Mỡ máu cao ở tuổi đôi mươi

Các bác sĩ nhận định chính lối sống thiếu khoa học này là nguyên nhân khiến mỡ máu của Mạnh tăng cao. Anh được tư vấn thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh và tăng cường vận động để giảm chỉ số mỡ máu, nhằm tránh những biến chứng nguy hiểm về tim mạch.

Trường hợp của Mạnh không phải là hiếm. Giữa tháng 7, Bệnh viện Đa khoa Medlatec cũng tiếp nhận chàng trai 22 tuổi đến khám vì đau sưng khớp cổ chân trái. Kết quả xét nghiệm cho thấy anh mắc nhiều bệnh lý chuyển hóa, bao gồm béo phì, gout, rối loạn chuyển hóa lipid máu và gan nhiễm mỡ độ 2.

Chàng trai cũng bất ngờ vì anh gần như không ăn hoặc ăn rất ít tinh bột, thậm chí còn chạy bộ và tập gym đều đặn. Tuy nhiên, anh có thói quen ăn nhiều thịt đỏ (thịt bò, trâu...), nội tạng động vật, hải sản và uống rượu bia, với suy nghĩ rằng việc tập luyện sẽ "đốt cháy hết calo".

Bác sĩ giải thích chính những thói quen này đã gây ra các bệnh về mỡ máu và béo phì. Bệnh nhân sau đó được khuyên uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, hoa quả và tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn.

Theo kết quả Điều tra quốc gia các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm gần đây, tỷ lệ người trưởng thành ở Việt Nam (từ 18 đến 69 tuổi) có cholesterol máu cao (cholesterol toàn phần từ 5,0 mmol/L trở lên hoặc đang phải dùng thuốc điều trị) đã tăng từ 30,2% lên đến 44,1%. Một thống kê của Tổng hội Y học Việt Nam cũng cho thấy, có đến gần 50% người trưởng thành sống tại thành thị bị mỡ máu cao. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu là chế độ dinh dưỡng và vận động không hợp lý.

Hiện chưa có thống kê chính thức bao nhiêu người trong độ tuổi 18-30 ở nước ta bị mỡ máu cao, song ghi nhận từ các bệnh viện cho thấy con số này tăng qua các năm. Trong khi đó, nghiên cứu đăng trên Tạp chí Đại học Tim mạch Mỹ cho thấy, vào năm 2021, có tới 26,3 triệu thanh niên Mỹ (từ 18 đến 39 tuổi) có cholesterol LDL (xấu) cao, chiếm 27% dân số ở độ tuổi này.

Cholesterol, một thành phần quan trọng của lipid máu, đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động của tế bào thần kinh và sản xuất hormone, giúp cơ thể hoạt động bình thường, khỏe mạnh. Có hai loại cholesterol chính: LDL (cholesterol xấu) và HDL (cholesterol tốt). Khi cholesterol xấu hoặc chất béo trung tính (triglycerides) gia tăng là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mỡ máu cao.

Các chuyên gia đang ngày càng lo ngại về xu hướng trẻ hóa của bệnh mỡ máu cao, đặc biệt phổ biến ở nhóm bệnh nhân 20-30 tuổi. Khi được chẩn đoán, nhiều người trẻ thường khó tin vào kết quả vì họ nghĩ "mình còn trẻ, khỏe mạnh, không thể mắc bệnh của người lớn tuổi". Hơn nữa, việc nhiều người trẻ không khám sức khỏe định kỳ, chỉ tình cờ phát hiện bệnh, càng khiến họ thêm lo lắng và hoang mang.

Bác sĩ Lâm Vĩnh Niên, Trưởng Khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, khẳng định mỡ máu không phân biệt người gầy hay béo, trẻ hay già. Tuy nhiên, nhóm người trẻ bị thừa cân, béo phì có nguy cơ rối loạn mỡ máu (rối loạn chất béo) cao hơn đáng kể. Bác sĩ giải thích nguyên nhân chủ yếu là lối sống không lành mạnh, thừa cân và lười vận động khiến cơ thể không thể đào thải kịp lượng mỡ thừa.

Đơn cử, thói quen ăn uống nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn khiến lượng mỡ thừa tích tụ lâu ngày, dần tiến triển thành bệnh lý. Nhiều người còn nhầm lẫn giữa cholesterol cao và béo phì, cho rằng gầy thì không bị mỡ máu nên chủ quan, ăn uống không khoa học. Hơn nữa, sự phổ biến của đồ uống và thực phẩm nhiều đường bổ sung, dễ dàng mua sắm, cũng góp phần làm tăng mức chất béo trung tính và giảm mức cholesterol HDL (tốt).

Đồng quan điểm, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam, cho biết mỡ máu nhiễm mỡ có liên quan mật thiết đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Mỡ máu cao có thể đến từ thói quen ăn uống nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh của người trẻ tuổi. Áp lực công việc, thói quen uống rượu bia và việc lười vận động của giới trẻ cũng có thể khiến lượng mỡ thừa tích tụ lâu ngày trong cơ thể, dần tiến triển thành bệnh lý.

Một trong những khía cạnh đáng lo ngại nhất của cholesterol cao ở người trẻ là bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, dẫn đến cảm giác an toàn giả tạo. Điều này khiến bệnh tiến triển không kiểm soát cho đến khi phát sinh các biến chứng nghiêm trọng. Mỡ máu cao có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm tụy, xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim. Nhiều trường hợp mỡ máu cao nhưng không được phát hiện kịp thời đã dẫn đến tăng huyết áp, đột quỵ, gây tàn phế hoặc thậm chí tử vong.

Để bảo vệ sức khỏe, bác sĩ khuyên những người từ 20 tuổi trở lên nên kiểm tra cholesterol 5 năm một lần, ngay cả khi họ cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh. Tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng, giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc.

Hoạt động thể chất thường xuyên và duy trì cân nặng khỏe mạnh cũng vô cùng quan trọng để kiểm soát mức cholesterol. Bỏ hút thuốc và hạn chế uống rượu có thể cải thiện đáng kể sức khỏe tim mạch, giúp bạn tránh xa những rủi ro tiềm ẩn mà mỡ máu cao mang lại.