Ngân sách không được thông qua, chính phủ Mỹ đóng cửa từ trưa nay

Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa vào trưa nay 1.10, rạng sáng cùng ngày giờ miền đông Mỹ, do quốc hội không thông qua ngân sách chi tiêu trước hạn chót.

Vào tối 30.9, Thượng viện Mỹ đã không thông qua được dự luật ngân sách chi tiêu tạm thời để giúp chính phủ Mỹ hoạt động đến cuối tháng 10. Theo tờ The Guardian, dự luật do đảng Dân chủ soạn thảo, chỉ có 47 phiếu ủng hộ của đảng Dân chủ trong khi 53 thượng nghị sĩ Cộng hòa phiếu chống.

Đây là nỗ lực giờ chót nhằm cứu vãn tình thế trước khi nước Mỹ bước vào năm tài khóa mới từ ngày 1.10. Một dự luật khác do đảng Cộng hòa soạn thảo và đã được Hạ viện thông qua trước đó cũng được mang ra bỏ phiếu nhưng cũng không thành công khi chỉ có 55 phiếu thuận, thiếu 5 phiếu.

Nút thắt của đợt đóng cửa này liên quan vấn đề y tế, khi đảng Dân chủ yêu cầu phải bổ sung các chương trình trợ giá chăm sóc y tế vào dự luật ngân sách trong khi đảng Cộng hòa tuyên bố đây là hai vấn đề nên được xử lý riêng.

Diễn biến nói trên khiến cho việc chính phủ Mỹ đóng cửa từ đầu ngày 1.10 (trưa nay, giờ Việt Nam) là điều chắc chắn xảy ra. Khi đó, nhiều hoạt động không thiết yếu sẽ bị đình trệ, hàng trăm ngàn công chức và viên chức tạm thời không được trả lương và nhiều khoản phúc lợi xã hội sẽ bị gián đoạn.

Giám đốc Văn phòng Quản lý hành chính và Ngân sách Mỹ (OMB) Russell Vought đã ban hành văn bản chỉ thị các cơ quan chính phủ bắt đầu thực hiện kế hoạch đóng cửa một cách trật tự, theo trang The Hill. Ông Vought cáo buộc đảng Dân chủ đã gây ra tình trạng này và cảnh báo chưa thể biết chắc chính phủ sẽ phải đóng cửa trong bao lâu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump còn dọa sẽ cho các nhân viên liên bang nghỉ việc và cắt giảm một số chương trình mà đảng Dân chủ ủng hộ. Đợt đóng cửa này được cho là cơ hội để Nhà Trắng tận dụng nhằm thu hẹp bộ máy chính phủ do thiếu hụt ngân sách, thay vì chỉ tạm hoãn lương như những lần đóng cửa trước đây.

Theo Reuters, quốc hội Mỹ đã cho chính phủ đóng cửa 15 lần từ năm 1981, hầu hết kéo dài từ 1-2 ngày. Lần gần nhất xảy ra vào năm 2018 trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, kéo dài 34 ngày, lâu nhất trong lịch sử hiện đại. Khi đó, khoảng 800.000 trong số 2,1 triệu nhân viên liên bang bị cho nghỉ việc mà không được trả lương.

Văn phòng Ngân sách quốc hội Mỹ ước tính xấp xỉ 750.000 nhân viên liên bang sẽ bị cho tạm nghỉ việc trong mỗi ngày chính phủ đóng cửa. Các hoạt động thiết yếu như an sinh xã hội, bảo hiểm y tế, thực thi di trú, kiểm soát không lưu vẫn tiếp tục nhưng một số dịch vụ khác có thể bị gián đoạn hoặc trì hoãn.

Viện Smithsonian thông báo rằng các bảo tàng, trung tâm nghiên cứu và vườn thú quốc gia của viện này sẽ duy trì hoạt động ít nhất đến ngày 6.10 bằng ngân sách các năm trước. AP đưa tin các công viên quốc gia hầu như vẫn mở cửa nếu chính phủ ngừng hoạt động, dù 2/3 nhân viên của Cơ quan Công viên quốc gia sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời.