Nền tảng, dịch vụ 'một thời để nhớ' của thế hệ 8x

Nhắc tới Internet Việt Nam hơn hai thập kỷ trước, hầu hết thế hệ sinh năm 1980-1990 nghĩ đến quán net, GPRS/EDGE tính theo KB, điện thoại "cục gạch". Khi ấy, thế giới trực tuyến của giới trẻ xoay quanh một vài "điểm hẹn": Yahoo Messenger để tán gẫu, Yahoo 360 để viết nhật ký, Zing Me để kết bạn, hay vào Nhacso.net để nghe nhạc. Những nền tảng này không chỉ là công cụ, mà còn như ngôi nhà số gắn bó, thậm chí định hướng nghề nghiệp của nhiều người.

Yahoo Messenger

Những năm 2000, Yahoo Messenger là dịch vụ chat được cài trên hầu hết máy tính kết nối mạng ở Việt Nam. Giá của một chiếc PC và chi phí Internet khi đó không rẻ, nên đa số sử dụng ở "quán net". Khi đó, dễ dàng thấy những cô cậu học sinh, thay vì về nhà sau giờ học, thường ghé quán để chat cùng bạn bè.

Nhắc đến Yahoo Messenger, người dùng cũng nhớ đến tiếng "buzz", "ping" để gọi đối phương trở lại cửa sổ chat, hay những câu chào "22222" dài vô tận. Dịch vụ cho phép người dùng đặt status tâm trạng, sưu tập biểu tượng mặt cười, tìm bạn qua phòng chat theo tỉnh thành, "xin xem webcam" ở độ phân giải 240p.

Khởi đầu năm 1998 với tên Yahoo Pager, dịch vụ đổi thành Yahoo Messenger từ 1999. Tại Việt Nam, phần mềm bùng nổ giai đoạn 2003-2011 nhưng chính thức đóng cửa ngày 17/7/2018.

Yahoo 360

Ra đời năm 2005, Yahoo 360 nhanh chóng bùng nổ như một dạng nhật ký công khai với giao diện cá nhân hóa bằng theme lấp lánh, nhạc nền tự phát, chèn ảnh, viết lưu bút online. Nhiều người thức đêm để tạo hoặc tìm giao diện bắt mắt, tâm sự lên blog, kết bạn qua comment. Tin nhắn "pm nhé" trở thành lời mời trò chuyện thân quen khi đó.

Việt Nam là một trong những thị trường trọng điểm của 360, nên Yahoo sau đó đã phát triển phiên bản riêng vào năm 2008. Đến 2009, Yahoo đóng cửa 360 toàn cầu, và hướng người dùng chuyển sang 360 Plus. Dịch vụ hoạt động đến tháng 6/2012, rồi nhường chỗ cho Yahoo Blog. Chỉ 7 tháng sau (17/1/2013), Yahoo Blog đóng cửa, khép lại một giai đoạn blog cá nhân gắn với tuổi trẻ của nhiều người Việt.

Nhacso.net

Đầu những năm 2000 nở rộ website nghe nhạc, như Sonhai.info, Nghenhac.info với quảng cáo chèn trước mỗi bài hát, nhưng Nhacso.net được coi là tiên phong về nghe nhạc bản quyền. Nền tảng của FPT ra mắt tháng 6/2005, nhanh chóng trở thành địa chỉ nghe và tải nhạc của nhiều người.

Hai năm sau, lần lượt Nhaccuatui, Zing MP3 ra đời và hoạt động theo cách tương tự. Nhacso.net bước vào giai đoạn thương mại hóa năm 2008 nhưng đóng cửa vào tháng 10/2016, khép lại chặng đường 11 năm, từng có thời dẫn đầu thị trường.

Zing Me

Thời kỳ 2009-2012, Zing Me bùng nổ nhờ Việt hóa trải nghiệm, cộng đồng sôi động và kết nối với âm nhạc, trò chơi và tin tức trong một tài khoản duy nhất. Tại đây, người dùng có thể tùy biến trang cá nhân, nhóm, album ảnh, chơi game mà khi nhắc đến vẫn nhiều người nhớ như Khu vườn trên mây, Gunny, Nông trại vui vẻ.

Tuy vậy, việc "sinh" cùng thời với sự bùng nổ của smartphone khiến Zing Me không ở lại được lâu. Thói quen người dùng dịch chuyển từ máy tính sang ứng dụng di động khiến Zing Me dần thu hẹp vai trò, nhưng vẫn để lại một dấu ấn đẹp về giai đoạn đầu của mạng xã hội "made in Việt Nam".

Cài nhạc chuông, nhạc chờ, GPRS

Ở thập niên 1990 đầu 2000, điện thoại "cục gạch" phổ biến, nhưng hầu hết chỉ có tính năng nghe gọi, nhắn tin và chỉ có những bản nhạc đơn âm. Để nghe nhạc như mong muốn, người dùng phải đăng ký nhạc chờ với nhà mạng. Có thời, người này gọi cho người kia không phải để liên lạc, mà chỉ muốn nghe nhạc chờ.

"Hiện đại" hơn là các mẫu máy hỗ trợ tải nhạc chuông. Người dùng thường phải "lần mò" trên tạp chí, website để lấy mã bài hát, sau đó soạn tin gửi đầu số 8xxx, chờ tin nhắn trả về một đường link WAP, tải về bản MIDI/AMR vài chục KB. Một số cắt đoạn nhạc yêu thích, chép qua cổng hồng ngoại/Bluetooth, hoặc qua cáp kết nối máy tính.

Điện thoại "xịn" thời đó là máy có GPRS - dịch vụ cho phép người dùng truy cập Internet và các dịch vụ dữ liệu khác trên mạng di động. Người dùng nhận tin nhắn cấu hình từ nhà mạng, nhập APN, bật biểu tượng "G" trên thanh sóng và mở trình duyệt WAP. Tiền data tính theo kilobyte, nên mẹo "tắt ảnh", "bật chế độ nén", hay "xong việc là thoát" được nhiều người thuộc lòng.

Bảo Lâm