Người biến con cá bỏ đi thành đặc sản của địa phương

Ở tận cùng cực Nam Tổ quốc, có một loài cá từng bị coi là cá tạp, người dân hầu như bỏ đi hoặc cho gà vịt ăn. Thế nhưng chị Phan Thị Chuyển ở xã Tân Ân, tỉnh Cà Mau đã biến nó thành đặc sản của địa phương.

Từ món ăn gia đình đến cơ sở OCOP

Hơn mười năm trước, cá sơn nhiều đến mức chẳng ai buồn để mắt. Thấy tiếc, chị Chuyển đem về làm thử vài hũ mắm để ăn trong gia đình, rồi biếu bà con. Ai ăn cũng khen ngon và khuyến khích chị làm nhiều hơn để bán. Từ đó, nghề mắm cá sơn bén rễ.

Ban đầu sản phẩm chỉ tiêu thụ nhỏ lẻ theo các chuyến ghe hàng. Đến năm 2017, nhu cầu tăng mạnh, chị quyết định đăng ký hộ kinh doanh, mở rộng quy mô. Hành trình từ căn bếp nhỏ đến cơ sở mắm Ngọc Chuyển hôm nay là cả một chặng đường dài đầy kiên trì.

Để có được hũ mắm ngon, cá tươi phải trải qua nhiều công đoạn: rửa sạch, ủ muối một tháng, sau đó rửa lại, trộn với đường, rượu, thính rang xay rồi ủ thêm hai tháng nữa.

Tổng cộng ba tháng, con cá sơn nhỏ bé mới hóa thành món mắm chua thanh, thịt mềm, xương rệu, mùi thơm đặc trưng. Nhờ sự giúp sức của chồng, nhiều công đoạn nặng nhọc như rang gạo, xay thính đã được thay bằng máy móc, giúp cơ sở vận hành hiệu quả hơn.

Từ vài chục kg mỗi tháng, nay cơ sở Ngọc Chuyển sản xuất khoảng 4 tấn mắm cá sơn thành phẩm mỗi năm. Sản phẩm được ưa chuộng không chỉ ở Cà Mau mà còn vươn ra An Giang, Cần Thơ, Đồng Nai, thậm chí xuất khẩu tiểu ngạch sang Mỹ, Canada, Hàn Quốc và Trung Quốc. Hiện mắm cá sơn Ngọc Chuyển đã đạt chuẩn OCOP 3 sao và đang hướng tới mục tiêu 4 sao.

Giữ nghề, tạo việc làm cho phụ nữ địa phương

Cơ sở của chị Chuyển hiện tạo việc làm ổn định cho khoảng 10 phụ nữ địa phương. Thu nhập 150.000 - 200.000 đồng một ngày tuy không cao nhưng giúp nhiều chị em trang trải cuộc sống, lo cho con cái ăn học.

Những đôi bàn tay từng quen việc vuông tôm nay tỉ mẩn trong từng công đoạn cắt cá, trộn mắm, giữ gìn hương vị quê hương trong từng hũ mắm bán ra thị trường.

Bà Đỗ Thị Út (xã Năm Căn, Cà Mau) chia sẻ: "Tôi làm từ 7h sáng đến 5h chiều, thu nhập 150.000 - 200.000 đồng mỗi ngày. Công việc này nhàn, phù hợp với phụ nữ lớn tuổi như tôi".

Cùng làm tại cơ sở, chị Nguyễn Thanh Thủy (ấp Ông Quyền, xã Tân Ân) nói: "Cá sơn dễ làm, chỉ cần cắt đầu, đuôi, kỳ trên dưới. Những lúc vuông không có việc thì tôi đi làm thêm, có thu nhập ổn định".

Trong hương vị chua nhẹ, thơm dịu của mắm cá sơn, có vị mặn mòi của biển, có sự khéo léo của bàn tay người làm, và có cả niềm tin rằng những gì tưởng chừng vô giá trị, nếu biết gìn giữ và phát triển cũng có thể trở thành sản vật quý.

Ngày nay, mắm cá sơn không chỉ để ăn với cơm trắng. Người dân còn chế biến thành nhiều món ngon: mắm chưng với trứng và thịt bằm béo ngậy, thơm nồng; hay nấu bún mắm - đặc sản miền Tây, với cá, tôm, mực, rau vườn hòa quyện vị mặn mòi của mắm cùng vị ngọt của hải sản.

Từ con cá từng bị bỏ đi, nay mắm cá sơn đã trở thành đặc sản trứ danh của vùng đất cực Nam, góp thêm hương vị độc đáo vào bản đồ ẩm thực Cà Mau.