Nghỉ hưu sớm ở tuổi 40: ‘Vỡ mộng’ vì cạn tiền nếu tiếp tục mắc 4 SAI LẦM này

Tự do tài chính không chỉ là chuyện đầu tư, mà còn là bài kiểm tra về kỷ luật, rủi ro và sức khỏe.

Những năm gần đây, phong trào nghỉ hưu sớm (FIRE – Financial Independence, Retire Early) trở thành mục tiêu của không ít người trẻ Việt Nam. Họ tiết kiệm, đầu tư, cắt giảm chi tiêu với hi vọng có thể “tự do tài chính” ở tuổi 35 hay 40. Nhưng thực tế, không ít kế hoạch đổ bể giữa chừng — tài khoản cạn dần, sức khỏe giảm sút, còn giấc mơ tự do thì ngày càng xa.

Theo VnExpress dẫn lời ông Võ Văn Huy, Trưởng phòng khách hàng cao cấp của DNSE, nguyên nhân thất bại thường không nằm ở chỗ “không đủ tiền”, mà ở bốn sai lầm phổ biến trong cách lập kế hoạch và quản trị rủi ro.

1. Dốc hết tiền đầu tư mà quên quỹ dự phòng

“Rất nhiều người trẻ hăm hở đầu tư, dồn toàn bộ tiền tiết kiệm vào cổ phiếu, trái phiếu hay bất động sản với hy vọng lợi nhuận cao. Nhưng chỉ cần mất việc, ốm đau hay khủng hoảng cá nhân, họ buộc phải rút vốn, và toàn bộ kế hoạch nghỉ hưu sớm sụp đổ,” ông Huy nói.

Theo chuyên gia, một kế hoạch tài chính chỉ bền vững khi dòng tiền đầu tư hoàn toàn tách biệt với chi tiêu sinh hoạt. Muốn vậy, mỗi người cần có quỹ dự phòng tương đương 6–12 tháng chi phí cơ bản, bao gồm: nhà ở, ăn uống, y tế và bảo hiểm.

Ví dụ, người chi khoảng 20 triệu đồng/tháng nên chuẩn bị tối thiểu 120 triệu đồng cho quỹ dự phòng. Nếu lối sống năng động hơn – có thêm chi phí học tập, du lịch, quan hệ xã hội – con số này càng cần tăng thêm.

“Quỹ dự phòng không phải thứ xa xỉ, mà là tấm khiên bảo vệ kế hoạch tự do tài chính. Hãy xây quỹ này trước khi nghĩ đến đầu tư,” ông Huy nhấn mạnh.

2. Kỳ vọng xa rời thực tế về cuộc sống sau nghỉ hưu

Nhiều người khi tính chuyện nghỉ hưu sớm thường vẽ ra viễn cảnh “đẹp như mơ”: sáng cà phê, chiều đọc sách, tối du lịch. Nhưng họ quên rằng cuộc sống 10–20 năm tới sẽ rất khác hiện tại — cha mẹ về già, con cái lớn lên, chi phí y tế và giáo dục tăng cao.

“Phần lớn kế hoạch nghỉ hưu được xây dựng dựa trên bối cảnh hiện tại: còn trẻ, ít trách nhiệm, ít rủi ro. Nhưng khi hoàn cảnh thay đổi, kế hoạch ban đầu trở nên thiếu khả thi,” ông Huy nói.

Theo chuyên gia DNSE, đừng chỉ tính “khi nào nghỉ”, mà phải tính “nghỉ rồi sống ra sao”. Người lập kế hoạch nên tự hỏi: Sau khi nghỉ hưu, mình sẽ làm gì? Tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực khác, hay hoàn toàn nghỉ ngơi? Thói quen chi tiêu có thay đổi không?

Một bản kế hoạch thực tế không chỉ tính tiền hiện có, mà còn tính đến chi phí phát sinh tương lai – từ bảo dưỡng nhà cửa, hỗ trợ cha mẹ, đến chăm sóc sức khỏe lâu dài.

3. Xem nhẹ rủi ro thị trường và biến động chính sách

Nghỉ hưu sớm đồng nghĩa với việc nguồn thu chính phụ thuộc vào đầu tư, nhưng không phải ai cũng đủ kinh nghiệm để vượt qua các “cơn sóng” thị trường.

“Chỉ trong 10 năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã ít nhất bốn lần sụt giảm mạnh — từ đại dịch Covid-19 đến khủng hoảng tài chính 2022, rồi gần đây là biến động thuế quan và chính sách. Nhiều người không lường trước được điều đó, kế hoạch lập ra bỗng lệch hẳn,” ông Huy dẫn chứng.

Vì vậy, ông khuyên: hãy chuẩn bị nhiều kịch bản tài chính khác nhau, kể cả tình huống xấu nhất, sẵn sàng lùi mục tiêu 2–3 năm, thậm chí 10 năm nếu cần. Người không có nhiều kinh nghiệm nên tập trung vào lĩnh vực mình hiểu rõ, linh hoạt chuyển dịch sang tài sản an toàn khi thị trường rủi ro, và nên có cố vấn tài chính chuyên nghiệp đồng hành.

4. Bỏ qua yếu tố sức khỏe – nền tảng của tự do

Nhiều người nghĩ nghỉ hưu sớm chỉ cần tiền, nhưng theo ông Huy, “nếu sức khỏe không đủ tốt, mọi kế hoạch tài chính đều vô nghĩa.”

Không ít người mải mê làm việc, đầu tư, tiết kiệm mà quên mất sức khỏe chính là tài sản lớn nhất. Đến khi bệnh tật, chi phí y tế tăng cao, quỹ hưu trí nhanh chóng bị bào mòn.

Vì vậy, bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm nhân thọ cần được coi là phần bắt buộc của kế hoạch, song song với quỹ dự phòng. Quan trọng hơn là xây dựng lối sống lành mạnh, tập luyện đều đặn, để kéo dài tuổi thọ lao động và giảm chi phí y tế về sau.

Theo ông Võ Văn Huy, một kế hoạch nghỉ hưu khả thi phải cân bằng ba yếu tố:

Đánh giá đúng năng lực và chọn mục tiêu phù hợp.

Cân nhắc cái giá phải trả giữa tài chính – sức khỏe – quan hệ.

Đầu tư thông minh, nhưng đi cùng quỹ dự phòng và bảo hiểm.

“Nghỉ hưu sớm là ước mơ đẹp, nhưng để đạt được cần sự chuẩn bị nghiêm túc, kỷ luật và tầm nhìn dài hạn. Thành công không đến từ người đầu tư giỏi nhất, mà từ người quản lý rủi ro tốt nhất,” ông Huy kết luận.

Nếu bạn đang nuôi giấc mơ nghỉ hưu sớm, hãy bắt đầu bằng việc nhỏ nhưng vững chắc — lập quỹ dự phòng, bảo vệ sức khỏe, và học cách kiên nhẫn. Tự do tài chính không đến trong vài năm, nhưng nó hoàn toàn khả thi nếu bạn đi đúng hướng.