"Mỏ vàng" 1.000 tỷ USD cách mặt đất 1.000 mét vẫn còn bỏ trống: Cơ hội lớn cho Việt Nam, thành lập liên minh khai thác

Liên minh LAE Việt Nam và các đối tác cam kết đầu tư, hợp tác và thu hút đầu tư hơn 1 tỷ USD vào hệ sinh thái LAE (2026-2030).

Ngày 10/10, Chương trình "Toàn cảnh Kinh tế tư nhân lần thứ nhất" (ViPEL 2025) đã diễn ra tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Hà Nội.

Hơn 500 doanh nghiệp đã tham gia thảo luận trong khuôn khổ 4 Ủy ban chuyên môn và Diễn đàn Nữ doanh nhân ViPEL. Tại Ủy ban 1 về các ngành công nghệ mới và đổi mới sáng tạo, một Liên minh kinh tế tầm thấp (LAE) với 10 đại diện doanh nghiệp, viện, trường các ngành công nghệ mới nổi đã được hình thành.

Vietnam LAE quy tụ các Tập đoàn công nghệ, Tài chính, Startup và Chuyên gia nhằm nghiên cứu, xây dựng chiến lược, lập đề án phát triển Vietnam LAE. Mục đích cốt lõi là xây dựng LAE thành ngành kinh tế trọng điểm, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hàng nghìn doanh nghiệp phụ trợ, mang về hàng chục tỷ USD trong 10-15 năm tới và tạo 1 triệu việc làm chất lượng cao.

Phát biểu trong phiên thảo luận Ủy ban 1, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực & CEO Mạng lưới Hàng không, Vũ trụ & Máy bay không người lái (UAV) Việt Nam đã đưa ra một lộ trình chi tiết và tiềm năng của Việt Nam trong ngành công nghiệp này.

Cuộc đua toàn cầu và "miếng bánh" 1.000 tỷ USD

Khái niệm kinh tế tầm thấp xoay quanh việc khai thác không phận ở độ cao thấp cho các hoạt động dân sự và thương mại, chủ yếu thông qua các thiết bị bay không người lái (UAV/drone) và phương tiện bay cất cánh thẳng đứng (eVTOL).

Ông Tuấn chỉ ra rằng trong khi con người đã khai thác sâu rộng tài nguyên trên mặt đất, dưới lòng biển và cả không phận tầm cao cho hàng không dân dụng, thì khoảng không gian từ mặt đất lên 1.000 mét hiện giờ gần như cả thế giới đang để trống.

Các dự báo cho thấy kinh tế tầm thấp sẽ tạo ra quy mô 700 tỷ USD vào năm 2035 và 1.000 tỷ USD vào năm 2040.

Nhiều quốc gia đã hành động quyết liệt. Lĩnh vực LAE tại Trung Quốc đã tạo ra một thị trường trị giá khoảng 71 tỷ USD vào năm 2023 (tăng trưởng 33,8% so với cùng kỳ) và dự kiến đạt 93 tỷ USD vào năm 2024, tạo ra hơn 1 triệu việc làm.

Tại Mỹ, các gã khổng lồ như Amazon đang tích cực thử nghiệm giao hàng bằng drone, đặt mục tiêu thực hiện 500 triệu lượt giao hàng hàng năm vào năm 2030. Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cũng cam kết đầu tư 100 tỷ USD vào lĩnh vực này cho đến năm 2030.

Tiềm năng của Việt Nam

Theo ông Tuấn, Việt Nam nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng có rất nhiều yếu tố để có thể tham gia vào lĩnh vực hàng không tầm thấp.

Trong lĩnh vực này, ông Tuấn tiết lộ: "Chúng ta đã làm ra sản phẩm và bán cho 63 quốc gia rồi, đứng top 3 thế giới về sản xuất gimbal camera dành riêng cho UAV. Cứ 10 hãng sản xuất máy bay không người lái hàng đầu thì có đến 7 hãng dùng sản phẩm sản xuất tại Việt Nam. Nghĩa là về năng lực công nghệ, năng lực sản xuất, chúng ta hoàn toàn có thể làm được."

Đặc biệt, Việt Nam đã có nền công nghiệp phụ trợ, như gia công cơ khí, bo mạch... Đó là những cấu thành quan trọng để phục vụ cho lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, Việt Nam có hệ thống chính trị ổn định, có vị trí địa chính trị rất thuận lợi. Đây là những điều kiện để Việt Nam sẽ trở thành một nơi mà rất nhiều quốc gia sẽ đến để đặt nhà máy sản xuất UAV, phục vụ cho thị trường toàn cầu.

Theo ông Tuấn, Liên minh LAE nhận thấy Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương thuận lợi nhất để Việt Nam lựa chọn phát triển thí điểm cho lĩnh vực kinh tế tầm thấp. Với những lý do như: Tốc độ đô thị hóa rất cao, diện tích rộng lớn, mật độ dân cư đông đúc và các đô thị vệ tinh... Đó là điều kiện lý tưởng để thử nghiệm và hoàn thiện các hoạt động của drone trong kinh tế tầm thấp.

Rào cản cất cánh

Tuy nhiên, ngành hàng không tầm thấp có một điểm đặc biệt hơn rất nhiều so với các ngành khác: đó là yếu tố an ninh - quốc phòng. Các hoạt động liên quan đến thiết bị bay bị quản lý rất chặt.

Theo ông Tuấn, chúng ta không có cơ hội để thử nghiệm bay. Sản phẩm làm ra rồi nhưng không bay thử nghiệm được. Chính sách hiện nay chỉ cho phép bay ở độ cao 120 mét và trong một khu vực rất nhỏ.

"Rào cản pháp lý là rào cản lớn nhất để chúng ta phát triển ngành hàng không tầm thấp và sản xuất để cung cấp cho thị trường quốc tế." - Ông Tuấn nói

Để khai thác tiềm năng của LAE, Việt Nam cần giải quyết các rào cản chính về pháp lý và sẵn sàng công nghệ.

Các kiến nghị được đưa ra bao gồm: xây dựng hành lang pháp lý thuận lợi cho R&D, sản xuất, thử nghiệm, xuất khẩu UAV, UTM; thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp trong nước đầu tư R&D và Nhà nước hỗ trợ phát triển công nghệ lõi; xây dựng chiến lược đào tạo LAE ở các trường đại học trọng điểm và các gói tín dụng ưu đãi đặc biệt.

Khu vực tư nhân đề xuất khuôn khổ toàn diện và liên minh dẫn dắt nhằm thúc đẩy chiến lược Kinh tế Tầm thấp quốc gia. Liên minh LAE sẽ thúc đẩy phát triển hệ sinh thái LAE; TP.HCM làm thí điểm thu hút đầu tư và áp dụng thử nghiệp.

Liên minh sẽ tham mưu giải pháp, R&D, hợp tác, thu hút đầu tư, sản xuất, xuất khẩu, triển khai ứng dụng LAE hướng tới TP.HCM thành trung tâm Drone toàn cầu (Drone Capital) vào giai đoạn 2026-2035

Góp ý xây dựng chính sách thông thoáng, đề xuất ưu đãi đặc biệt cho LAE, thúc đẩy kinh tế số và thử nghiệm Drone phục vụ giao hàng, y tế bằng nền tảng quản lý UTM; thúc đẩy nguồn lực tư nhân đầu tư R&D, chuyển dịch và tham gia ngành LAE.

Và tạo ra các liên doanh, liên minh trong và ngoài nước để hoàn thiện hệ sinh thái LAE.

Liên minh LAE Việt Nam và các đối tác cam kết đầu tư, hợp tác và thu hút đầu tư hơn 1 tỷ USD vào hệ sinh thái LAE (2026-2030).

Lộ trình phát triển LAE tại Việt Nam được chia thành 3 giai đoạn:

Giai đoạn 1- Xây dựng nền tảng (2025-2030): R&D, đào tạo, gia công, lắp ráp, hình thành khu CNCN LAE.

Giai đoạn 2 - Hội nhập & Làm chủ Công nghệ (2031-2035): Tự chủ công nghệ và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, sản xuất quy mô lớn.

Giai đoạn 3 - Xuất khẩu & Dẫn đầu Khu vực (2036-2040): Thiết lập tiêu chuẩn khu vực và trở thành trung tâm LAE của thế giới.