Mệnh lệnh quốc gia

Dự kiến vào tháng 11 tới đây, phái đoàn của Ủy ban Châu Âu (EC) sẽ đến Việt Nam để kiểm tra, đánh giá việc chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Liên quan vấn đề này, tại cuộc họp hồi đầu tháng 10, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ rõ kết quả chuyển biến còn rất chậm so yêu cầu và sự chỉ đạo của Thủ tướng. Trong đó, hiện còn 8.508 tàu cá chưa được cấp phép; còn 9.066 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động do chưa đăng ký, không có giấy phép hợp lệ, chưa lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS); còn 249 tàu cá chưa lắp VMS… Thủ tướng cũng yêu cầu có kế hoạch, lộ trình cụ thể để đến ngày 15.11 phải xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác chống khai thác IUU, gồm: quản lý đội tàu; theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật, xử lý vi phạm.

Thực tế, sau 8 năm kể từ khi ngành thủy sản chúng ta bị EC "rút thẻ vàng" IUU hồi tháng 10.2017, trải qua nhiều lần kiểm tra, đánh giá từ EC thì VN vẫn chưa thể gỡ "thẻ vàng" IUU.

Trong khi đó, thời gian càng kéo dài khiến cho việc gỡ "thẻ vàng" IUU đã vượt qua khuôn khổ của một mục tiêu ngành, mà trở thành một yêu cầu cấp bách, một mệnh lệnh bắt buộc đối với uy tín quốc gia, sự sinh tồn của ngành thủy sản và tương lai phát triển bền vững của đất nước.

Trước hết, ở khía cạnh kinh tế, EU là một trong những thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của VN, mang lại kim ngạch hàng tỉ USD mỗi năm, nên việc chưa gỡ được "thẻ vàng" đã gây hậu quả nghiêm trọng.

Xa hơn, vấn đề IUU không còn là câu chuyện nội bộ của ngành thủy sản. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, việc tuân thủ các quy định và cam kết quốc tế là thước đo cho uy tín và vị thế của một quốc gia. Khi gỡ bỏ thành công "thẻ vàng" IUU sẽ là một lời khẳng định mạnh mẽ rằng VN là một quốc gia có trách nhiệm, một đối tác thương mại tin cậy, thượng tôn pháp luật. Ngược lại, việc chần chừ, thiếu quyết liệt sẽ làm xói mòn lòng tin của các đối tác quốc tế, không chỉ riêng EC, mà còn có thể ảnh hưởng đến các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà VN đã dày công đàm phán.

Xa hơn nữa, việc chống khai thác IUU là một cuộc chiến vì tương lai của chính chúng ta. Các quy định của EC, về bản chất, là các biện pháp để đảm bảo sự phát triển bền vững. Khai thác IUU, đặc biệt là các "tàu 3 không" (không đăng ký, không giấy phép, không thiết bị giám sát), chính là hành vi đang bào mòn, hủy hoại nguồn lợi thủy sản. Vì thế, nếu không sớm gỡ bỏ "thẻ vàng" IUU thì chính nguồn lợi thủy sản bị tổn hại, hệ sinh thái biển bị phá hủy.

Từ những thực tế trên, việc gỡ bỏ "thẻ vàng" IUU giờ đây cần xem như một mệnh lệnh quốc gia. Và các ban ngành, địa phương liên quan không thể chậm trễ trước mệnh lệnh này.