Nhà dân 30m2 thu thuế hàng năm, dự án nghìn ha bỏ hoang không thu được đồng nào

Một căn nhà của người dân 30m2, 50m2, hàng năm vẫn thu thuế sử dụng đất nhưng có những dự án hàng nghìn ha, 20 năm không triển khai, từ một nhà đầu tư trở thành một nhà đầu cơ nhưng Nhà nước không thu được thuế.

Tại diễn đàn sáng nay về hoạt động giám sát với chủ đề Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển, nhiều đại biểu quan tâm đến vấn đề giám sát tài chính, ngân sách.

Giám sát của Quốc hội phải đi sâu để kiến tạo chính sách

Ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành 2 bày tỏ băn khoăn về chính sách thuế hiện nay đã thực sự "kiến tạo phát triển" hay chưa.

Dẫn thông tin thu từ đất trong 6 tháng đầu năm đã gần đạt dự toán cả năm 2025, ông lưu ý cần phải làm rõ các khoản thu có khả năng tái tạo và khoản thu một lần chiếm tỷ lệ bao nhiêu. Bởi nếu dựa vào khoản thu một lần thì cần xem lại tính bền vững của ngân sách.

Ông nêu thực tế thuế nhà đất, một căn nhà của người dân 30m2, 50m2, hàng năm vẫn thu thuế sử dụng đất. Tuy nhiên, có những dự án hàng nghìn ha 20 năm không triển khai, từ một nhà đầu tư trở thành một nhà đầu cơ nhưng Nhà nước không thu được thuế.

"Nếu dạo quanh Hà Nội hoặc TPHCM, chúng ta sẽ thấy có những dự án cỏ mọc tốt, 20 năm nay hoặc thậm chí lâu hơn không triển khai nhưng Nhà nước đã giao rồi. Cách đây 20 năm, những mảnh đất đó chỉ mấy nghìn tỷ, đến nay hàng trăm tỷ nhưng Nhà nước không có quyền lợi gì", ông Thăng phân tích.

Thêm vào đó là tình trạng khi chủ đầu tư xây dựng, giao dịch làm gia tăng giá giao dịch và người mua nhà phải nộp thêm thuế, góp phần làm gia tăng giá nhà, tạo ra một vòng luẩn quẩn. Vì vậy, ông đề nghị với chính sách thuế cần xác định giám sát sâu, không thể nói chung chung.

"Quan điểm của chúng tôi là giám sát của Quốc hội phải đi sâu để kiến tạo chính sách, mở đường cho chính sách sát thực hơn", ông Thăng nói.

Bên cạnh đó, ông Thăng cho rằng, luật Ngân sách nhà nước vẫn còn mâu thuẫn khi các đơn vị giáo dục, y tế là đơn vị sự nghiệp công lập, không sử dụng ngân sách nhưng luật vẫn yêu cầu phải duyệt quyết toán. Duyệt quyết toán là duyệt việc sử dụng ngân sách trong khi họ không sử dụng ngân sách.

"Có những điểm nghẽn như vậy, nhưng vừa rồi sửa luật Ngân sách vẫn không tháo được. Phải có chuyên đề giám sát sâu, với sự tham gia của các đơn vị sự nghiệp công lập, các chuyên gia, nhà khoa học mới có thể tháo gỡ", ông Thăng kiến nghị.

 Chọn những lĩnh vực, vấn đề có rủi ro để giám sát chuyên đề

TS Bùi Tiến Hanh - Trưởng khoa Tài chính công, Học viện Tài chính cho rằng, mặc dù kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm đã được ban hành nhưng các dự báo cơ bản chưa đủ vững chắc để làm căn cứ xây dựng mức trần và dự toán trung hạn đảm bảo độ tin cậy.

Bên cạnh đó, dự toán ngân sách hàng năm chưa nhất quán với dự toán trung hạn của năm trước đó, sự khác biệt giữa các năm chưa được giải trình và đối chiếu đầy đủ.

Theo ông, những vấn đề này có nhiều nguyên nhân, trong đó có vai trò giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội. Nếu kết quả giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội với những phát hiện, thảo luận thấu đáo về những điểm nghẽn, điểm bất cập trong các văn bản pháp luật có liên quan sẽ là cơ sở để hoàn thiện các quy định pháp luật trúng hơn, đúng hơn với thực tiễn. 

Từ đó, ông Hanh kiến nghị tăng cường giám sát thường xuyên hơn đối với toàn bộ quá trình thực hiện ngân sách nhằm kịp thời chấn chỉnh quá trình thực hiện ngân sách nhà nước như giám sát thực hiện ngân sách nhà nước thông qua các báo cáo tình hình thực hiện ngân sách quý, 6 tháng, hàng năm.

Quốc hội cũng cần thực hiện giám sát chuyên đề có lựa chọn với những lĩnh vực, vấn đề có rủi ro trong thực hiện ngân sách nhà nước như đầu tư công, chuyển nguồn, các chương trình và dự án lớn…; giám sát thực hiện ngân sách nhà nước gắn với tình hình kết quả thực hiện nhiệm vụ.