Nhân chứng vụ không tặc 1978: 'Tôi đã ba lần chờ chết'

Một chuyến bay dân dụng bất ngờ biến thành cơn ác mộng khi nhóm không tặc xuất hiện. 47 năm sau, người tiếp viên sống sót vẫn không khỏi rùng mình khi nhớ lại.

Các thành viên tổ bay chuyến bay DC4 số hiệu 501 đã kiên cường chống trả không tặc để bảo vệ máy bay và hành khách. Ảnh: Tư liệu của đoàn phim.

Tiếng nổ chát chúa vang lên khi tên không tặc ném quả lựu đạn vào cửa buồng lái. Khói bốc lên mù mịt cả buồng máy bay. Chiếc DC-4 chao nghiêng dữ dội. Hành khách gào khóc, hỗn loạn. “Tôi úp mặt xuống ghế, nhắm mắt lại. Nghĩ là thôi rồi… chờ chết thôi”, cựu tiếp viên Ngô Kim Thanh nhớ lại.

Trước đó, máy bay vừa cất cánh khỏi Đà Nẵng được khoảng 10-15 phút. Bà Thanh và đồng nghiệp Huỳnh Thu Cúc đang chuẩn bị suất ăn cho hành khách thì hai tên không tặc xông lên, vén màn khoang tiếp viên, tay lăm lăm dao và lựu đạn. Chúng dí bà Thanh sát cửa buồng lái, liên tục uy hiếp mở cửa.

“Chúng nó nói không mở cửa là cho nổ tung máy bay nhưng tôi nhất quyết không bấm nút báo hiệu vì sợ tổ bay mở cửa sẽ có án mạng. Chỉ giữ cửa buồng lái thì mới có thể cứu cả chuyến bay”, bà kể.

Bộ phim Tử chiến trên không xuất hiện trên màn ảnh rộng gần đây đã lấy cảm hứng từ các vụ cướp máy bay tương tự ở Việt Nam sau giải phóng. Với bối cảnh một tổ bay phải đối đầu không tặc trong khoảnh khắc sinh tử, bộ phim không chỉ kể lại một vụ án ít được nhắc đến, mà còn khơi lại giai đoạn ngành hàng không dân dụng còn non trẻ, liên tục phải đương đầu với những nguy cơ bạo lực.

3 lần chờ chết

Ngày 28/6/1978, trên chuyến bay số hiệu 501 của Hàng không dân dụng Việt Nam từ Đà Nẵng đi TP.HCM, tiếp viên Ngô Kim Thanh không ngờ rằng mình sẽ trải qua 52 phút ám ảnh nhất cuộc đời và ba lần tưởng như cầm chắc cái chết.

Chuyến bay khi đó chỉ mới rời Đà Nẵng được khoảng 15 phút, đạt độ cao gần 3.000 m. Bất ngờ, hai người đàn ông từ khoang hành khách lao lên buồng tiếp viên, vén màn, trên tay cầm dao và lựu đạn. Bà Thanh cùng nữ tiếp viên Huỳnh Thu Cúc lập tức nhận ra không tặc đang tấn công máy bay.

“Họ dí dao vào cổ tôi, bắt tôi phải gọi mở cửa buồng lái. Thời đó tiếp viên khi vào buồng lái sẽ bấm nút bên cửa, tổ bay nghe tín hiệu sẽ quan sát qua một ô cửa kính nhỏ, thấy đúng là tiếp viên thì mở cửa. Tôi kiên quyết không bấm vì nếu chúng vào được chắc sẽ giết tổ bay”, bà Kim Thanh kể.

Từ phải sang: Ông Phạm Trung Nam - cơ trưởng chuyến bay; bà Huỳnh Thu Cúc và bà Ngô Kim Thanh - tiếp viên hàng không; ông Nguyễn Văn Hương - hoa tiêu chuyến bay (người dẫn đường). Ảnh: NVCC.

Thấy không uy hiếp được bà, bọn không tặc trở nên hung hãn. Một tên rút súng bắn vào đùi bà Thanh. Máu chảy lênh láng, bà ngã gục ngay lối đi. “Tôi nằm đó máu ra rất nhiều nhưng vẫn nghe tiếng chân chạy rầm rập, hành khách thì gào thét, hoảng loạn. Tôi nghĩ bụng chắc mình không sống nổi đến khi máy bay đáp đất”, cựu tiếp viên nói.

Chính tiếng súng và sự hỗn loạn ở khoang hành khách đã khiến tổ bay trong buồng lái nhận ra tình hình, họ quyết định không mở cửa và xin quay đầu về sân bay Đà Nẵng. Ba người trong tổ lái lấy thân người và hành lý chặn kín cửa gỗ, không cho không tặc xông vào.

Lũ cướp máy bay tiếp tục bắn phá buồng lái nhưng bất thành. Chúng kéo thêm người lên, định phá cửa bằng mọi cách. Trong lúc hoảng loạn, một tên rút chốt lựu đạn, ném thẳng vào cửa buồng lái trong khi bà Thanh đang nằm sát bên. Bà nhớ lại: “Tôi úp mặt vào ghế, nhắm mắt lại, chờ tiếng nổ cuối cùng. Tôi đã sẵn sàng để chết”.

Bà Kim Thanh thời còn làm tiếp viên hàng không. Ảnh: NVCC.

Không ngờ quả lựu đạn bật ngược lại, làm tên không tặc ném ra chết ngay tại chỗ. Lúc này, chân phải bà Kim Thanh bị một mảnh lựu đạn bắn trúng, máu lại chảy ra khắp sàn.

Khói bụi mù mịt, một phần bụng máy bay bị khoét lỗ lớn. Không còn đường vào buồng lái, những kẻ còn lại nổ súng để cửa sau máy bay bung ra. Chúng bắn tiếp vào động cơ và thùng xăng, hy vọng thiêu rụi để mọi người cùng chết. Đó cũng là lần thứ ba bà Kim Thanh đối diện “tử thần”.

May mắn thay, máy bay không phát nổ. Bọn không tặc thấy máy bay sắp đáp xuống sân bay Đà Nẵng. Biết không còn đường thoát, 2 tên trong đó nhảy xuống, mong đáp được vào sông Cẩm Lệ nhưng bất thành. Cả hai rơi xuống chân cầu gần đó rồi thiệt mạng. Những tên còn lại bị lực lượng an ninh ở sân bay Đà Nẵng bắt giữ.

“Tôi cứ nghĩ là không thể nào thoát chết. Tôi bị bắn, rồi bị mảnh lựu đạn găm vào người, nằm bất động trên sàn máy bay. Cả đời tôi không quên cảnh máu me lênh láng, tiếng người kêu gào và cái cảm giác từng phút chờ cái chết ập đến”, bà Thanh nghẹn giọng.

Cú “chuyển mình” của hàng không Việt Nam

Sau sự cố sống còn năm 1978, bà Kim Thanh gắn bó với bầu trời thêm một thời gian trước khi xin nghỉ vì vấn đề sức khỏe. Đến nay, vụ không tặc vẫn để lại trong bà những di chứng hữu hình. Một mảnh đạn vẫn còn trong chân trái, khiến bà đi đứng khó khăn, phải uống thuốc định kỳ. “Chân cô yếu lắm. Có thuốc thì còn được, không thì phải bước liên tục, không thể đứng yên”, bà nói.

Bà vẫn đi máy bay sau đó nhưng không tránh khỏi cảm giác lo lắng mỗi khi cất cánh. Dù vậy, bà Thanh cũng phấn khởi nhận xét: “Bây giờ an ninh chặt chẽ hơn nhiều, máy bay mới, kiểm tra kỹ nên cũng an tâm hơn xưa. Ngành hàng không Việt Nam giờ phát triển nhiều lắm”.

Câu chuyện của bà Kim Thanh như một lát cắt hiếm hoi về giai đoạn sơ khai của ngành hàng không dân dụng Việt Nam. Giai đoạn mà theo ghi chép, cơ sở vật chất thiếu thốn, đội ngũ kỹ thuật còn non trẻ, máy bay chủ yếu là loại nhỏ, chỉ bay được nội địa. Các chuyến bay quốc tế thời ấy phần lớn phải thuê chuyến hoặc do hãng nước ngoài khai thác hộ.

Phim Tử chiến trên không lấy cảm hứng từ những vụ không tặc có thật ở Việt Nam những năm đầu sau Giải phóng. Ảnh: Tử chiến trên không.

Tuy nhiên, từ sau Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI (1986), ngành hàng không dân dụng bước vào thời kỳ tái cấu trúc và phát triển mạnh mẽ, theo sách, Hàng không dân dụng Việt Nam - Những chặng đường lịch sử.

Tính đến 2024, Việt Nam đã thiết lập được 98 đường bay quốc tế đến 20 quốc gia và vùng lãnh thổ, bên cạnh 45 đường bay nội địa phủ khắp ba miền.

Tháng 5/2024, Đoàn Thanh sát an toàn hàng không toàn cầu đã đánh giá năng lực đảm bảo an toàn của hàng không Việt Nam và giám sát thực tế tại các sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất đạt 77%. Theo đó, chỉ số an toàn bay của nước ta cao hơn mức trung bình của châu Á - Thái Bình Dương (65%) và mức trung bình của thế giới (68%).

Sáng 26/9, tàu Beechcraft KingAir 300 series thực hiện bay hiệu chuẩn tại sân bay Long Thành. Đây là bước kiểm tra bắt buộc và rất quan trọng trong lộ trình đưa "siêu" cảng hàng không này đi vào khai thác. Ảnh: Quang Thông.

Song song đó là quá trình hiện đại hóa đội bay. Từ những chiếc DC-3, Li-2 lỗi thời, các hãng hàng không Việt Nam ngày nay đã sở hữu những dòng máy bay hiện đại như Boeing 787-9 Dreamliner, Airbus A350 hay Boeing 787-10. Các trung tâm điều hành, hệ thống dẫn đường, kiểm soát không lưu cũng được nâng cấp theo chuẩn quốc tế.

Hạ tầng sân bay cũng được đầu tư mạnh. Các nhà ga quốc tế tại Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Cam Ranh hay Đà Nẵng đều được cải tạo hoặc xây mới. Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành là minh chứng rõ nét cho tầm nhìn dài hạn với kỳ vọng trở thành trung tâm trung chuyển của khu vực.

Không chỉ dừng lại ở vận tải thương mại, hàng không dân dụng còn tham gia sâu vào các nhiệm vụ kinh tế - xã hội như bay cứu hộ, phun thuốc trừ sâu, chụp ảnh địa hình, cấp cứu y tế… Từ một ngành còn non trẻ, hàng không Việt Nam hiện là trụ cột quan trọng của hạ tầng kinh tế - giao thông đất nước.