Nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia: Mục tiêu quan trọng cho thị trường vốn

Xếp hạng tín nhiệm quốc gia – thước đo phản ánh mức độ rủi ro tài chính và uy tín tín dụng của một quốc gia – đang trở thành tiêu chí quan trọng trong việc thu hút dòng vốn quốc tế, đặc biệt là vốn trung và dài hạn.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu nâng hạng tín nhiệm lên mức "đầu tư" trước năm 2030, việc cải thiện chất lượng quản trị vĩ mô, minh bạch thông tin và kiểm soát rủi ro hệ thống không chỉ mang ý nghĩa chính sách, mà còn có tác động trực tiếp đến sức hấp dẫn của thị trường vốn trong nước.

Bối cảnh và tầm quan trọng của xếp hạng tín nhiệm quốc gia

Thị trường tài chính Việt Nam đang có những nỗ lực mạnh mẽ để nâng cao vị thế, và cải thiện xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam trên là một yếu tố then chốt. Mục tiêu cụ thể đã được đề ra là nâng hạng tín nhiệm quốc gia lên mức "Đầu tư" (Investment Grade), tương đương mức Baa3 (Moody's) trước năm 2030.

Tuy nhiên, thực tế xếp hạng tín nhiệm hiện tại của Việt Nam đang ở mức "Đầu cơ" (Speculative Grade) với các đánh giá cụ thể là Ba2 (Moody's). Mức xếp hạng này, dù đã có sự cải thiện trong những năm gần đây, vẫn còn khoảng cách so với các quốc gia trong khu vực như Indonesia (Baa2), Thái Lan (Baa1) hay Malaysia (A3).

Điều này tạo thách thức cho Chính phủ và doanh nghiệp:

Chi phí vốn cao: Xếp hạng tín nhiệm thấp đồng nghĩa với rủi ro cao hơn trong mắt nhà đầu tư quốc tế, khiến chi phí vay vốn của Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế cao hơn đáng kể so với các nước có xếp hạng cao hơn. Một nghiên cứu của IMF đã chỉ ra mối quan hệ nghịch đảo rõ ràng giữa xếp hạng tín nhiệm và chi phí vay. Cụ thể, việc được nâng một bậc xếp hạng có thể giúp một quốc gia giảm chi phí vay nợ khoảng 50-150 điểm cơ bản (tương đương 0.5% - 1.5%).

Hạn chế tiếp cận dòng vốn: Nhiều quỹ đầu tư lớn và thận trọng trên thế giới có quy định chỉ đầu tư vào các quốc gia đạt mức "Đầu tư". Xếp hạng hiện tại khiến Việt Nam chưa thể tiếp cận được nguồn vốn khổng lồ này, ảnh hưởng đến dòng vốn FDI và tín dụng dài hạn.

Rào cản cho doanh nghiệp: Doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn khi phát hành trái phiếu quốc tế và đối mặt với sự thiếu tin tưởng từ các nhà đầu tư ngoại. Các rào cản chính đối với doanh nghiệp khi muốn cải thiện xếp hạng tín nhiệm bao gồm: hệ thống quản trị doanh nghiệp chưa thực sự tối ưu, tính minh bạch trong báo cáo tài chính và quản trị còn hạn chế và chi phí để thực hiện xếp hạng tín nhiệm ban đầu.

Theo phân tích của các chuyên gia, những yếu tố chính đang kìm hãm việc nâng hạng tín nhiệm quốc gia bao gồm: các rủi ro tiềm ẩn trong lĩnh vực ngân hàng, sự phụ thuộc lớn vào thị trường bất động sản, và sự cần thiết phải cải thiện hơn nữa tính minh bạch của chính sách tài khóa và tiền tệ.

Vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm

Trong bối cảnh hiện tại, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đóng vai trò "cầu nối" giữa quốc gia, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Thông qua những đánh giá độc lập, khách quan, các tổ chức này giúp thị trường vốn trở nên minh bạch hơn, tạo nền tảng niềm tin cho các dòng vốn quốc tế.

Sự hợp tác giữa các công ty xếp hạng tín nhiệm trong nước và quốc tế được các chuyên gia đánh giá cao, bởi điều này giúp hoạt động xếp hạng tín nhiệm trong nước tiệm cận các tiêu chuẩn toàn cầu, đồng thời tăng cường tính minh bạch và uy tín cho thị trường vốn Việt Nam.

Tại Việt Nam, VIS Rating là một trong những tổ chức xếp hạng tín nhiệm được cấp phép hoạt động, với định hướng phát triển dựa trên hợp tác chiến lược cùng Moody’s – một trong ba tổ chức xếp hạng hàng đầu toàn cầu.

Điểm khác biệt nổi bật trong mô hình hoạt động của VIS Rating là sự phân tách hoàn toàn giữa bộ phận kinh doanh và bộ phận nghiệp vụ xếp hạng. Cơ chế này được triển khai nhằm đảm bảo tính độc lập trong đánh giá tín nhiệm, giảm thiểu tối đa xung đột lợi ích và tuân thủ các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp quốc tế.

Đặc biệt, thông qua các báo cáo xếp hạng chi tiết và chuyên nghiệp, VIS Rating giúp cộng đồng nhà đầu tư có thêm cơ sở thông tin vững chắc để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và hiệu quả. Đồng thời, những đánh giá khách quan này cũng tạo động lực tích cực cho các doanh nghiệp không ngừng nâng cao năng lực tài chính và hoàn thiện hệ thống quản trị rủi ro của mình.

Hướng tới xếp hạng tín nhiệm quốc gia đạt mức đầu tư

Việc nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự phối hợp giữa Chính phủ, cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp. Nếu đạt được mức "Đầu tư - Investment Grade", Việt Nam không chỉ mở rộng cơ hội tiếp cận các nguồn vốn dài hạn với chi phí hợp lý hơn, mà còn giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng và nâng cao khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu.

Lộ trình này sẽ không dễ dàng, nhưng với nỗ lực cải thiện về minh bạch tài chính, quản trị vĩ mô và kiểm soát rủi ro, cùng sự đồng hành của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm như VIS Rating, mục tiêu nâng hạng trước năm 2030 là hoàn toàn khả thi. Đây cũng sẽ là cú hích quan trọng giúp thị trường vốn Việt Nam gia tăng sức hấp dẫn và hội nhập sâu hơn vào hệ thống tài chính quốc tế.