Níu giữ nghề xưa: Những 'bóng hồng' nhọc nhằn bên lò gốm đỏ

Công việc trong các lò gốm đỏ nhọc nhằn, nhưng nhiều lao động nữ vẫn gắn bó bởi đó không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là tình yêu nghề truyền thống.

Với nguồn nguyên liệu đất sét phèn đặc trưng, màu mỡ bậc nhất đồng bằng, Vĩnh Long sớm hình thành và phát triển mạnh nghề gạch ngói, sau này là gốm đỏ - một sản phẩm đặc hữu của địa phương. Đặc biệt, năm 1997 đánh dấu bước ngoặt lớn khi các cơ sở bắt đầu ứng dụng lò nung kiểu tròn, dùng trấu làm chất đốt, nâng cao hiệu quả và tiết kiệm chi phí sản xuất.

Từ đó, nghề gốm không chỉ tạo công ăn việc làm ổn định cho nhiều lao động, mà còn trở thành nơi hun đúc nên những người thợ lành nghề, gắn bó trọn đời với từng mẻ gốm. Trong số đó, có không ít phụ nữ đã lặng lẽ "giữ lửa" cho làng nghề bằng chính sự bền bỉ và tình yêu nghề.

Phần lớn thời gian ở bên lò gốm đỏ

Mỗi ngày làm việc tại lò gốm, lao động nữ có thu nhập từ 150.000 - 200.000 đồng/người. Nhiều người gắn bó với nghề hơn chục năm, có người dù lớn tuổi vẫn không rời bỏ công việc, bởi họ xem được làm nghề trên quê mình là một niềm vui.

Bà Phạm Thị Bảy (55 tuổi, ngụ P.Thanh Đức, Vĩnh Long - trước đây là H.Long Hồ, Vĩnh Long) được xem là "người giữ lò", bởi gần 30 năm qua bà dành phần lớn thời gian trong lò gốm. "Mỗi ngày, thời gian tôi ở lò gốm nhiều hơn ở nhà. Công việc cực nhưng tôi làm ăn theo sản phẩm, làm càng nhiều thu nhập càng cao. Nhờ vậy, tôi nuôi được 2 con ăn học nên người", bà Bảy chia sẻ.

Bà Bảy đảm trách công đoạn "xu gốm", chỉnh sửa, làm mịn sản phẩm sau khi dỡ khuôn. Với sản phẩm trơn, bà làm được nhiều, còn các loại có họa tiết thì cần nhiều thời gian hơn chỉnh sửa tỉ mỉ từng chi tiết.

Chị Bùi Thị Kim Ngân (37 tuổi, ngụ P.Thanh Đức, Vĩnh Long) gắn bó với nghề hơn 10 năm nay. Công việc vừa giúp chị có thu nhập để nuôi con, vừa cho phép chị linh hoạt chăm sóc 2 đứa nhỏ khi dẫn theo đến lò gốm. "Tôi phụ trách khâu xu đồ, cạo và làm lán sản phẩm thô. Làm nghề này tuy cực nhưng riết rồi quen. Ở nhà không làm gì, tôi thấy bứt rứt trong người", chị Ngân nói.

Còn bà Thạch Thi Lành (42 tuổi, ngụ P.Thanh Đức, Vĩnh Long) đảm nhiệm công đoạn vận chuyển gốm vào lò, một trong những khâu vất vả, đòi hỏi sức khỏe và sức bền. "Chị em phụ trách đưa gốm thô lên xe, chuyền tay cho thợ nam chất vào lò nung. Công việc tuy nặng nhọc nhưng chúng tôi đã quen và tự hào vì đóng góp một phần cho ra những mẻ gốm đẹp", chị chia sẻ.

Giữ làng nghề trong thời hiện đại

Khác với nhiều làng gốm truyền thống dùng tay nặn, gốm đỏ Vĩnh Long được sản xuất bằng phương pháp đúc khuôn thạch cao. Sau công đoạn ép đất vào khuôn và tháo ra, sản phẩm thô sẽ được chỉnh sửa (xu), làm lán mịn bề mặt. Giai đoạn quyết định nhất là nung gốm, đòi hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm và cảm nhận tinh tế về nhiệt độ, lửa và thời gian.

Nhờ đặc tính của đất sét phèn, khi nung ở nhiệt độ khoảng 900 độ C suốt một tuần, sản phẩm gốm Vĩnh Long lên màu đỏ au, nổi bật những vệt trắng tự nhiên, nét đặc trưng không trộn lẫn với bất kỳ sản phẩm gốm nào khác.

Dù có lúc trầm lắng, nhưng các lò gốm ở Vĩnh Long vẫn đỏ lửa ngày đêm. Theo bà Đoàn Thị Ngọc Diệp, Chủ tịch Hiệp hội Gạch gốm mỹ nghệ Vĩnh Long, thời gian tới, ngành gốm địa phương sẽ tập trung phát triển dòng sản phẩm có tính thẩm mỹ cao, nhẹ hơn để du khách dễ dàng mang theo làm quà tặng.

Thời gian qua, một số cơ sở sản xuất đã mở cửa đón khách du lịch trong và ngoài nước tham quan quy trình làm gốm, trải nghiệm nặn gốm đỏ…, qua đó góp phần quảng bá rộng rãi hơn hình ảnh làng nghề đến với bạn bè quốc tế.