Ông Nguyễn Thiện Nhân: Cần công bố mức lương '2 người đi làm đủ nuôi 2 con'

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân đề xuất Nhà nước cần công bố mức lương 1 người đi làm đủ nuôi 1 người con, 2 người đi làm phải đủ nuôi 2 người con.

Chiều nay, phát biểu góp ý về dự thảo Luật Dân số, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) cho rằng thách thức lớn nhất với Việt Nam giai đoạn 2026-2045 và trong thế kỷ 21 là già hóa dân số.

Dẫn chứng tại Nhật Bản, ông cho biết già hóa dân số đã kéo lùi những thành tựu của tăng trưởng GDP suốt mấy chục năm trước và tạo đà suy giảm của nhiều năm sau.

Dự báo mức sinh thay thế của Việt Nam năm 2050 là 1,63 và năm 2100 là 1,38, ông Nhân nhận định trong 10 năm tới (2025-2035), Việt Nam duy trì được 2 động lực tăng trưởng là năng suất lao động và số lượng lao động tăng. Từ 2035, nước ta chỉ còn 1 động lực duy nhất là tăng năng suất lao động. Tình trạng lao động giảm sẽ gây ra thiếu lao động, cản trở phát triển kinh tế trong những năm tiếp theo.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân cho rằng các giải pháp đề xuất trong dự thảo Luật Dân số 2025 không đủ để đảm bảo duy trì vững chắc mức sinh thay thế của Việt Nam.

Ông cũng dẫn báo cáo đánh giá tác động chính sách dự thảo luật, trong đó, Bộ Y tế đề xuất 4 biện pháp để duy trì vững chắc mức sinh thay thế. Đó là: người mẹ được nghỉ thai sản thêm 1 tháng và được nhận 6,2 triệu đồng; người bố được nghỉ thêm 5 ngày, được nhận 695 nghìn đồng; người sinh con thứ hai trước 35 tuổi được nhận 2 triệu đồng; người sinh con ở khu vực có mức sinh thấp hoặc phụ nữ người dân tộc sinh con được hỗ trợ 2 triệu đồng. Tổng cộng, một phụ nữ được hỗ trợ 9-13 triệu đồng/lần sinh.

Theo ông Nhân, mức lương tối thiểu vùng bình quân cả nước hiện nay là 4,17 triệu đồng, tạm đủ để duy trì cuộc sống của một người lao động.

"Để nuôi được 1 người con, người lao động cần thêm ít nhất 4,17 triệu đồng/tháng, 1 năm cần 50 triệu đồng, 3 năm cần 150 triệu đồng và 18 năm cần 900 triệu đồng. Mức hỗ trợ một lần khi sinh như Bộ Y tế đề xuất, từ 9-13 triệu đồng, chỉ bằng 1-1,5% chi phí nuôi một trẻ", ông phân tích.

Ông cũng cho rằng nếu với mức hỗ trợ như trên mà nhận định là thành công, duy trì vững chắc mức sinh thay thế là xa rời thực tế. Đại biểu đặt vấn đề: "Bao nhiêu năm nữa mức sinh của Việt Nam sẽ không tiếp tục giảm, dừng lại và bao nhiêu năm nữa trở lại mức sinh thay thế?".

Ông Nguyễn Thiện Nhân cũng đề nghị phải thay đổi quan niệm về lương tối thiểu để đạt mức phát triển bền vững. Bởi theo ông, hơn 100 năm nay, các chính phủ cho rằng lương tối thiểu là lương đủ sống của chính người lao động chứ không nuôi được một con.

Ông nhấn mạnh rằng Nhà nước phải công bố mức lương đủ sống, 1 người đi làm nuôi được 1 con, 2 người đi làm nuôi được 2 con là quy định bắt buộc. Ông khẳng định đây là quy định bắt buộc mà chủ doanh nghiệp và người sử dụng lao động phải đảm bảo. Tuy nhiên, ông nhìn nhận cần lộ trình 5-10 năm để thực hiện quy trình này.

Phải nỗ lực và có nhiều giải pháp đồng bộ của tất cả các bộ, ban, ngành

Phát biểu giải trình sau đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết một trong những thay đổi căn bản của dự thảo luật là chuyển từ dân số và chính sách kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Những thay đổi này nhằm giải quyết đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ với phát triển kinh tế - xã hội.

Luật Dân số có các quy định không trùng lặp với các quy định của luật khác. Bộ trưởng Đào Hồng Lan chia sẻ dự thảo có tinh thần là luật khung và có những quy định còn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội đất nước trong từng thời kỳ. Việc quy định cụ thể về đối tượng, phạm vi, lộ trình và nguồn lực sẽ do Chính phủ triển khai trong các giai đoạn.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh chính sách dân số, giải quyết già hóa dân số, nâng cao tỷ lệ mức sinh thay thế cần đầu tư nguồn lực rất lớn.

"Chúng tôi đã nghiên cứu rất kỹ các báo cáo và các tổng hợp của đại biểu Nguyễn Thiện Nhân. Có thể nói, các nước chi cho khoản này rất nhiều. Như ở Nhật Bản và Hàn Quốc, các gói kinh tế dùng cho việc giải quyết vấn đề già hóa dân số và tăng tỷ lệ sinh là số tiền khổng lồ. Để đạt được những mục tiêu mà Nhật Bản, Hàn Quốc cũng như các nước châu Âu đặt ra cũng là một bài toán vô cùng thách thức", Bộ trưởng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, phải nỗ lực và có nhiều giải pháp đồng bộ của tất cả các bộ, ban, ngành. Vì vậy, Bộ trưởng cho rằng không chỉ Luật Dân số mà tất cả các luật khác đều phải được triển khai đồng bộ.