Người nổi tiếng liên tục bị bắt: Từng làm từ thiện có phải là tình tiết giảm nhẹ?

Việc một người nổi tiếng từng có nhiều đóng góp thiện nguyện có được xem là tình tiết giảm nhẹ khi xét xử các hành vi vi phạm pháp luật hay không?

Thời gian gần đây, hàng loạt TikToker, doanh nhân, nghệ sĩ, người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội... bị bắt vì vi phạm pháp luật. Trong số đó, không ít người từng tích cực tham gia hoạt động thiện nguyện.

Từ đó, một câu hỏi được công chúng quan tâm là: Việc từng làm từ thiện, đóng góp cho cộng đồng có được xem là tình tiết giảm nhẹ khi tòa xét xử hay không?

Về vấn đề này, luật sư Nguyễn Thanh Hải – Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết: Việc một người nổi tiếng từng có nhiều đóng góp thiện nguyện, giúp đỡ cộng đồng không phải là tình tiết giảm nhẹ được quy định cụ thể tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Song Tòa án có thể xem xét đó là tình tiết giảm nhẹ khác theo khoản 2 Điều 51, nếu những việc làm đó thể hiện nhân thân tốt, ý thức hướng thiện và được xã hội ghi nhận.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ động cơ của việc làm thiện nguyện. Nếu việc làm đó chỉ nhằm đánh bóng hình ảnh, tạo vỏ bọc để trục lợi, lừa đảo hoặc kinh doanh gian dối, thì không những không được xem là giảm nhẹ mà còn có thể bị đánh giá là tình tiết phản ánh thái độ nguy hiểm, tinh vi hơn trong hành vi phạm tội.

Ngược lại, nếu người từng làm từ thiện với cái tâm trong sáng, đã có nhiều đóng góp thật cho cộng đồng nhưng vì những lý do nhất định mà vi phạm pháp luật, thì nhân thân tốt và quá trình cống hiến đó vẫn có thể là căn cứ để Tòa xem xét khoan hồng. Pháp luật nghiêm minh nhưng vẫn nhân văn – trừng trị để răn đe và khoan dung để con người có cơ hội làm lại.

Luật sư Đinh Thị Nhân (Joyce Nguyễn - Công ty Luật Mina) cũng cho biết: Khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự quy định 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, trong số đó không có quy định cụ thể về “làm từ thiện”. Tuy nhiên, Khoản 2 Điều 51 mở rộng phạm vi xem xét: “Khi quyết định hình phạt, Tòa án còn có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án".

Việc từng tham gia hoạt động từ thiện, giúp đỡ cộng đồng, hỗ trợ người yếu thế… có thể được xem là biểu hiện của nhân thân tốt nếu được chứng minh rõ ràng, liên tục và không mang tính vụ lợi.

"Mặc dù hoạt động từ thiện không được pháp luật quy định là tình tiết giảm nhẹ bắt buộc, nhưng trong một số trường hợp, Tòa án vẫn có thể xem xét đây là căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nếu phù hợp với đánh giá tổng thể về nhân thân và hoàn cảnh phạm tội của bị cáo", Luật sư Đinh Thị Nhân thông tin.

Tuy nhiên, nữ luật sư cũng nhấn mạnh: Việc áp dụng cần dựa trên hồ sơ, chứng cứ cụ thể và đánh giá toàn diện về hành vi phạm tội, mức độ thiệt hại, nguồn gốc tài sản, mục đích hoạt động từ thiện, bồi thường thực tế...