Những câu hỏi mang tầm triết học

Trong một thế giới tràn ngập thông tin, chúng ta không thiếu dữ liệu – nhưng lại luôn khao khát sự hiểu biết. Cuốn sách “How to know everything – Muốn Hiểu thông suốt hãy Hỏi thông minh” không hứa hẹn biến bạn thành người biết hết mọi thứ, mà dẫn dắt bạn đến gần hơn với cách tư duy, đặt câu hỏi và kết nối kiến thức một cách thông minh và sâu sắc.

Triết học thực hành có ích gì?

Triết học thực hành không phải là một trường phái tư tưởng huyền bí dành riêng cho những ông lão râu ria ngồi trong tháp ngà chót vót. Triết học thực hành tiếp cận những ý niệm quan trọng như công lý, tình bạn, sự bao dung và lòng dũng cảm, đồng thời liên kết những ý niệm ấy với những câu hỏi mà ta thường đặt ra trong cuộc sống hằng ngày.

Mình có nên nói dối bạn bè không? Công ty có cần một chính sách tuyển dụng dung hợp nhiều thành phần hơn không? Khi nào thì nên giữ chuyện gì đó cho riêng mình? Đây có phải là thời điểm thích hợp để nhảy việc không? Cách tôi cư xử có thực sự phản ánh con người tôi không? Tôi có nên đặt lợi ích bản thân lên hàng đầu trong tình huống này không?

Cách đặt câu hỏi thể hiện tư duy. Ảnh: The Cybernag.

Ai trong chúng ta cũng từng rơi vào hoàn cảnh đó: đứng trước một ngã rẽ, nơi những trăn trở cá nhân giao thoa với những câu hỏi lớn của cuộc đời. Mỗi câu hỏi đều có ý nghĩa quan trọng với ta, nhưng cứ thử tìm câu trả lời trên Google mà xem! Chúc bạn may mắn nhé, vì kiểu gì mấy câu hỏi này cũng dễ khiến ta nghĩ ta đang rơi vào ngõ cụt.

Và đó là lúc triết học thực hành vào cuộc. Tôi tin rằng cách tốt nhất để tìm ra câu trả lời là trò chuyện với người biết cách đặt câu hỏi, để cả hai trở nên hiểu biết hơn.

Tôi muốn chia sẻ với bạn một cách trò chuyện đặc biệt, nơi chúng ta cùng nhau khám phá sự thông thái, tìm ra những tri thức mới và giải đáp những câu hỏi thiết yếu.

Khi bạn khám phá những khả năng và góc nhìn mới, khi tư duy của bạn được khơi nguồn, những tầng ý nghĩa sâu hơn của cuộc trò chuyện sẽ dần hé lộ, và bạn sẽ nhận ra tiềm năng của những khám phá mới mẻ cùng những hiểu biết bất ngờ.

Đó là một kiểu tư duy linh hoạt, nơi bạn chủ động thay đổi quan điểm hoặc bước lên con tàu suy tưởng của người khác để xem nó đưa bạn đến đâu, một cuộc đối thoại không bị ràng buộc bởi mong muốn thuyết phục hay giành chiến thắng trước đối phương.

Nhà văn Lammert Kamphuis đã chạm đến cốt lõi của triết học thực hành: ‘Triết gia Tây Ban Nha José Ortega y Gasset từng nói rằng triết học là khoa học của bề mặt: khi bạn suy tư triết học, bạn kéo những ý tưởng, giả định và niềm tin vô thức lên bề mặt ý thức.’

Việc nhận ra những tư tưởng vô thức của mình về bản chất con người không chỉ quý giá và hữu ích, mà còn mở ra không gian để đón nhận quan điểm của người khác. Tôi gọi đó là ‘Tư duy linh hoạt’: khả năng suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ, quan điểm và nhận thức của riêng mình. Và triết học là công cụ lý tưởng để rèn luyện kỹ năng này.

Tư duy linh hoạt nghĩa là dấn thân vào việc khám phá và tìm hiểu góc nhìn của người khác, mà không bị cuốn vào những ý kiến của mình. Điều cốt lõi là tạm gác cảm xúc cá nhân sang một bên để có thể khám phá một vấn đề thật rõ ràng và bình tĩnh, giữ cho tâm trí mình càng trống rỗng càng tốt. Và khi quan điểm của bản thân xuất hiện, phải chất vấn chúng thật nghiêm túc, và nhận ra rằng tâm trí ta rộng lớn hơn ta tưởng.

Nói cách khác, đây là cuốn sách dành cho những người dám tư duy. Dành cho những ai đủ can đảm để hoài nghi và háo hức khám phá thay vì mặc nhiên cho rằng họ đã biết tuốt mọi điều. Những người sẵn lòng đón nhận sự chưa biết. Những ai có đủ dũng khí để không vội lên tiếng, mà chọn im lặng lắng nghe.

Và rồi, từ khoảnh khắc lặng im ấy, họ bắt đầu bằng một câu hỏi sâu hơn, thể hiện mong muốn hiểu biết nhiều hơn. Bởi họ hiểu rằng triết học - chấp nhận mình chưa biết, đặt câu hỏi, tìm kiếm câu trả lời - sẽ khiến đầu óc họ trở nên phong phú và sáng suốt hơn. Đây là cuốn sách dành cho tất cả những ai không khăng khăng cho rằng, ‘Đây là chân lý của tôi’, mà muốn dấn bước trên hành trình tìm kiếm trí tuệ chung.

Albert Einstein từng nói, ‘Nếu tôi có một giờ để giải quyết một vấn đề và mạng sống của tôi phụ thuộc vào lời giải đó, tôi sẽ dành năm mươi lăm phút đầu tiên để tìm ra câu hỏi đúng.’ Cuốn sách này sẽ giúp bạn đặt những câu hỏi thực sự quan trọng.