Mỹ - EU tránh được thương chiến

Thỏa thuận tại Scotland giúp Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) tạm thời tránh được một cuộc thương chiến giữa hai bờ Đại Tây Dương, nhưng chưa thể xoa dịu nỗi lo ở châu Âu.

Thỏa thuận đạt được sau bốn tháng đàm phán cam go, có lúc tưởng chừng bất khả thi, giữa hai nền kinh tế lớn bậc nhất thế giới. Dù vậy vẫn còn nhiều chi tiết chưa rõ ràng trước khi chốt thỏa thuận cuối cùng ,và Mỹ khẳng định có thể tăng thuế trở lại trong tương lai.

Thỏa thuận lớn

"Đây là một thỏa thuận tốt cho tất cả các bên. Đây có lẽ là thỏa thuận lớn nhất từng đạt được trên mọi phương diện" - Tổng thống Mỹ Donald Trump ca ngợi sau khi bước ra khỏi phòng đàm phán với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Scotland vào ngày 27-7.

Còn bà von der Leyen cho rằng thỏa thuận sẽ giúp mang lại sự ổn định mà các doanh nghiệp ở hai bờ Đại Tây Dương cần. 

Mức thuế 15% sẽ áp lên nhiều mặt hàng của châu Âu, bao gồm cả ngành quan trọng như ô tô, dược phẩm và chất bán dẫn. 

Một số lĩnh vực sẽ được hưởng thuế 0% như "máy bay và các bộ phận linh kiện máy bay, một số hóa chất, thuốc gốc, thiết bị bán dẫn, một số sản phẩm nông nghiệp, tài nguyên thiên nhiên và nguyên liệu thô quan trọng", bà von der Leyen chia sẻ.

Sắt thép của khu vực này xuất sang Mỹ vẫn phải chịu mức thuế 50%, nhưng có thể được giảm và thay bằng hệ thống hạn ngạch. 

Châu Âu sẽ tiếp tục đàm phán mức thuế của các mặt hàng khác như rượu. Mỹ dự kiến sẽ tung 232 kết quả điều tra thương mại trong những ngày tới và xác định mức thuế cho chip và mặt hàng nhập khẩu nhiều nhất từ châu Âu là dược phẩm.

Trong khi đó, ông Trump tuyên bố đã mở cửa được thị trường toàn bộ 27 thành viên của khối này với mức thuế bằng 0. 

EU cũng cam kết mua 750 tỉ USD hàng hóa Mỹ - bao gồm dầu mỏ, khí đốt, công nghệ hạt nhân, và nhiên liệu - trong nhiệm kỳ của ông. Ngoài ra, châu Âu sẽ mua "hàng trăm tỉ USD thiết bị quân sự" và đầu tư 600 tỉ USD vào Mỹ.

Con số 15% cao hơn nhiều so với mức thuế mà châu Âu được hưởng trước khi ông Trump nắm quyền (khoảng 4,8%) nhưng chắc chắn ít nghiêm trọng hơn mức 30% mà ông Trump đã dọa sẽ áp lên khu vực. 

"15% không phải là con số thấp, nhưng đó là con số tốt nhất chúng ta có thể đạt được" - Hãng tin AFP dẫn lời bà von der Leyen thừa nhận và cho rằng việc mua năng lượng của Mỹ cũng là một phần trong việc giảm phụ thuộc vào Nga.

"Mỹ và châu Âu dường như đã tránh được một cuộc chiến tranh thương mại tự hủy" - ông Jorn Fleck, giám đốc cấp cao của Trung tâm châu Âu thuộc tổ chức Atlantic Council, nhận định.

Tranh cãi trong nội bộ EU

Thỏa thuận này cũng cần được các nước thành viên EU thông qua và không phải nước nào cũng hài lòng. 

Thủ tướng Đức Friedrich Merz hoan nghênh thỏa thuận sẽ giúp nền kinh tế nước này tránh được thiệt hại, nhất là đối với ngành ô tô chủ lực. Còn Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cho biết việc đạt được thỏa thuận thương mại là tích cực, nhưng bà cần xem xét các chi tiết để đánh giá đúng.

Thủ tướng Viktor Orban của Hungary tỏ ra bất mãn với mức thuế cao hơn thỏa thuận giữa Mỹ và Anh. "Donald Trump không đạt được thỏa thuận với Ursula von der Leyen, mà Donald Trump đã nuốt chửng Ursula von der Leyen", ông chỉ trích. 

"Đó là một ngày đen tối khi một liên minh của những người dân tự do, đoàn kết để khẳng định các giá trị và bảo vệ lợi ích của mình lại phải khuất phục", Thủ tướng Pháp Francois Bayrou viết về thỏa thuận thương mại giữa EU và Mỹ trên mạng xã hội.

Các nước châu Âu rõ ràng có lý do để lo ngại. "Hầu như mọi thứ sẽ trở nên đắt đỏ hơn ở cả châu Âu và Mỹ, và tất cả chúng ta sẽ đều thiệt hại. Sự thiếu hiểu biết về kinh tế tại Nhà Trắng đang gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho phương Tây" - nghị sĩ Rasmus Jarlov của Đan Mạch nói, cho rằng thỏa thuận này "không có gì đáng mừng".

Theo giới phân tích, thỏa thuận này cũng sẽ làm tăng giá hàng hóa châu Âu xuất sang bên kia Đại Tây Dương. 

"Bạn sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho hàng nhập khẩu từ châu Âu. Đó là ý nghĩa của việc này. Nó không thúc đẩy thương mại, mà chỉ đặt ra một mức thuế đối với hàng hóa châu Âu tại Mỹ" - ông Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại công ty tư vấn RSM, nhận định.