Ngôi đền duy nhất ở Việt Nam thờ công chúa ngoại quốc

Công chúa Nhồi Hoa mang hàng trăm con voi từ Lào sang và huấn luyện, giúp Đại Việt đánh giặc ngoại xâm. Trên đường trở về nước, cô lâm bệnh và qua đời ở đất Ninh Bình. Người dân nơi đây đã lập đền thờ cô.

Đền Thượng, hay còn gọi là đền Thượng Thái Sơn, nằm trên đồi Đền, bên núi Mỏ Phượng thuộc thôn Thái Sơn, xã Sơn Lai, huyện Nho Quan trước đây, nay là phường Tây Hoa Lư (Ninh Bình).

Đây là nơi thờ công chúa Lào, có tên gọi phiên âm tiếng Việt là Nhồi Hoa, là người làm đại sứ và mang theo hàng trăm con voi sang huấn luyện giúp Đại Việt đánh giặc. Đây cũng là di tích lịch sử, văn hóa đặc biệt về tình hữu nghị giữa hai dân tộc Việt - Lào.

Theo sử sách, vào thế kỷ thứ XV, dưới thời vua Lê Thánh Tông, có một vị công chúa Lào tên Nhồi Hoa theo lệnh vua cha Vạn Tượng sang làm đại sứ. Cô mang theo hàng trăm con voi sang huấn luyện giúp Đại Việt đánh giặc. Sau khi hoàn thành công việc, trên đường trở về, công chúa lâm bệnh nặng và qua đời tại khu vực đồi Đền.

Ghi nhận công lao to lớn của công chúa, vua Lê Thánh Tông đã cho xây dựng lăng mộ và lập đền thờ ngay tại nơi cô mất.

Hiện tại, khu vực đền Thượng còn lưu giữ khá nhiều hiện vật, các sắc phong, đồ thờ tự triều Nguyễn và bàn thờ tại hậu cung có ảnh công chúa Nhồi Hoa chạm trên gỗ, các kiến trúc cổ, hoa văn chạm khắc...

Đền thờ công chúa Nhồi Hoa cũng là đền thờ công chúa ngoại quốc duy nhất ở Việt Nam. Nơi đây đã trở thành địa điểm văn hóa, tâm linh của nhân dân trong vùng và đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2007.

Hàng năm, nhân dân trong vùng tổ chức lễ hội truyền thống vào ngày 3/3 âm lịch với những hoạt động văn hóa, nghệ thuật truyền thống của 2 nước Việt - Lào. Trong lễ hội có phần rước kiệu, tế nữ quan, múa hát theo điệu chăm pa (điệu múa hát cổ truyền của nước Lào). 

Ông Đinh Thế Đoan - chủ nhang đền Thượng - cho biết đền được xây dựng từ thế kỷ XV, đến nay kiến trúc vẫn còn nguyên vẹn như trang trí rồng, phượng và hoa văn của văn hóa Lào. Nơi đây chỉ tu sửa như đảo ngói và dựng cột gỗ mới.

Theo người dân địa phương, đền thờ công chúa Nhồi Hoa có nhiều điều không thể giải thích được. Khu lăng mộ công chúa Nhồi Hoa vẫn còn nguyên vẹn kể từ lúc an táng, dù thấp hơn mặt đất nhưng không bao giờ đọng nước, kể cả khi trời mưa lớn hay lụt lội.

Trao đổi với PV VietNamNet, một lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao Ninh Bình cho biết hiện nay, UBND tỉnh đang giao cho sở làm đầu mối trao đổi, làm việc với Đại sứ quán Lào tại Việt Nam để nghiên cứu sự nghiệp, thân thế của công chúa Nhồi Hoa, lập kế hoạch tu bổ, tôn tạo di tích và xây dựng công viên với chủ đề “Vườn văn hóa du lịch Việt - Lào”.

Được biết, trong thời kỳ chống ngoại xâm, khu vực đền Thượng được chọn để làm xưởng đúc vũ khí phục vụ cho kháng chiến.