối làm việc với lãnh đạo ASEAN, rồi bay sang Tokyo ngày 27-10 để hội kiến tân Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae. 

Theo lịch trình, ngày 29-10 ông Trump sẽ đến Hàn Quốc gặp Tổng thống Lee Jae Myung, phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) và dự tiệc làm việc với các lãnh đạo Mỹ - APEC.

Tâm điểm Mỹ - Trung

Cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình được xem là trọng tâm của chuyến công du. Theo chính quyền Trump, ưu tiên hàng đầu của Washington hiện nay là tìm lối thoát cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Sau nhiều tháng căng thẳng, xung đột bùng phát đầu tháng 10 khi Bắc Kinh mở rộng hạn chế xuất khẩu đất hiếm - nhóm vật liệu chiến lược cho ngành công nghệ cao.

Đáp lại, ông Trump đe dọa áp thêm thuế và các biện pháp trả đũa, nhưng gần đây ông tỏ ra lạc quan hơn về khả năng đạt thỏa thuận. "Tôi nghĩ chúng ta sẽ đạt được kết quả rất tốt và mọi người sẽ hài lòng", ông nói về cuộc gặp sắp tới với ông Tập.

Ông Trump tiết lộ câu hỏi đầu tiên dành cho nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ xoay quanh fentanyl - loại ma túy tổng hợp gây khủng hoảng nghiện và tử vong tại Mỹ. Washington cáo buộc Bắc Kinh không kiểm soát được nguồn hóa chất tiền chất sản xuất fentanyl, trong khi Trung Quốc cho rằng Mỹ đang "chính trị hóa" vấn đề này để gây sức ép.

Hai bên cũng dự kiến thảo luận về Đài Loan, giữa lúc dư luận lo ngại Washington có thể điều chỉnh lập trường ủng hộ hòn đảo. Bắc Kinh muốn Mỹ tuyên bố phản đối Đài Loan độc lập - điều mà Nhà Trắng khó chấp nhận.

Lợi ích và phép thử ở Đông Nam Á

Dù quan hệ Mỹ - Trung thu hút nhiều chú ý, chuyến công du của Tổng thống Donald Trump còn mang những mục tiêu rộng hơn tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Việc ông tham dự hội nghị ASEAN ở Kuala Lumpur diễn ra vào thời điểm then chốt với khối này.

Năm 2024, ASEAN xuất khẩu sang Mỹ hàng hóa trị giá 312 tỉ USD, hơn gấp đôi mức 142 tỉ USD của năm 2017. Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của khu vực, đồng thời ngày càng phụ thuộc vào ASEAN trong chuỗi cung ứng sản xuất và tiêu dùng khi căng thẳng Mỹ - Trung chưa hạ nhiệt.

Tuy vậy, chính quyền Trump vẫn duy trì thuế đối ứng với phần lớn các nước Đông Nam Á ở mức 10 - 40%. Ông cũng chưa từng dự hội nghị ASEAN nào kể từ năm 2017. Lần này, Washington kỳ vọng chuyến đi sẽ tái khẳng định cam kết với khu vực, đặc biệt là Việt Nam và Thái Lan - hai nước xuất khẩu hàng đầu trong khối.

Một chủ đề khác gắn liền lợi ích Mỹ là nỗ lực chấm dứt xung đột tại biên giới dài 817 km giữa Thái Lan và Campuchia. Malaysia đã làm trung gian hòa giải, giúp đạt thỏa thuận ngừng bắn mong manh, song tình hình vẫn căng thẳng. Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Mohamad Hasan cho biết Tổng thống Trump "háo hức" chứng kiến một hiệp ước hòa bình được ký tại hội nghị lần này.

Tại Tokyo, Tổng thống Donald Trump sẽ gặp nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản Takaichi Sanae. Đầu năm nay, Washington và Tokyo đã đạt thỏa thuận thương mại mới, theo đó Nhật cam kết đầu tư 550 tỉ USD vào Mỹ, tập trung vào công nghệ cao và năng lượng tái tạo.

Trong khi đó, quan hệ Mỹ - Hàn đang chịu sức ép sau vụ đột kích hồi tháng 9 của Cơ quan Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) tại nhà máy sản xuất pin của một doanh nghiệp Hàn Quốc ở bang Georgia. Khoảng 300 công dân Hàn bị bắt vì vi phạm thị thực lao động, khiến dư luận Seoul phẫn nộ. 

Nhà máy này thuộc kế hoạch đầu tư 350 tỉ USD mà hai bên ký kết mùa hè vừa qua. Đổi lại, Washington chấp thuận giảm thuế xe hơi Hàn Quốc từ 25% xuống 15%, tương đương mức áp dụng cho xe Nhật và EU.