Ông Trump 'rộng cửa' cho Nobel Hòa bình 2026?

Chuyên gia cho rằng nếu duy trì hiện trạng một số xung đột Mỹ làm trung gian hòa giải, Tổng thống Donald Trump có thể đạt được chiến thắng thuyết phục trong vai trò kiến tạo hòa bình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần tuyên bố mình xứng đáng đạt Nobel Hòa bình. Ảnh: Reuters.

Và người chiến thắng… không phải là ông Donald Trump. Có lẽ việc tổng thống Mỹ không nhận được Nobel Hòa bình sẽ là ký ức khó phai mờ khi nghĩ về mùa giải năm 2025.

Chủ nhân giải thưởng năm 2025 là Maria Corina Machado, lãnh đạo phong trào đối lập của Venezuela. Stefan Wolff - Giáo sư An ninh Quốc tế tại Đại học Birmingham - nhận định chưa rõ bà Machado phù hợp với các tiêu chí của giải thưởng như đã nêu trong di chúc của Alfred Nobel như thế nào.

Theo đó, người nhận giải “phải làm được nhiều nhất hoặc tốt nhất đóng góp cho tình hữu nghị giữa các quốc gia, bãi bỏ hoặc giảm bớt quân đội thường trực, tổ chức và thúc đẩy các hội nghị hòa bình". Liệu bà Machado có đáp ứng được những tiêu chí đó hay không vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi.

Trên thực tế, những gì xoay quanh giải Nobel Hòa bình năm 2025 có phần khác thường, bởi rất nhiều ánh mắt chú ý tới một ứng viên cụ thể. Bản thân ông Trump cũng tận dụng mọi cơ hội vận động hành lang cho chính mình. Ngay cả trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9, ông nhắc lại tuyên bố đã "giải quyết 7 cuộc chiến".

Những phát biểu này bị đặt dấu hỏi. Các lệnh ngừng bắn mong manh là thành tựu lớn nhất ông Trump đạt được trong một số xung đột Mỹ can thiệp. Tuy nhiên, đây chưa chắc đã là lý do ông Trump bị loại, bởi các tiêu chí xét tới cả những nỗ lực chưa thành quả ngọt tại thời điểm đó.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký thỏa thuận tại Hội nghị thượng đỉnh về Gaza tại Ai Cập hôm 13/10. Ảnh: Reuters.

Một điểm khác đáng chú ý hơn là việc đề cử kết thúc từ ngày 31/1, sau đó danh sách rút gọn được lập vào cuối tháng 2. Vào thời điểm đó, tổng thống Mỹ có đóng góp cho lệnh ngừng bắn tạm thời trong xung đột Dải Gaza, nhưng chưa thực hiện được hầu hết tuyên bố sau đó.

Những giải Nobel Hòa bình gây tranh cãi

Trong quá khứ, nhiều lựa chọn cho giải Nobel Hòa bình từng gây tranh cãi lớn, ví dụ Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed Ali.

Ông Abiy được trao giải thưởng năm 2019 “vì những nỗ lực đạt được hòa bình và hợp tác quốc tế, đặc biệt vì sáng kiến ​​quyết đoán giải quyết xung đột biên giới với nước láng giềng Eritrea”. Tuy nhiên, không thể phủ nhận chính phủ Ethiopia cũng xung đột vũ trang với Mặt trận giải phóng Tigray, cuộc nội chiến đã cướp đi sinh mạng và sinh kế của hàng trăm nghìn thường dân.

Chuyên gia Stefan Wolff cho rằng xét trên khía cạnh đó, ông Trump dường như là ứng viên sáng giá hơn so với ông Abiy. Tuy nhiên, nếu so với 3 cựu tổng thống Mỹ khác từng đoạt giải, thành tựu hiện tại của ông Trump có phần khiêm tốn hơn.

Ông Theodore Roosevelt đoạt giải năm 1906 vì làm trung gian hòa giải chấm dứt chiến tranh Nga - Nhật. Ông Woodrow Wilson đoạt giải năm 1919 vì thành lập Hội Quốc Liên. Và ông Jimmy Carter đoạt giải năm 2002 vì nhiều thập niên cống hiến thúc đẩy giải quyết xung đột hòa bình, dân chủ và nhân quyền.

Thành tích chưa ổn định

Mặc dù xứng đáng được ghi nhận cho những nỗ lực và ít nhất là một số thành công tạm thời, ông Trump không có thành tích hoàn hảo trong vai trò kiến ​​tạo hòa bình. 8 tháng tại nhiệm kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1 khó đáp ứng các tiêu chí Alfred Nobel đặt ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump có nỗ lực chấm dứt một số xung đột, trong đó có xung đột Nga - Ukraine. Ảnh: Reuters.

Ví dụ, ông Trump đe dọa lấy Greenland và sáp nhập Canada thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ, cùng Israel ném bom Iran, và thực hiện một chiến dịch không kích nhắm vào “tội phạm ma túy Venezuela”.

Phong cách pha trộn giữa kiến tạo hòa bình và hiếu chiến khiến ông Trump khác biệt so với vị tổng thống Mỹ thứ 4 giành giải thưởng. Ông Barack Obama được trao giải vào năm 2009 “vì những nỗ lực tăng cường ngoại giao quốc tế và hợp tác giữa các dân tộc”. Tuy nhiên, lựa chọn này cũng gây tranh cãi vào thời điểm đó khi ông Obama chưa có nhiều thành tích trong những tháng đầu cầm quyền.

Có lẽ cái kết đẹp nhất cho giải Nobel Hòa bình năm 2025 chính là tổng thống Mỹ giờ đây sẽ nỗ lực gấp nhiều lần cho hòa bình thế giới. Ông công khai nhấn mạnh mình kết thúc 7 cuộc chiến, và sắp đạt 8 cuộc chiến với thỏa thuận ngừng bắn ở Dải Gaza.

“Nếu muốn tiếp tục tranh giải năm 2026, ông Trump cần chứng minh những tuyên bố có phần khoa trương của mình là đúng. Nếu ông chủ Nhà Trắng thành công ngăn chặn bất cứ xung đột nào trong số này tái diễn, rõ ràng ông Trump đã cống hiến cho hòa bình, và động cơ cuối cùng là gì không quan trọng nữa”, ông Wolff kết luận.