Mùa săn măng

Những cơn mưa rả rích bắt đầu cũng là lúc nhiều người chuẩn bị cho mùa săn măng bán kiếm tiền. Loại sản vật trời cho có nhiều trong đám rẫy điều, cao su, ven bờ suối, giáp các cánh rừng.

Mài rựa, sắm nồi lớn, mua củi... dân làm rẫy, đi rừng tại khu vực xã Nghĩa Trung, tỉnh Đồng Nai (trước là huyện Bù Đăng, Bình Phước) đã chuẩn bị cho mùa măng năm nay. Theo nhiều người có kinh nghiệm, dạo này mưa không lớn nhưng kéo dài, dự đoán măng cũng sẽ mập bự và nhiều hơn.

Đi săn măng đầu mùa

Nướng hai con khô đù, lùa vội chén cơm hấp lại từ đêm qua, anh Điểu Siêng (30 tuổi, xã Nghĩa Trung) nhìn ra trước hiên nhà còn mưa lất phất rồi lựa cây rựa vừa tay, thêm cái giỏ loại 10kg bắt đầu "hành quân" đi săn măng.

Đến rẫy điều cách nhà chừng 20km, anh Siêng họp mặt cùng anh Nguyễn Văn Thắng (29 tuổi) và ông Nguyễn Văn Don (49 tuổi). Cẩn thận khóa ba chiếc xe vào nhau bằng sợi xích, đội quân săn măng phải lội bộ thêm 1km nữa mới tới chỗ có măng.

"Đi vậy thôi chứ cũng chưa biết có nhiều măng không nữa, nhiều nơi măng còn nhỏ chỉ mới đội đất nên chưa lấy được" nhưng nếu không đi, anh Siêng cũng tiếc hùi hụi bởi sẽ có người tới lấy trước. Măng mà đội của anh Siêng đang tìm thường là măng lồ ô mọc tự nhiên thành bụi bên những khe suối dưới các rẫy điều hoặc nông trường cao su bạt ngàn tại Bình Phước cũ.

Cả nhóm xuống hết triền dốc cao, từng bụi lồ ô um tùm hiện dần kéo dài dọc khe suối. Anh Siêng cầm cây rựa bén ngót, tiên phong mở đường vào trong.

Người đàn ông S'tiêng đã quen việc băng rừng, lội suối theo cha mẹ từ nhỏ. Anh quơ cây rựa mấy phát cả nhóm đã chui tọt vào. Nhìn bụi lồ ô chỉ có mấy mụt măng mới đội đất, anh Siêng tiếc nuối:

"Cái này phải tầm hơn nửa tháng nữa mới đủ cỡ để lấy. Ở đây nó mọc hoang chứ như mọc trên đất nhà tôi là trước mùa mưa tôi đốt lửa dưới bụi lồ ô, mưa xuống nó mọc lên nhiều khỏi nói luôn".

Dứt lời, cả nhóm lại leo lên phía trên, băng qua đám rẫy cao su cách đó 5km. Lần này anh Siêng hạ quyết tâm: "Ráng kiếm mấy mụt măng non về hầm ăn chứ rảo mấy ngày nay mà măng chưa lớn không bán được gì chỉ tốn thêm tiền xăng".

Tới đám rẫy này, ông Don được giao nhiệm vụ dọn chà để cả nhóm vào trong. Người đàn ông 49 tuổi là người có thâm niên nhất trong đội, ông quê miệt dưới, lên Bình Phước lượm điều thuê, lúc hết mùa thì đi kiếm lá nhíp, đọt mây và mùa mưa này là những sản vật như măng, nấm mối...

Tìm đỏ mắt ở bụi lồ ô rậm rạp, ông Don cũng lắc đầu vì mới có mấy mụt măng nhỏ xíu. Cả nhóm quyết định chặt bốn mụt măng non rồi góp tiền mua cái đuôi heo hầm. "Cho đỡ phí công trạng lặn lội ngày mưa mậy", ông Don cười phì.

Trong khi đó, tin từ các đội săn măng đi hướng báo sang có vẻ khả quan hơn. Họ đã tạm đủ sở hụi cho ngày vượt suối, trèo đèo, đương đầu với vắt rừng...

Làm măng khô đi bán

Mặt trời lên tới đỉnh đầu, anh Lâm Văn Tiến (45 tuổi, ngụ xã Phước Sơn, tỉnh Đồng Nai) trở về nhà sau buổi sáng lội suối, băng rừng săn măng. Áo đẫm mồ hôi, ống quần lấm bùn đất, anh lom khom vác chiếc bao nhỏ đựng măng rừng vừa hái. Những búp măng vẫn còn tươi rói, ngọn măng vàng nhạt, giòn và rắn chắc là thành quả quý giá từ hành trình dầm mình giữa những lối rừng trơn trượt và muỗi vắt rình rập.

Không kịp nghỉ ngơi, anh xách thùng nước giếng trong veo đổ vào cái xoong lớn, nhóm bếp củi bập bùng, nước sôi nghi ngút khói, tay thoăn thoắt thả từng búp măng vào nồi. Mùi măng luộc lan ra, phảng phất như một hương vị quen thuộc của núi rừng.

"Măng non phải luộc ngay sau khi hái thì mới giữ được độ giòn ngọt. Để lâu nó lên men, thâm lại, màu không đẹp là bán không ai mua đâu", anh Tiến vừa nói vừa dùng đũa cả đảo nhẹ nồi măng đang sôi lục bục. 

Mắt anh không rời khỏi nồi, như sợ chỉ lơ là một chút sẽ làm hỏng công sức cả buổi sáng trèo đèo lội suối.

Luộc xong anh Tiến nhanh tay vớt măng ra khỏi nồi nước sôi, xếp thành hàng trong một chiếc rổ bự, để ráo nước rồi bắt đầu công đoạn xẻ măng. 

Công đoạn này tưởng chừng đơn giản nhưng lại cần đôi tay khéo léo và kiên nhẫn, những bẹ măng được chẻ dọc theo thớ, đều tăm tắp. 

Anh Tiến mách nhỏ: "Phải xẻ măng đúng chiều thớ thì khi phơi mới đều nắng, khô mà không bị cong vênh nên phải làm cẩn thận".

Không ngơi tay phút nào, thấy trời nắng to anh Tiến trải măng ra những tấm phên lớn thành từng hàng đều tăm tắp, rồi đặt trên giàn sào tre ngoài sân để phơi.

Đưa tay quệt những giọt mồ hôi lăn trên trán, anh tâm sự: "Không phải hôm nào trời cũng thuận, mùa mưa này có hôm mưa dầm tôi lại phải nhóm lò đưa măng vào để sấy. Sấy lò thì phải đun củi và lâu lâu mở ra canh chừng không thì nó hỏng, sấy khô để măng giữ được lâu hơn, màu cũng vàng đều đẹp, dễ bán".

Măng khô ra lò mang theo cả mùi thơm đất đỏ, mùi nắng núi, mùi mồ hôi của người đàn ông dân tộc Tày dù xuôi phương Nam vẫn suốt đời gắn bó rừng sâu.