Nhiều người lo khó mua nhà ở xã hội dù được nới quy định

Theo Nghị định 261, từ 10/10, mức thu nhập với cá nhân mua nhà xã hội được nâng lên tối đa 20 triệu đồng một tháng, tăng 5 triệu so với trước. Ngoài ra, lãi suất cho vay ưu đãi với cá nhân mua nhà xã hội từ 6,6% xuống còn 5,4%, lãi suất quá hạn bằng 130% lãi cho vay.

Điều kiện mua nhà xã hội được "nới", theo các chuyên gia góp phần tháo nút thắt về cung và cầu phân khúc này. Ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc Bộ phận nhà ở CBRE TP HCM, cho biết quy định mới mở rộng cơ hội cho những lao động có thu nhập trung bình - thấp trước đây bị "vượt trần" khi muốn mua nhà xã hội. Việc nâng mức trần này cũng phản ánh tình hình kinh tế hiện tại khi chi phí sinh hoạt ngày càng gia tăng cùng với yếu tố lạm phát.

Điều kiện mua được cơ quan quản lý xác thực qua dữ liệu dân cư, không yêu cầu người lao động phải làm giấy tờ như trước. "Cách này giúp giảm sai lệch, hạn chế gian lận và đưa chính sách đến đúng người cần nhà ở thật sự", ông Kiệt nhận định.

Tuy vậy, với nhiều người dân, họ vẫn lo cơ hội sở hữu nhà xã hội "ngoài tầm với" dù điều kiện về thu nhập được nâng lên. Chị Nguyễn Thị Thắm, 32 tuổi, nhân viên một công ty gia công da giày tại TP HCM, cho biết thu nhập hai vợ chồng khoảng 35 triệu một tháng, đủ điều kiện mua nhà xã hội theo quy định mới. Tuy nhiên, cánh cửa mua nhà chưa hẳn đã dễ mở hơn, bởi "không biết tìm nhà xã hội ở đâu".

Chị cho hay thông tin về các dự án đang triển khai hoặc mở bán rất ít khi đến được với người lao động. Không ít đồng nghiệp của chị từng bị môi giới giả danh "hỗ trợ làm hồ sơ mua nhà ở xã hội" lừa đảo, mất tiền mà không lấy lại được.

"Chính sách nới chuẩn giúp chúng tôi có cơ hội, nhưng nguồn cung hạn chế khiến cơ hội ấy vẫn xa vời", chị nói.

Theo chỉ tiêu Chính phủ giao, đến năm 2030, TP HCM (sau sáp nhập) phải hoàn thành gần 200.000 căn nhà ở xã hội. Tuy nhiên, đến nay toàn thành phố mới đưa vào sử dụng 6.657 căn, đạt khoảng 6,6% mục tiêu. Trong đó, hơn 3.400 căn thuộc địa bàn TP HCM cũ, gần 3.000 căn ở Bình Dương cũ và hơn 300 căn ở Bà Rịa - Vũng Tàu trước sáp nhập. Theo Sở Xây dựng, vướng mắc lớn nhất hiện nay nằm ở khâu bồi thường, giải phóng mặt bằng, khiến nhiều dự án chậm tiến độ hoặc chưa thể triển khai.

Tại Hà Nội, dù liên tiếp dự án được khởi công với nguồn cung mở rộng, giá bán lại có xu hướng tăng cao. Ba năm trước, mức mở bán loại nhà này dưới 20 triệu đồng một m2, hiện liên tục xuất hiện nơi lên tới 25-29,4 triệu đồng.

Khu nhà ở xã hội Thượng Thanh (tên thương mại Rice City Long Châu) đang có giá mở bán cao nhất, là 29,4 triệu đồng một m2 (gồm VAT, chưa có kinh phí bảo trì). Mức này tương đương tiền mỗi căn hộ từ 940 triệu đến 2 tỷ đồng, tùy diện tích.

Tìm hiểu và nộp hồ sơ mua tại dự án này, anh Trần Văn Thái, 34 tuổi, cho biết ngoài giá tăng, việc đăng ký mua không dễ dàng. Hệ thống nộp hồ sơ trực tuyến của chủ đầu tư liên tục báo lỗi hoặc quá tải do giới hạn tiếp nhận 70 hồ sơ một ngày, khiến nhiều người mua như anh Thái không thể nộp được.

Anh cho biết thay vì mất 1-2 ngày đi xếp hàng, nay vợ chồng anh phải "canh máy tính cả tuần, từ sáng đến chiều" để nộp được hồ sơ. Trên hội nhóm người mua dự án, nhiều người cũng phản ánh tình trạng gửi và nhận mã xác nhận hồ sơ chưa đồng bộ, bởi không phải ai nộp xong cũng nhận được code khách hàng.

Để nhà xã hội phát triển, người mua tiếp cận được "nơi an cư", các chuyên gia khuyến nghị cơ quan quản lý cần đẩy nhanh tháo gỡ thủ tục hành chính, kiểm soát giá bán và tăng quỹ đất dành cho phân khúc này. Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết việc gỡ bỏ những nút thắt về quỹ đất, cơ chế, quản lý vẫn là yếu tố then chốt, nhằm bảo đảm mục tiêu an sinh và đáp ứng nhu cầu thực của hàng triệu người dân.

Ông kiến nghị cơ quan quản lý giao đơn vị nghiên cứu độc lập khảo sát nhu cầu để tránh lệch pha cung - cầu, đồng thời điều chỉnh cơ chế quản lý linh hoạt, vừa minh bạch xét duyệt, vừa giúp chủ đầu tư tiếp cận đúng người có nhu cầu. Ông cũng cho rằng lãnh đạo địa phương nào chậm thực hiện, phát triển loại nhà ở này phải chịu trách nhiệm. Các địa phương cũng cần rà soát dự án thương mại từ 2 ha trở lên để làm rõ nghĩa vụ quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội của chủ đầu tư.

Cùng với đó, các gói tín dụng ưu đãi cần được triển khai rõ ràng và linh hoạt hơn, giúp người dân có thể vay vốn với lãi suất hợp lý khi mua nhà ở xã hội. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bát động sản TP HCM (HoREA) cho biết người mua, thuê, thuê mua nhà xã hội tại khu vực đô thị là nơi tập trung dân cư với mật độ cao, có đặc thù về an sinh xã hội. Do đó, theo ông cần thiết kế các chính sách phù hợp, trong đó ưu đãi tín dụng hợp lý, sát thực tế, "với mức lãi chỉ nên 3-4,8% một năm".

Ngoài tăng nguồn cung, ông Châu nhìn nhận Nhà nước nên khuyến khích phát triển phân khúc nhà thương mại giá rẻ với chính sách ưu đãi riêng, để giảm áp lực cho thị trường. Theo ông trong bối cảnh hiện nay, nhà thương mại giá dưới 3 tỷ đồng được xác định là ngưỡng giá phù hợp với nhu cầu, thu nhập của người dân. Ông cũng đề xuất bổ sung người mua phân khúc này được tiếp cận gói vay ưu đãi 145.000 tỷ đồng, vốn chỉ dành cho nhà xã hội, nhằm tăng khả năng tiếp cận nhà ở của người trẻ.

Thực tế, từ đầu năm đến nay, Chính phủ liên tục tháo gỡ chính sách về phát triển nhà ở xã hội, nới lỏng các quy định về điều kiện thụ hưởng nhằm tăng khả năng tiếp cận cho người dân. Một số cơ chế đặc thù phát triển loại nhà này được đưa ra giúp giảm thủ tục hành chính, tháo gỡ nhiều vướng mắc cho chủ đầu tư như họ được tự quyết giá bán, thuê mua dựa trên phương pháp xác định giá và lợi nhuận định mức...

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, sau 3 năm triển khai đề án đầu tư ít nhất một triệu căn nhà xã hội, đến nay cả nước đã có 692 dự án được triển khai với hơn 633.000 căn. Trong đó có 146 dự án hoàn thành với hơn 103.000 căn. Riêng 7 tháng đầu năm nay, có gần 37.000 căn được hoàn thành, bằng 80% kết quả năm ngoái và gấp 7 lần năm 2022.

Ngọc Diễm - Phương Uyên