Những giáo viên đi 'chi viện' cho giáo dục rồi vướng vào... kiện tụng đất đai

Những giáo viên được Nhà nước điều động đi "chi viện" cho ngành giáo dục tỉnh Minh Hải (nay là tỉnh Cà Mau) đã phải ròng rã hơn sáu năm trời gõ cửa khắp nơi vì tranh chấp nơi đang sinh sống.

Những giáo viên được Nhà nước điều động đi "chi viện" cho ngành giáo dục tỉnh Minh Hải (nay là tỉnh Cà Mau) đã phải ròng rã hơn sáu năm trời gõ cửa khắp nơi vì tranh chấp nơi đang sinh sống. Tranh chấp đất không chỉ xoay quanh giá trị vật chất của vài trăm mét vuông mà còn là câu chuyện danh dự, nhân phẩm của những người từng cả đời gắn bó với bục giảng.

Mảnh đất với biết bao kỷ niệm

Năm 1985, thực hiện chủ trương đưa giáo viên từ miền Bắc vào chi viện cho miền Nam, ông Nguyễn Văn Hùng, bà Lê Thị Phương, bà Mai Thị Vân (năm 1988) cùng nhiều đồng nghiệp khác khăn gói rời quê, đến giảng dạy tại Trường cấp I, II thị trấn Đầm Dơi, tỉnh Minh Hải (nay là tỉnh Cà Mau).

Đến năm 1989, trường được dời về vị trí mới, hiện là Trường THCS Dương Thị Cẩm Vân. Thời điểm ấy địa phương không có nhà tập thể cho giáo viên. Lãnh đạo thị trấn đã linh động cho họ dựng nhà sàn dọc theo một con kênh - vốn được đào trước đó để lấy đất đắp đường. Nhiều nhân chứng, trong đó có bí thư Đảng ủy và cán bộ công tác giai đoạn ấy, xác nhận rõ điều này.

"Đến năm 2001 khi địa phương số hóa bản đồ, đất của gia đình chúng tôi được đưa vào thửa số 64 và 76, bản đồ số 9. Từ đó cho đến năm 2019, chúng tôi đều đóng thuế đầy đủ, nhiều lần sửa chữa lại nhà cửa mà chưa từng nhận được bất kỳ khiếu nại nào. Mãi đến khi ông Nguyễn Phước H. (cháu bà B.) được ủy quyền khởi kiện, cho rằng chúng tôi lấn chiếm đất, mọi rắc rối mới bắt đầu và kéo dài đến nay hơn sáu năm", bà Lê Thị Phương kể.

Đối với bà Phương, mảnh đất không chỉ là nơi trú ngụ. "Nó gắn liền với tuổi trẻ của tôi và chồng, từ những ngày đầu rời miền Bắc đến khi nghỉ hưu. Cũng tại đây, con trai tôi từng bị điện giật khi chơi ở mé kênh (lúc còn nhà sàn), dẫn đến di chứng thiếu oxy não. Giờ cháu đã 33 tuổi nhưng trí tuệ và sinh hoạt chỉ như trẻ 5 tuổi, mắt mờ, không thấy đường. Tôi buộc phải giữ lại mảnh đất này cho con", bà nghẹn ngào.

Trong hơn ba thập niên công tác, bà Phương có 35 năm, chồng bà 40 năm cống hiến cho ngành giáo dục tỉnh Cà Mau. Cùng một dạng đất được phân cho giáo viên, nhiều người đã được cấp giấy chứng nhận ổn định, không tranh chấp. Chính vì vậy vụ việc khiến bà càng cảm thấy bất công.

Suốt buổi trò chuyện, bà Phương nhiều lần bật khóc. Theo bà, những chứng cứ bà đưa ra để chứng minh nguồn gốc đất dường như không được xem xét, trong khi tòa lại dựa vào lời khai phía bên kia, cùng tờ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có nhiều điểm bất thường: thiếu chữ ký giáp ranh, cấp chồng lấn lên thửa lân cận.

Cô Trần Thị Hiền - hàng xóm và đồng nghiệp cùng đi "chi viện" - xúc động chia sẻ: "Thầy Hùng, cô Phương, cô Vân là những người tôi biết rõ. Hồi đó cả xóm chúng tôi cùng bồi đất, đóng cừ tràm, dựng nhà sàn trên con kênh rất sâu này. Giờ thấy các thầy cô đến tuổi nghỉ hưu mà vẫn tiều tụy vì hồ sơ kiện tụng, tôi thương lắm. Tôi cũng từng trải qua cảnh tương tự, cực khổ không kể xiết".

Từ giấy chứng nhận đến 5 bản án

Ngày 4-9-2020, TAND huyện Đầm Dơi (cũ) mở phiên sơ thẩm vụ án tranh chấp đất giữa ông Nguyễn Phước H. (đại diện bà B.) với nhóm giáo viên.

Tòa nhận định lời khai của các bên không thống nhất. Diện tích đất bà Phương sử dụng đo đạc thực tế là 105,6m²; ông Quyết và bà Vân sử dụng 52,2m², tọa lạc tại khóm 4, thị trấn Đầm Dơi. Tuy nhiên UBND huyện Đầm Dơi đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà B. từ ngày 6-10-2003, bao gồm cả diện tích này.

Theo báo cáo của Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện, khoảng năm 1983-1984 địa phương đào con kênh rộng khoảng 8 đến 15m (tùy đoạn), dài từ bến giao thông (Chi cục Thuế) đến bến thủy sản Đầm Dơi. Đất đào lên được đắp lộ, tạo thành con kênh. Đến năm 1989, khi trường học chuyển về khu vực, UBND thị trấn đã phân chia cho giáo viên dựng nhà trên kênh. Suốt từ đó đến năm 2000, không ai khiếu nại.

Chính vì vậy, tòa sơ thẩm lần đầu đã nhận xét việc cấp giấy chứng nhận cho bà B. là chưa hợp pháp vì đất đang tranh chấp. Bản án này còn kiến nghị thu hồi giấy đã cấp cho bà B. và cho phép các giáo viên kê khai đăng ký đất theo quy định.

Thế nhưng ba bản án sau đó lại đi theo hướng khác: hội đồng xét xử cho rằng đất mà các thầy cô đang ở vốn là do gia đình bà B. cho mượn tạm, buộc các giáo viên phải trả giá trị quyền sử dụng đất lên đến hơn 1 tỉ đồng.

Không đồng tình, gia đình các giáo viên đã kháng cáo lên giám đốc thẩm. Tuy nhiên quyết định giám đốc thẩm cho rằng: "Tòa sơ thẩm và phúc thẩm xác định đất tranh chấp thuộc quyền sử dụng hợp pháp của bà B. là có căn cứ pháp luật", và giao hồ sơ cho TAND huyện Đầm Dơi giải quyết theo trình tự án sơ thẩm lại từ đầu.