Nông dân thua lỗ vì khoai mì rớt giá mạnh

Một buổi sáng tháng 9, anh Nguyễn Thanh Tùng, 50 tuổi ở xã Tân Hội cùng nhóm nhân công thu hoạch khoai mì. Anh Tùng có kinh nghiệm trồng khoai mì hơn 10 năm. Mỗi năm, anh trồng một vụ và thường xuống giống vào tháng 10 âm lịch, thu hoạch sau 6 tháng.

Cùng thời điểm này những năm trước, khoai mì có giá từ 3.000 đến hơn 4.000 đồng một ký loại có hàm lượng bột đạt 30%. Mỗi ha mì nông dân đầu tư chi phí khoảng 30 triệu đồng. Bình quân mỗi ha với năng suất từ 30-40 tấn, trừ chi phí, họ lời từ 50-120 triệu đồng.

Do vậy, từ đầu vụ năm nay, ngoài đất nhà, anh Tùng còn thuê thêm đất ngoài, giá mỗi ha một vụ gần 30 triệu đồng để trồng khoai mì, tổng diện tích hơn 30 ha.

Vụ này, các giống khoai mì chủ lực của địa phương như KM505, HN1, KM140 đều cho năng suất cao, bình quân từ 35-38 tấn, có nơi trên 40 tấn mỗi ha.

Dù trúng mùa, anh Tùng cùng nhiều nông dân lại khá buồn vì rơi vào vòng lẩn quẩn "được mùa mất giá".

Từ đầu năm đến nay, giá mặt hàng này liên tục giảm từ 1.500-1.900 đồng mỗi ký. Ngoại trừ những hộ canh tác đất nhà và ... lấy công làm lời mới hòa vốn hoặc lợi nhuận không đáng kể, đa số các hộ thuê đất bị thua lỗ.

"Tính sơ chi phí phân thuốc, nhân công thu hoạch, vụ này tôi lỗ từ 100-200 triệu đồng", anh Tùng nói.

Cách đó 5 km, anh Vũ Tài Quang, 34 tuổi cùng nhóm 10 nhân công cũng đang thu hoạch khoai mì chất lên xe. Anh Quang là thương lái chuyên thu mua mì trên ruộng hơn 10 năm nay. Mỗi năm vào đầu vụ, anh sẽ xem mì non sau đó trả tiền trước cho nông dân với giá từ 30-50 triệu đồng mỗi ha tùy theo chất lượng. Năm nay, từ đầu vụ anh Quang đã thu mua khoảng 100 ha mì.

Bình quân mỗi ngày anh thuê nhổ, vận chuyển khoảng 20-30 tấn mì từ ruộng đến nhà máy cách đó 10 km.

"Lúc đặt mua mì non có giá cao, nay thu hoạch bị rớt giá nên vụ này tôi thua lỗ mỗi ha từ 5 đến 7 triệu đồng", anh Quang nói.

Nhiều nông dân cho biết trong gần 10 năm qua, đây là lần đầu tiên khoai mì giảm giá sâu. Trong hoàn cảnh thua lỗ, chi phí nhân công, thu hoạch cũng là một bài toán khiến họ... đau đầu.

Do việc thu hoạch khoai mì khá nặng nhọc, nên phần lớn nhân công là người dân tộc Khmer sống khu vực biên giới.

Anh Hun Son, 45 tuổi, người dân tộc Khmer cùng vợ và con trai làm nghề nhổ mì thuê cho các chủ ruộng hơn 10 năm nay.

Để tranh thủ thời gian và tránh nắng nóng, từ 1h sáng, anh cùng nhóm nhân công khoảng 10 người đội đèn pin ra đồng nhổ mì, đến khoảng 6h sáng công đoạn nhổ sẽ hoàn tất, chuyển sang chặt bỏ thân, chất củ mì thành đống sau đó gom vào sọt nhựa đưa lên máy kéo.

Bình quân mỗi ngày, một người nhổ được khoảng 2 tấn mì, mỗi tấn được chủ trả công 300.000 đồng.

"Mỗi ngày gia đình tôi thu nhập gần 2 triệu đồng sẽ được chủ ruộng thanh toán mỗi tuần một đợt", anh Son nói.

Vụ này, tỉnh Tây Ninh có hơn 46.200 ha khoai mì, tập trung chủ yếu tại các xã Tân Châu, Tân Hội, Tân Phú, Tân Thành, Tân Hòa, Tân Đông. Đây cũng là một trong những tỉnh có diện tích khoai mì lớn của cả nước. Đến nay, nông dân đã thu hoạch hơn 18.300 ha, năng suất bình quân trên 33 tấn/ha.

Bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, nhận định nguyên nhân của tình trạng khoai mì rớt giá năm nay là do thị trường xuất khẩu bị hạn chế.

Hiện khoảng 90% sản lượng khoai mì của Việt Nam được xuất khẩu sang Trung Quốc. Thời gian gần đây, nước này giảm nhập khẩu khoai mì lát do ảnh hưởng của suy giảm kinh tế. Trong khi giá bắp trên thế giới giảm thấp, các nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi tại Trung Quốc đã tăng cường sử dụng bắp để thay thế cho khoai mì lát, dẫn đến nhu cầu nhập khẩu mặt hàng này giảm mạnh.

Ngoài ra, do giá khoai mì những năm qua luôn duy trì ở mức cao dẫn đến diện tích trồng mở rộng, nguồn cung tăng gây áp lực lên giá bán khi thị trường đầu ra gặp khó khăn.

Để tránh tình trạng điệp khúc "được mùa mất giá", ngành nông nghiệp tỉnh đang tăng cường xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng các thị trường xuất khẩu mới ngoài Trung Quốc để giảm sự phụ thuộc. Địa phương cũng hỗ trợ, kết nối các doanh nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh với nông dân để xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ ổn định, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Các doanh nghiệp trong nước đồng thời được khuyến khích tăng cường sử dụng nguồn cung tinh bột khoai mì nội địa để sản xuất như xăng sinh học E5, E10 thay thế cho nguyên liệu nhập khẩu.

Hoàng Nam