Nobel Hóa học 2025 có chủ

Giải Nobel Hóa học 2025 đã được trao cho ba nhà khoa học - một người Nhật Bản, một người Anh và một người Jordan - vì những đóng góp đột phá trong việc phát triển “khung kim loại - hữu cơ”

Ba nhà nghiên cứu của công trình là Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi. Ảnh: Nobel Prize

Chiều ngày 8/10 (giờ địa phương), Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố Giải Nobel Hóa học 2025 cho ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi vì những đóng góp đột phá trong việc phát triển “khung kim loại - hữu cơ” (metal-organic frameworks).

Theo Ủy ban Nobel, các cấu trúc mà họ tạo ra có những khoang rỗng lớn cho phép các phân tử tự do ra vào. Nhờ phát minh này, các nhà khoa học có thể thu nước từ không khí trên sa mạc, loại bỏ chất ô nhiễm trong nước, thu giữ khí CO2 và lưu trữ hydro.

Công trình đã mở ra hướng đi đột phá cho ngành hóa học và công nghệ năng lượng sạch, giúp giới khoa học tìm ra lời giải cho nhiều thách thức lớn hiện nay.

Giải Nobel Hóa học năm 2024 vinh danh Giáo sư David Baker của Đại học Washington (Mỹ) cùng hai nhà khoa học John M. Jumper (Mỹ) và Demis Hassabis (Anh) - đồng sáng lập Google DeepMind - vì những đóng góp đột phá trong thiết kế và dự đoán cấu trúc protein bằng phương pháp tính toán.

Giáo sư Baker, sinh năm 1962, được xem là người tiên phong mở ra kỷ nguyên sáng tạo protein nhân tạo - điều từng bị cho là bất khả thi.

Từ năm 2003, nhóm nghiên cứu của ông đã liên tục phát triển các protein mới có tính ứng dụng cao, từ dược phẩm, vaccine đến vật liệu nano và cảm biến sinh học siêu nhỏ, đặt nền móng cho cuộc cách mạng trong công nghệ sinh học hiện đại.

Sau giải Nobel Hóa học, giải Nobel Văn chương sẽ được trao vào ngày 9/10, tiếp đó là giải Nobel Hòa bình vào ngày 10/10 và cuối cùng là Nobel Kinh tế vào ngày 13/10. Lễ trao Giải Nobel được tổ chức vào ngày 10/12 tại Stockholm. Người đoạt giải nhận huy chương, bằng chứng nhận và văn bản xác nhận giá trị tiền thưởng.

Giải Nobel là giải thưởng quốc tế danh giá do Quỹ Nobel tại Stockholm sáng lập từ năm 1901, dựa trên di sản của nhà phát minh và doanh nhân Thụy Điển Alfred Nobel. Giải được trao hàng năm cho những cá nhân và tổ chức có đóng góp nổi bật trong các lĩnh vực: Y sinh học, Hóa học, Vật lý, Văn học và Hòa bình.

Đến năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển (Sveriges Riksbank) đã lập thêm Giải thưởng Khoa học Kinh tế tưởng niệm Alfred Nobel, thường được gọi là giải Nobel Kinh tế, nhằm tôn vinh những công trình có đóng góp sâu rộng cho lĩnh vực kinh tế học.