Những loại thuốc tưởng vô hại nhưng âm thầm tổn thương thận

Một số loại thuốc như NSAID, thuốc kháng sinh hay thậm chí cả thuốc điều trị bệnh thận có thể gây tổn thương thận nếu không được sử dụng đúng cách.

Nhiều loại thuốc có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng bừa bãi, không theo dõi cẩn thận. Ảnh: LinkIn.

Thận là cơ quan quan trọng của cơ thể đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ như lọc chất thải, cân bằng dịch, kiểm soát huyết áp. Nhưng đôi khi, thuốc men được cho là có thể giúp ích lại có thể phản tác dụng và gây hại cho các cơ quan quan trọng này.

Một số loại thuốc có thể gây áp lực hoặc tổn thương thận, đặc biệt nếu sử dụng lâu dài hoặc không được theo dõi cẩn thận, theo India Times.

NSAID - Giảm đau nhưng cũng giảm lưu lượng máu đến thận

Thuốc giảm đau, bao gồm ibuprofen, naproxen, diclofenac và nhiều loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) khác, thường được sử dụng vì tính hiệu quả của chúng. Những loại thuốc này giúp giảm đáng kể các triệu chứng khó chịu.

Tuy nhiên, chúng cũng ức chế sự tổng hợp prostaglandin - phân tử thiết yếu đóng vai trò có lợi trong việc mở rộng mạch máu trong thận. Nghiên cứu do Viện Y tế Quốc gia (NIH) cho thấy khi việc sản xuất prostaglandin bị giảm, nó có thể dẫn đến giảm lưu lượng máu đến thận.

Điều này đặc biệt đáng lo ngại trong trường hợp bệnh nhân bị mất nước hoặc giảm thể tích máu. Những tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương thận cấp tính, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Thậm chí, sử dụng NSAID lâu dài có thể gây viêm thận kẽ (viêm thận), hoại tử nhú thận, hoặc thậm chí suy giảm dần chức năng thận.

Tiến sĩ Umesh Gupta, Giám đốc khoa Thận, Aakash Healthcare, cho biết: "Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), mặc dù hữu ích trong việc giảm đau, có thể gây tổn thương thận bằng cách làm giảm lưu lượng máu đến thận khi dùng thường xuyên và liều cao. Tốt nhất chỉ nên sử dụng khi cần thiết và ở liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể".

Aminoglycoside - Điều trị bệnh nhiễm trùng nhưng có thể gây tổn thương thận

Aminoglycosides là một nhóm thuốc kháng sinh (như gentamicin, tobramycin, amikacin) được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn.

Những loại thuốc này tích tụ trong các tế bào ống lượn gần của thận. Theo thời gian, chúng tạo ra các gốc oxy phản ứng (gốc tự do), gây tổn thương các tế bào này và dẫn đến hoại tử. Sau khi ngừng thuốc, chức năng thận thường hồi phục, nhưng không phải lúc nào cũng hoàn toàn, đặc biệt là khi dùng liều cao hơn hoặc điều trị kéo dài.

Thuốc giảm đau, bao gồm ibuprofen, naproxen, diclofenac và nhiều loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể gây tổn thương thận. Ảnh: Complete Physio.

Vancomycin - Loại kháng sinh mạnh nhưng có thể gây độc thận

Vancomycin là loại kháng sinh mạnh thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn kháng thuốc. Tuy nhiên, nó không phải là vô hại: nó có nguy cơ gây độc thận, đặc biệt khi dùng liều cao hoặc kết hợp với các độc tố thận khác (như aminoglycoside).

Cơ chế gây độc thận không phải lúc nào cũng rõ ràng. Đôi khi, tình trạng bệnh lý sẵn có của bệnh nhân, chẳng hạn nhiễm trùng huyết, đóng vai trò đáng kể trong tình trạng chung. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là vancomycin được chứng minh là làm tăng nguy cơ phát triển tổn thương thận cấp.

Thuốc cản quang - Sử dụng trong chụp CT nhưng giảm lưu lượng máu đến thận

Thuốc cản quang được sử dụng trong chẩn đoán hình ảnh (chụp CT, chụp mạch máu) đôi khi có thể gây ra bệnh thận. Các thuốc này có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, gây stress oxy hóa và gây độc tính trực tiếp lên ống thận.

Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bệnh nhân đã bị suy giảm chức năng thận hoặc bị mất nước. Những người có rủi ro cao khi sử dụng loại thuốc này bao gồm tiểu đường, bệnh thận mạn tính (CKD), mất nước, tiếp xúc thuốc cản quang nhiều lần.

ACE và ARB: Thuốc điều trị bệnh thận nhưng có thể gây suy giảm chức năng thận tạm thời

Thuốc ức chế men chuyển ACE (như lisinopril) và thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARB) (như losartan) thường là thuốc dành cho bệnh nhân tăng huyết áp, suy tim và bệnh thận, nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể làm suy giảm chức năng thận tạm thời.

Những loại thuốc này làm giãn tiểu động mạch đi (một phần của bộ lọc máu thận), giúp giảm áp lực cầu thận. Trong hầu hết trường hợp, điều này có lợi, nhưng nếu kết hợp với mất nước, thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), thuốc lợi tiểu hoặc giảm thể tích máu đột ngột, chúng có thể góp phần gây tổn thương thận cấp.

Tiến sĩ Gupta cho biết thêm: "Thuốc lợi tiểu giúp đào thải lượng dịch dư thừa ra khỏi cơ thể và thường được dùng để điều trị huyết áp cao và phù nề. Tuy nhiên, nếu không được sử dụng đúng cách, chúng có thể gây mất nước, tăng áp lực lên thận và làm tổn thương thận".