Nhà sách truyền thống sống cách nào thời thương mại điện tử lên ngôi?

Khi việc phân phối sách truyền thống bị áp lực trước sự bứt phá của thương mại điện tử, nhiều nhà sách nỗ lực đưa ra chiến lược phân phối chặt chẽ, đầu tư cơ sở vật chất tại chỗ để giữ chân độc giả.

Theo báo cáo tài chính quý 2-2025 vừa công bố của Công ty cổ phần Phát hành sách TP.HCM - Fahasa, tổng doanh thu 6 tháng đầu năm 2025 của Fahasa ghi nhận là 1.946 tỉ đồng, tăng hơn 9% so với cùng kỳ năm trước. Tại thị trường Việt Nam, Fahasa hiện vẫn là chuỗi nhà sách lớn nhất với 130 nhà sách trên toàn quốc.

Nhiều năm gần đây, một số đơn vị như Phương Nam Book, Alpha Books đã mở ra nhiều không gian đẹp cho nhà sách để tạo ra nhiều trải nghiệm mới cho độc giả. Một số đã trở thành những địa điểm lui tới quen thuộc của bạn đọc. Điều này chứng tỏ các hệ thống nhà sách truyền thống vẫn có chỗ đứng nhất định trong kỷ nguyên số nếu có chiến lược phát triển hợp lý.

Ưu đãi theo mùa, chú trọng trải nghiệm

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, phó tổng giám đốc Fahasa Phạm Thị Hóa cho biết các chương trình khuyến mãi theo mùa như Back to School, Noel, Tết hay các dịp đặc biệt như sinh nhật hệ thống nhà sách, Tuần lễ sách Nhật Bản... đều có những đóng góp đáng kể vào doanh thu chung của Fahasa. "Những đợt ưu đãi này không chỉ kích cầu tiêu dùng mà còn giúp đơn vị thu hút thêm khách hàng mới và tạo dấu ấn thương hiệu rõ nét", bà Hóa nói.

Như dịp Back to School diễn ra đến hết 5-9, Fahasa phối hợp cùng các trung tâm thương mại Aeon Mall tại TP.HCM, Hà Nội và Hải Phòng tổ chức 7 hội sách Back to School. Đây là sự kiện thường niên đã tạo dấu ấn mạnh mẽ trong lòng phụ huynh và học sinh. 

Kết hợp với Back to School, Fahasa còn phối hợp cùng các đối tác tổ chức chương trình khuyến mãi lớn nhất trong năm nhân dịp kỷ niệm 49 năm thành lập hệ thống nhà sách với nguồn quà tặng tri ân khách hàng có tổng giá trị lên đến hơn 5 tỉ đồng.

"Một số gia đình khi đến Fahasa chấp nhận chi nhiều, với hoá đơn có thể lên hàng chục triệu đồng. Mỗi thành viên đều có những nhu cầu riêng khác nhau. Và chúng tôi cố gắng đáp ứng lượng hàng hóa phong phú nhất cho các tệp khách hàng này. 

Khi đến tham quan và mua sắm tại hệ thống nhà sách, các em nhỏ sẽ được tham gia nhiều sân chơi như vẽ tranh, tô màu trên bìa tập, workshop đọc sách thiếu nhi… Những hoạt động này góp phần nuôi dưỡng tình yêu sách, khơi gợi tư duy sáng tạo cho các em", bà Hóa nói với Tuổi Trẻ.

Chị Thanh Hằng (42 tuổi, phường Linh Xuân, TP.HCM) chia sẻ chị thường cùng con gái nhỏ đến nhà sách mua sách thiếu nhi: "Ở độ tuổi mẫu giáo, bé thích những cuốn truyện có màu sắc và tranh minh họa sinh động, có thể khi mua trực tuyến không cảm nhận được. Có khi tôi thấy bé tự tay lựa những cuốn sách mà tôi không bao giờ nghĩ đến. Tôi mong các nhà sách có thể kết hợp tổ chức các hoạt động tương tác với sách cho bé nhiều hơn".

Không gian trải nghiệm

Trong buổi làm việc với các đơn vị xuất bản về tình hình hình hoạt động của đường sách trong 6 tháng đầu năm, Giám đốc Đường sách TP.HCM Lê Hoàng có nêu trăn trở về chuyện đường sách sẽ khó giữ được bản sắc vốn có nếu sự bứt phá của kênh online không đi kèm chiến lược giữ chân độc giả tại không gian thực.

"Nếu thói quen "đến đường sách để mua và trải nghiệm" dần bị thay thế bằng "đặt hàng - nhận sách" thì không gian này sẽ dễ trở thành một dãy cửa hàng trưng bày tĩnh lặng, thiếu vắng sự tương tác thật. 

Các đơn vị kinh doanh không nên chỉ xem chuyển đổi phương thức online là mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận mà cần chủ động phát huy thế mạnh không gian thực tại chỗ của mình thông qua việc tổ chức hoạt động, tạo tương tác và tăng gắn kết giữa bạn đọc và gian hàng", ông Hoàng nói.

Nhận định của ông Hoàng khá xác đáng khi quan sát cách hoạt động của một số nhà sách truyền thống gần đây. Cuối năm ngoái, Phương Nam Book khai trương Nhà sách Phương Nam Bình Phú, nơi đây được gọi là "khu vườn sách" với không gian mở, độc giả có thể vừa đọc sách vừa tận hưởng cảnh quan rợp bóng cây xanh mát.

Hay ở mô hình Trạm Đọc "4 trong 1" đã được Alpha Books đưa vào TPHCM. Nơi đây cung cấp cho độc giả những tiện ích như nhà sách, cà phê, thư viện và không gian chia sẻ tri thức, văn hóa. 

Ngoài việc mua sách và trải nghiệm không gian, độc giả còn có thể dự các buổi giao lưu tác giả và workshop.

Các địa điểm này rất chú trọng kiến tạo không gian trải nghiệm cho độc giả, khiến họ không thấy nhàm chán khi đến đây. Như độc giả Minh Ngọc (40 tuổi, phường Đức Nhuận, TP.HCM) cho biết không gian và cảm xúc là hai điều ảnh hưởng đến chị nhất trong việc đến nhà sách truyền thống: 

"Không gian nhà sách thường bài trí sinh động, đẹp mắt khiến con nít rất thích. Con tôi có thể tự tay chọn sách, cảm nhận chất liệu, hình ảnh… Nhà sách còn mang lại sự kết nối, đó là khoảng thời gian chất lượng giữa hai mẹ con tôi".