Người dân kéo đến xem tàu cổ nổi lên ở biển Hội An từ sáng sớm, lai lịch con tàu ra sao?

Sau một ngày nổi lên rồi lại biến mất vì thủy triều, từ tờ mờ sáng 9-11, con tàu cổ ở biển Hội An lại xuất hiện trở lại. Lần này, phần nổi của thân tàu ít hơn, cát vùi sâu nhưng vẫn lộ ra khung tàu.

Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa thế giới Hội An đang làm báo cáo gửi cơ quan quản lý cấp trên.

Trong khi đó, từ sáng 9-11, rất đông người dân ở lân cận cũng tìm tới khu vực tàu cổ nổi lên để quan sát hình dạng. Những bảng cấm tiếp cận cũng đã được cơ quan chức năng dựng lên.

Con tàu cổ Hội An đến từ đâu?

Theo kết quả nghiên cứu được Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa thế giới Hội An thông tin, con tàu nghi là tàu cổ bị đắm ít nhất trước năm 1905 vài thế kỷ.

Quá trình điền dã dân tộc học và khảo cổ học cho thấy vị trí thuyền cổ (tàu, ghe) ở biển Cẩm An (phường Cẩm An, TP Hội An cũ; nay là phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng) xuất lộ, xưa kia là đồi cát ven biển. Cạnh đồi cát là con đường được làm từ thời Pháp thuộc.

Do bị biển xâm thực, con đường chỉ còn lại đoạn ngắn. Riêng tại khu vực xuất lộ con thuyền, con đường đã bị sạt lở không còn dấu vết.

Thông qua các bản đồ, ảnh vệ tinh trong nhiều thời điểm và ký ức của nhiều người dân địa phương một mặt cho thấy rõ xu hướng từ thế kỷ 20 đến nay biển xâm thực ngày càng mạnh.

Ngoài ra còn xác nhận vị trí con thuyền xưa kia không chỉ nằm sâu dưới đồi cát, mà vào năm 1905 có thể con tàu cách mép nước khoảng 700 - 800m.

Theo các nhà khoa học, dù con thuyền xuất hiện mấy ngày nay bị đắm hay bỏ hoang, thời điểm bị đắm hay bỏ hoang nhiều khả năng "sớm hơn năm 1905 chí ít cũng vài thế kỷ".

Kết quả nghiên cứu sơ bộ cũng nhận định thành phần gỗ để đóng thuyền Cẩm An có 2 nguồn gốc: gỗ nhiệt đới là bằng lăng (săng lẻ) và kiền kiền, gỗ ôn đới là gỗ thông. Đây cũng chính là loại gỗ thường gặp trong các cấu trúc tàu truyền thống Biển Đông.

Về một số đinh sắt được dùng trên tàu cổ hiện tại ở biển Hội An, kết quả nghiên cứu sơ bộ cho biết đinh sắt được sử dụng phổ biến trên thuyền Cẩm An như trên vách ngang, trên giang và có thể trên ván be, sa quạ.

Kỹ thuật đóng ván be hoặc vách ngang thuyền bằng cách đóng đinh xiên ở rìa cạnh được người Trung Quốc sử dụng sớm nhất vào thiên niên kỷ thứ 1 Công nguyên để đóng tàu sông và tàu ven biển.

Tàu cổ ở Hội An là "con tàu lai"

Cũng theo các nhà khoa học, bước đầu có thể nhận định cấu trúc thuyền ở Hội An thể hiện một số đặc điểm đặc trưng của kết cấu tàu thuyền truyền thống Đông Nam Á.

Cụ thể: Lô mũi (sống mũi), thuyền có nhiều lớp ván be (ít nhất 2 lớp), ván be bao lô mũi, gỗ nhiệt đới làm cấu trúc chính của vỏ và khung xương thuyền như gỗ bằng lăng (săng lẻ) làm giang và gỗ kiền kiền làm ván be.

Bên cạnh thuyền cũng có một số đặc điểm đặc trưng của kết cấu tàu thuyền truyền thống Trung Quốc như: vách ngang, sàn sa quạ, đinh sắt, kỹ thuật đóng đinh sắt xiên rìa cạnh ván và dùng gỗ thông làm vách ngang và sa quạ.

Với những đặc điểm này cho thấy thực chất thuyền Cẩm An thuộc loại tàu truyền thống Biển Đông, hay còn gọi là tàu lai.

Từ kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học đi đến nhận định thuyền Cẩm An là di sản văn hóa dưới nước quan trọng ở Hội An, Quảng Nam.

Do đó rất cần dự án khai quật được làm bởi các chuyên gia có sự phối hợp liên ngành. Đi kèm là các phương án, cách thức quản lý, bảo tồn và phát huy con thuyền được hiệu quả sau khai quật và nghiên cứu.