Ngay khi nhìn thấy các tù nhân qua cửa sổ xe buýt hôm 13/10, hàng trăm người tập trung trước nhà hát ở Ramallah, khu Bờ Tây, đã xông lên, hô vang tên của người thân mà họ chưa gặp mặt nhiều năm, thậm chí vài thập kỷ.
Gương mặt các tù nhân xương xẩu, có vết thương mới lên da non. Thân nhân dễ dàng nhấc bổng họ lên vai. Một người quấn khăn Keffiyeh, biểu tượng của Palestine, giơ hai ngón tay hình chữ V tượng trưng cho chiến thắng, quỳ xuống hôn chân mẹ.
88 người được trả tự do từ các nhà tù Israel đã được đưa tới khu Bờ Tây hôm 13/10. Gần 2.000 người còn lại, trong đó khoảng 1.700 người bị bắt ở Gaza từ khi xung đột bùng nổ và bị giam giữ nhưng không buộc tội, đã được đưa trở lại Gaza và từ đây sẽ đi sang những quốc gia lân cận.
Họ được trả tự do vài tiếng sau khi toàn bộ 20 con tin còn sống được Hamas trao trả cho Israel. Cuộc trao đổi tù nhân - con tin đánh dấu bước đầu tiên trong thỏa thuận ngừng bắn có thể chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hai năm ở Gaza.
Với những người đang ăn mừng ở Ramallah, họ chưa từng nghĩ đến có ngày sẽ được gặp lại thân nhân. Đa số người được đưa về Bờ Tây là tù nhân đang thụ án chung thân, trong đó nhiều người bị buộc tội giết người và thực hiện các vụ tấn công gây thương vong nhằm vào người Israel.
"Anh ấy đã bị nhốt suốt 24 năm", một người thân của Saber Masalma, thành viên của Fatah, một nhánh của Tổ chức Giải phóng Palestine, nói. Masalma bị bắt năm 2002 và bị kết án chung thân với tội danh âm mưu giết người và gài bom.
Người thân đưa điện thoại ra trước mặt Masalma, háo hức giới thiệu anh với cô cháu gái đã trưởng thành qua cuộc gọi video, trong khi Masalma đang bận bịu chụp ảnh selfie với những người thân khác.
Anh đã không gặp Masalma trong hai năm, vì Israel hạn chế thăm thân sau vụ tấn công ngày 7/10/2023. Masalma từng nói qua điện thoại rằng có thể họ không nhận ra anh vì anh bây giờ rất gầy.
"Anh ấy trông như một xác chết. Nhưng chúng tôi sẽ đưa anh ấy trở lại với cuộc sống", người đàn ông cười nói.
Họ cùng đi tới nhà hàng để ăn mừng, dù Masalma không thể ăn quá no bởi dạ dày chưa thể thích nghi sau thời gian ăn uống thiếu thốn trong tù.
Những người khác nom cũng tiều tụy. Gò má nhô ra, có vết thương mới, vài người phải được dìu. Họ không trả lời cụ thể về cuộc sống trong tù. Một người từ chối nói tên cho hay "rất khó khăn" và hai năm cuối là "hai năm tồi tệ nhất đời tôi".
Tổ chức nhân quyền Israel B'Tselem cáo buộc Israel đối xử vô nhân đạo với tù nhân Palestine, không điều trị y tế, không cho ăn uống đầy đủ và đánh đập họ. Các nhà hoạt động vì người Palestine cho biết Israel giam giữ quy mô lớn để thực thi chính sách chiếm đóng với các vùng lãnh thổ Palestine.
Tuy nhiên, Israel phủ nhận cáo buộc này, tuyên bố hệ thống nhà tù của họ tuân thủ luật pháp quốc tế.
Israel cấm người dân khu Bờ Tây ăn mừng khi đón tù nhân. Họ bắn hơi cay vào thân nhân và các nhà báo đang chờ gần nhà tù Ofer. Binh sĩ Israel phân phát tờ rơi với nội dung "chúng tôi đang giám sát khắp nơi" và đe dọa bắt những người bị cáo buộc ủng hộ "tổ chức khủng bố".
6 thân nhân của các tù nhân Palestine cho biết giới chức an ninh Israel đã tới nhà cảnh báo họ trong vài ngày gần đây.
"Họ đến, cảnh báo chúng tôi không được tổ chức lễ ăn mừng, không được giương cờ hoặc biểu ngữ, không được tụ tập trong hội trường", một người thân của tù nhân Hani al-Zeer cho biết, yêu cầu giấu tên. Zeerbị giam 23 năm và người này, cũng như con trai của Zeer, từng vài lần bị bắt giam.
Tuy nhiên, một số gia đình đã không nhìn thấy thân nhân hôm 13/10, dù đã được Israel thông báo người nhà họ nằm trong danh sách trao trả.
Trước ngày trao trả tù nhân - con tin, hai danh sách tù nhân được phía Israel công bố. Một danh sách là người được về nhà, số còn lại là người bị đưa tới Gaza.
Đối với Umm Abed, người có anh trai Kamal Imran nằm trong danh sách trả tự do, cô bị sốc khi hay tin anh mình có thể bị đưa tới Gaza. Nếu anh bị đưa tới đó, cô không thể nào gặp lại anh trừ khi anh được phép rời Gaza.
"Chúng tôi đã ở đây chờ suốt hai ngày. Chúng tôi bị sốc khi hay tin. Người Israel đã xông vào nhà chúng tôi, cấm chúng tôi tổ chức bất kỳ hình thức ăn mừng nào nên anh ấy chắc chắn phải được thả", Umm Abed nghẹn ngào nói.
Cô lo lắng chờ đợi khi xe buýt đến điểm trả người ở Ramallah. Lúc người đàn ông cuối cùng bước xuống xe buýt mà vẫn không thấy Imran, cô đã bật khóc nức nở.
Một số người cũng có tâm trạng tương tự. "Tại sao lại trục xuất anh ấy?", một người phụ nữ hét lên khi cảnh sát lôi cô ra khỏi đám đông.
"Sẽ dễ chấp nhận hơn nếu họ nói với chúng tôi ngay từ đầu. Chúng tôi không biết anh ấy ở đâu. Ai Cập? Gaza? Chúng tôi đang rất đau khổ", Raed Imran nói khi dẫn Umm Abed đến chiếc xe cô đã chuẩn bị để đón anh trai.
Hồng Hạnh (Theo Guardian)
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn