Nghiên cứu mới: Đại dịch Covid-19 làm tăng tốc độ lão hóa của não

Nghiên cứu mới cho thấy não bộ lão hóa nhanh hơn trong thời kỳ đại dịch Covid-19. Ảnh: WashU Medicine.

Nghiên cứu mới ngày 22/7 được đăng trên tạp chí Nature Communications cho thấy não bộ của những người khỏe mạnh lão hóa nhanh hơn trong đại dịch Covid-19 so với trước khi đại dịch bắt đầu. Quá trình lão hóa nhanh hơn xảy ra ngay cả ở những người không bị nhiễm bệnh.

Các nghiên cứu trước đây đã đưa ra manh mối cho thấy nhiễm SARS-CoV-2 có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa thần kinh và suy giảm nhận thức ở người cao tuổi.

Tuy nhiên, rất ít nghiên cứu tìm hiểu xem liệu giai đoạn đại dịch - thời kỳ hỗn loạn với cách ly xã hội, xáo trộn lối sống và căng thẳng - có ảnh hưởng đến quá trình lão hóa não bộ hay không, theo đồng tác giả nghiên cứu Ali-Reza Mohammadi-Nejad, nhà nghiên cứu hình ảnh thần kinh tại Đại học Nottingham, Vương quốc Anh.

Tác động của đại dịch

Để tìm hiểu, Mohammadi-Nejad và đồng nghiệp đã phân tích các bản chụp não thu thập từ 15.334 người trưởng thành khỏe mạnh với độ tuổi trung bình 63 trong nghiên cứu UK Biobank (UKBB), chương trình theo dõi y sinh dài hạn.

Họ đã huấn luyện các mô hình học máy dựa trên hàng trăm đặc điểm cấu trúc não bộ của những người tham gia, từ đó dạy cho mô hình cách não bộ trông như thế nào ở các độ tuổi khác nhau. Nhóm nghiên cứu sử dụng các mô hình này để dự đoán tuổi não của một người.

Sau đó, các nhà nghiên cứu áp dụng mô hình tuổi não cho một nhóm riêng biệt gồm 996 người tham gia UKBB đều khỏe mạnh, tất cả đều đã được chụp não 2 lần cách nhau ít nhất vài năm. Một số người tham gia đã chụp một lần trước đại dịch và một lần nữa sau khi đại dịch bùng phát.

Những người đã chụp cả 2 lần trước đại dịch được chỉ định là nhóm đối chứng. Các mô hình ước tính tuổi não của mỗi người tham gia tại thời điểm chụp cả 2 lần.

Các hạt SARS-CoV-2 (màu xanh lam, được nhuộm màu nhân tạo) nảy mầm từ một tế bào (màu hồng). Những người tham gia nghiên cứu bị nhiễm virus đã mất đi sự linh hoạt về mặt tinh thần. Ảnh: Steve Gschmeissner/SPL.

Kết quả nghiên cứu

Kết quả cho thấy não bộ thời kỳ đại dịch lão hóa nhanh hơn trung bình 5,5 tháng so với nhóm đối chứng, bất kể những người trong đại dịch có từng mắc Covid-19 hay không. Mohammadi-Nejad cho biết: "Sức khỏe não bộ không chỉ phụ thuộc vào bệnh tật mà còn phụ thuộc vào môi trường sống hàng ngày của chúng ta".

Lão hóa não liên quan đến đại dịch rõ rệt nhất ở những người tham gia lớn tuổi và nam giới, người được biết là dễ bị thay đổi thần kinh hơn khi bị căng thẳng so với phụ nữ.

Não bộ của những người gặp khó khăn, chẳng hạn thất nghiệp, thu nhập thấp và sức khỏe kém, cũng lão hóa nhanh hơn so với người tham gia khác. Điều này cho thấy những yếu tố gây căng thẳng trong lối sống này có tác động bất lợi đến sức khỏe não bộ.

Sau đó, Mohammadi-Nejad và các cộng sự đánh giá những người tham gia đã hoàn thành bài kiểm tra nhận thức ở cả hai lần chụp não. Họ phát hiện chỉ những người nhiễm SARS-CoV-2 mới có dấu hiệu suy giảm nhận thức, như giảm tính linh hoạt về tinh thần và tốc độ xử lý.

Điều này cho thấy quá trình lão hóa não bộ có thể chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến độ nhạy bén về tinh thần trong đại dịch. "Một số thay đổi không gây ra triệu chứng, và một số khác mất nhiều năm mới biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào", Mohammadi-Nejad cho biết.

Cần nghiên cứu thêm

"Nghiên cứu này thực sự nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường đại dịch đối với sức khỏe tâm thần và thần kinh", Mahdi Moqri, nhà sinh học tính toán nghiên cứu về lão hóa tại Trường Y Harvard ở Boston, Massachusetts, cho biết.

Tuy nhiên, theo ông Moqri, vẫn chưa rõ liệu quá trình lão hóa não liên quan đến đại dịch có thể đảo ngược được hay không, vì nghiên cứu chỉ phân tích các lần chụp não được thực hiện tại hai thời điểm.

Mặc dù những phát hiện này là bằng chứng "thuyết phục" cho thấy quá trình lão hóa não bộ diễn ra nhanh hơn trong đại dịch, Agustín Ibáñez, nhà khoa học thần kinh tại Đại học Adolfo Ibáñez ở Santiago, cho biết vẫn cần phải nghiên cứu thêm để tìm hiểu mối liên hệ nhân quả.

Ông nói thêm nghiên cứu trong tương lai nên bao gồm dữ liệu về các yếu tố như sức khỏe tâm thần, sự cô lập và lối sống để làm rõ cơ chế đằng sau tác động lão hóa não bộ và cách nó diễn ra ở những người có hoàn cảnh khác nhau.

Bước tiếp theo của Mohammadi-Nejad và các đồng nghiệp là làm sáng tỏ một số cơ chế và tìm hiểu xem liệu những tác động này có kéo dài hay không.