May mà Bạch Mã còn rừng!

Một lượng mưa kỷ lục đổ xuống đỉnh Bạch Mã, TP Huế. Tổng lượng mưa đo được trong vòng 24 giờ lên đến 1.739mm, cao thứ hai thế giới.

Theo Cục Khí tượng thủy văn, từ ngày 22 đến 28-10 khu vực miền Trung chịu tác động tổ hợp hình thái đa thiên tai gồm không khí lạnh ở phía Bắc được tăng cường, hoạt động của bão số 12 (Fengshen) sau suy yếu thành một vùng áp thấp trên vùng biển ven bờ Huế - Đà Nẵng.

Chuyện gì xảy ra nếu không còn rừng

Rồi dải hội tụ nhiệt đới dâng trục từ phía Nam lên và nhiễu động trong đới gió đông kết hợp với địa hình đón gió nên đã gây mưa đặc biệt lớn, đặc biệt tại Huế và Đà Nẵng.

Tổng lượng mưa phổ biến từ ngày 22-10 đến 4h ngày 29-10 tại Hà Tĩnh, Quảng Trị và Quảng Ngãi phổ biến từ 200 - 450mm, TP Huế từ 450 - 900mm, TP Đà Nẵng từ 300 - 600mm.

Từ 19h ngày 26-10 đến 19h ngày 27-10, tại Bạch Mã, lượng mưa ghi nhận 1.739mm. Đây là lượng mưa một ngày lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam.

Trong khi đó, theo thống kê của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) thì mưa một ngày lớn nhất là 1.825mm ở một trạm quan trắc của Pháp tại Ấn Độ Dương vào tháng 1-1966. Như vậy, lượng mưa một ngày tại Bạch Mã chỉ kém kỷ lục thế giới 86mm.

Lượng mưa lớn đổ xuống, nếu không còn rừng chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra. Cách đây 5 năm, chúng ta đã từng chứng kiến những vụ sạt lở vùi lấp các bản làng, các công trình xây dựng khiến hàng chục người chết và mất tích.

Hơn một năm trước, người viết đã từng theo chân lực lượng giữ rừng của Vườn quốc gia Bạch Mã đi sau vào rừng. Dọc đường, những thân cây to lớn hiện ra. Tuổi cây kể cũng chừng gần nửa thế kỷ, to vạm vỡ, vươn thẳng lên không trung.

Những bộ rễ vững chải luồn sâu, bám chặt vào đất. Cây này cách cây kia chừng vài ba mét, san sát nhau. Một vài cây già cỗi đổ xuống mục ruỗng, bên cạnh cây con đã kịp vươn lên. Khu rừng hiện ra với tầng lớn thảm thực vật, rêu phong, đẹp mê lòng người.

Bạch Mã cũng là khu rừng nguyên sinh được bảo vệ tốt. Hôm chúng tôi vào, chỉ đi quanh quẩn ở vùng rìa của Vườn quốc gia Bạch Mã, những anh em trong đội bảo rằng nếu đi sâu vào trong sẽ chứng kiến những thân cây to lớn hơn nữa.

Từ Bạch Mã đến câu chuyện bảo vệ rừng

Trung Trường Sơn, bao gồm cả Bạch Mã, được đánh giá là một trong những nơi có những cánh rừng tự nhiên liền mạch rộng lớn nhất châu Á. Đây là mái nhà của nhiều loài đặc hữu, bảo vệ sự đa dạng của hệ sinh thái.

Rừng ở đây được quản lý, bảo vệ chặt chẽ. Nếu có xâm hại khi phát hiện đều xử lý kịp thời.

Nói qua như vậy về Vườn quốc gia Bạch Mã để chúng ta thấy được tầm quan trọng của những cánh rừng trong mưa lũ.

Ngày 28-10, tại nghị trường Quốc hội, các đại biểu đã có những ý kiến về việc trồng và bảo vệ rừng.

"Những cây lâu năm chính là lá phổi. Đây cũng là cơ chế hữu hiệu để giữ đất và nước, tránh hiện tượng sạt lở, lũ lụt ngày càng diễn ra thường xuyên hơn, nghiêm trọng hơn ở khắp mọi vùng đất nước", đại biểu Nguyễn Lân Hiếu bày tỏ.

Các đại biểu khác cũng đưa ra quan điểm về việc chú trọng trồng rừng, bảo vệ và phục hồi rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ ven biển và coi đây là giải pháp căn cơ, lâu dài để giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ môi trường sinh thái.

Các ý kiến được nêu ra khi mưa lũ đang hoành hành tại miền Trung, ngay sau khi lượng mưa kỷ lục được ghi nhận tại Bạch Mã.

Sự quan trọng của việc bảo vệ rừng thì rất nhiều người nói đến. Sự an nguy của con người gắn chặt vào sự phát triển của rừng.

Giả sử lượng mưa lớn xảy ra ở Bạch Mã nhưng nếu nơi đó rừng đã bị cạo sạch thì điều gì sẽ xảy ra. Nếu trên đỉnh Bạch Mã mọc lên các khu du lịch, những mảng bê tông thay thế rừng cây, thì với lượng mưa như vậy đổ xuống, ai dám chắc sẽ không có thảm họa xảy đến.

Để phát triển kinh tế, để tạo ra những khu du lịch đẳng cấp và sang trọng, nhiều ngọn đồi, ngọn núi đã bị cạo, cây xanh ngã xuống cho những mảng bê tông thô kệch mọc lên. Điều đó đồng nghĩa chúng ta nắm trong tay một khoản thu, và cũng nắm luôn trong tay sự an nguy của cả một ngọn núi, một cộng đồng khi mưa lũ đổ về. Nhưng liệu có nên đánh đổi một ngọn núi, một rừng cây để lấy một khoản thu như vậy?

Khi những diễn biến ngày càng cực đoan của khí hậu, của thời tiết và đôi khi nằm ngoài dự báo của con người thì chúng ta mới thấy rõ được giá trị của rừng.

Hôm vào Bạch Mã, chúng tôi dựng lán dưới những gốc cây to. Đêm mưa đổ xuống, những tán cây đã che chở, ngăn cản, phân tán mưa rất hiệu quả, bảo vệ những chiếc ni lông khỏi đọng nước nhiều.

Khi chứng kiến lượng mưa lớn đổ xuống ở Bạch Mã, tôi đã nghĩ sẽ như thế nào nếu rừng ở đó không được bảo vệ tốt. Sẽ như thế nào nếu như trên đỉnh Bạch Mã không phải là những rừng cây mà thay vào đó là các công trình du lịch. Những băn khoăn này đã có một phần câu trả lời, khi chúng ta nhìn lại các thảm họa về sạt lở diễn ra từ trước đến nay và cách đây 5 năm.

Ở Bạch Mã không chỉ là nơi đón lượng mưa lớn nhất nước mới thấy được tầm quan trọng của rừng. Nhưng câu chuyện ở Bạch Mã một lần nữa cho thấy rừng quan trọng như thế nào đối với chúng ta.