Nguyên nhân sự cố vỡ bờ bao ô chứa rác ở Quảng Ngãi?

Sau gần 2 tháng xảy ra sự cố vỡ bờ bao ô chứa rác tại Khu liên hiệp xử lý rác thải rắn Ngọc Hồi (tỉnh Quảng Ngãi) khiến nước thải tràn ra ngoài gây ô nhiễm môi trường, đến nay, công tác khắc phục đã gần xong và bước đầu xác định nguyên nhân.

Ngày 20.9, lãnh đạo UBND xã Bờ Y (tỉnh Quảng Ngãi) cho biết, sau nhiều tuần triển khai các biện pháp khắc phục sự cố môi trường, hạng mục bờ bao ô chứa rác tại Khu liên hiệp xử lý rác thải rắn Ngọc Hồi đã được gia cố, khôi phục và đưa vào vận hành bình thường.

Đơn vị được giao quản lý và vận hành khu xử lý rác là Ban quản lý dự án và dịch vụ công ích xã Bờ Y. Theo quy định, đơn vị này phải tổ chức khắc phục theo đúng luật Bảo vệ môi trường và Quy chế ứng phó sự cố chất thải.

Ngoài việc gia cố lại bờ bao, công trình đã bổ sung hệ thống thu gom, dẫn hướng và thoát riêng nước mưa. Các hạng mục kỹ thuật như mái taluy, màng chống thấm HDPE, rãnh dẫn nước và hố thu mưa cũng được duy tu, bảo dưỡng định kỳ nhằm phòng ngừa sự cố tương tự tái diễn.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Quảng Ngãi, cho biết hiện công tác khắc phục cơ bản hoàn tất. Đơn vị vận hành cùng nhà thầu đang tiếp tục phục hồi, cải tạo môi trường để đảm bảo khu xử lý hoạt động ổn định, an toàn.

Theo báo cáo, nguyên nhân được xác định là do mưa lớn cực đoan kéo dài nhiều ngày, lượng mưa 3 tháng gần nhất lên đến khoảng 500 mm/lượt, vượt xa mức trung bình nhiều năm. Lượng nước ngầm phát sinh ở hạ lưu, kết hợp địa hình đồi dốc đã gây xói lở, làm bục thân bờ bao ô chứa.

Hậu quả, vào trưa 30.7, tại một hố chứa rác thải đã xuất hiện lỗ thủng đường kính khoảng 2 m, sâu hơn 10 m, xuyên qua thân bờ bao. Hàng nghìn mét khối nước và rác thải chưa qua xử lý tràn xuống ao cá, hoa màu của người dân, chảy xuống hạ du, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Cá nuôi của nhiều hộ dân chết hàng loạt, diện tích sản xuất bị bồi lấp, thiệt hại lớn.

Ngoài ra, nước và rác thải trộn lẫn còn cuốn trôi, bồi lấp khu nhà vận hành và 2 hồ xử lý nước thải trong khu liên hiệp. Nhiều thiết bị hư hỏng nặng.

Cần xem xét lại quy trình thiết kế, thi công và vận hành

Ngay sau khi sự cố xảy ra, chính quyền địa phương, chủ đầu tư, đơn vị vận hành cùng nhà thầu xây lắp và tư vấn giám sát đã huy động lực lượng, phương tiện để thu hồi lượng rác trôi xuống hạ du, phục hồi sơ bộ môi trường và thống kê thiệt hại của người dân.

Khu liên hiệp xử lý rác thải rắn Ngọc Hồi được UBND tỉnh Kon Tum (cũ) phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2017, với tổng vốn hơn 49 tỉ đồng, quy mô 6,8 ha nhằm xử lý rác thải rắn, rác thải sinh hoạt trên địa bàn.

Chủ đầu tư ban đầu là UBND H.Ngọc Hồi. Sau khi chính quyền cấp huyện được tổ chức lại theo mô hình 2 cấp, khu xử lý được bàn giao cho Ban quản lý dự án và dịch vụ công ích xã Bờ Y quản lý, vận hành.

Các chuyên gia môi trường cho rằng cần xem xét lại quy trình thiết kế, thi công và vận hành các công trình xử lý rác thải trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa lớn cực đoan ngày càng gia tăng. Nếu không có phương án tổng thể và bền vững, nguy cơ tái diễn sự cố là rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và môi trường sinh thái.

Vụ vỡ bờ bao hố chôn rác ở Khu liên hiệp xử lý rác thải rắn Ngọc Hồi là lời cảnh báo về những lỗ hổng trong công tác quản lý, vận hành cũng như tính bền vững của hạ tầng môi trường trước tác động của thiên tai.

Trước sự việc trên, ông Trần Phước Hiền, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho hay lãnh đạo tỉnh đã giao các sở, ngành cùng chính quyền địa phương tiếp tục theo dõi, giám sát công trình để đảm bảo sự cố được xử lý dứt điểm, không gây ảnh hưởng lâu dài đến đời sống và sản xuất của người dân.

"Chúng tôi yêu cầu chính quyền cơ sở cùng các đoàn thể tăng cường tuyên truyền, vận động để người dân chia sẻ khó khăn khách quan, đồng thuận với phương án hỗ trợ, đền bù. Tỉnh kiên quyết không để xảy ra tình trạng khiếu nại kéo dài", ông Hiền nói.