Mạng xã hội và thanh thiếu niên: An toàn kiểu Úc

Úc trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới áp dụng lệnh cấm thanh thiếu niên dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Từ 10-12, các nền tảng lớn phải chặn quyền truy cập của nhóm tuổi này, mở ra cuộc thử nghiệm được nhiều quốc gia theo dõi sát sao.

"Dự luật sửa đổi về an toàn trực tuyến (Độ tuổi tối thiểu sử dụng mạng xã hội) năm 2024" đã được cả hai viện Quốc hội Úc thông qua cách đây một năm.

Từ nửa đêm 10-12, mười nền tảng lớn nhất thế giới - Facebook, Instagram, Kick, Reddit, Snapchat, Threads, TikTok, Twitch, X và YouTube - bị yêu cầu chặn quyền truy cập của trẻ vị thành niên dưới 16 tuổi.

Thủ tướng Anthony Albanese giải thích sáng kiến nhằm bảo vệ giới trẻ khỏi sử dụng màn hình quá mức và tránh tiếp xúc nội dung gây hại sức khỏe.

Xác minh và chế tài

Các ứng dụng nhắn tin và một số dịch vụ trò chơi được loại trừ như Facebook Messenger, Pinterest, WhatsApp, YouTube Kids, Discord và Roblox.

Thanh thiếu niên dưới 16 tuổi vẫn xem được nội dung công khai nhưng không thể đăng nhập hay tạo tài khoản mới. Theo Cơ quan quản lý an toàn điện tử Úc (eSafety), thanh thiếu niên sẽ ít tiếp xúc nội dung độc hại khi "không kết nối", không nhận đề xuất cá nhân hóa hay thông báo liên tục.

Luật không quy định phương pháp xác minh tuổi cụ thể. Các nền tảng có thể dùng video đánh giá tuổi bằng trí tuệ nhân tạo, suy ra độ tuổi từ hoạt động trực tuyến, phân tích ảnh tự chụp hoặc xác minh ID và thông tin tài khoản ngân hàng.

Meta đã bắt đầu vô hiệu hóa tài khoản dựa trên độ tuổi khai báo, triển khai "tài khoản thanh thiếu niên" trên Instagram với chế độ riêng tư mặc định và lọc nội dung nguy hiểm.

Snapchat yêu cầu bằng chứng về tuổi tác hoặc dùng hệ thống "k-ID", còn TikTok sẽ áp dụng nhận diện khuôn mặt và xác minh thẻ tín dụng.

Trách nhiệm pháp lý hoàn toàn thuộc các nền tảng, không phải thanh thiếu niên hay phụ huynh. Tòa án có thể phạt đến 49,5 triệu đô la Úc (33 triệu USD) nếu công ty "không thực hiện đầy đủ các biện pháp". Tuy nhiên, tiêu chí cho các biện pháp này vẫn chưa được xác định rõ ràng.

Luật mới có tác động tới hàng trăm nghìn thanh thiếu niên Úc. Snapchat báo cáo khoảng 440.000 người dùng từ 13 - 15 tuổi, Chính phủ ước tính Instagram có 350.000 và YouTube có 325.000 người dùng nhóm tuổi này. Theo eSafety, năm ngoái 95% trẻ em Úc từ 13 - 15 tuổi sử dụng mạng xã hội.

Ủng hộ và chỉ trích

Các công ty công nghệ chỉ trích dự luật dù cam kết tuân thủ. Người phát ngôn Snapchat, bà Jennifer Stoute, cho rằng hạn chế quyền truy cập không giải quyết được vấn đề.

Giám đốc điều hành YouTube ở Úc, bà Rachel Lord, gọi cách tiếp cận này "vội vàng", cho rằng trẻ em cần được bảo vệ trong thế giới kỹ thuật số chứ không phải bảo vệ khỏi thế giới này.

Những người chỉ trích còn lo ngại trẻ em bị từ chối tiếp cận trải nghiệm và kỹ năng số cần thiết, khiến chúng kém chuẩn bị trước rủi ro trên Internet.

Mối đe dọa về quyền riêng tư là lập luận quan trọng khác: dữ liệu sinh trắc học và tài liệu xác minh độ tuổi có thể rơi vào tay các nhà thầu thương mại đáng ngờ về mức độ bảo mật.

Tháng 11, một ủy ban Thượng viện liên đảng khuyến nghị hoãn ban hành và sửa đổi luật, nhưng không được chấp thuận.

Kênh truyền hình nhà nước ABC khảo sát khoảng 17.000 thanh thiếu niên từ 9 - 15 tuổi: 70% trả lời lệnh cấm không phải ý tưởng hay, 21% không chắc chắn và chỉ 9% ủng hộ.

Hai thiếu niên 15 tuổi đã kiện lên Tòa án tối cao, gọi luật này là "cuộc tấn công trực tiếp vào quyền tự do giao tiếp chính trị của giới trẻ" và "biện pháp hoàn toàn cực đoan".

Trong khi các công ty công nghệ và người ủng hộ quyền tự do ngôn luận phản đối, hội phụ huynh và chuyên gia bảo vệ trẻ em lại ủng hộ.

Kênh NBC News dẫn lời bà Jen Hummelshoj (45 tuổi), mẹ của Nina (12 tuổi): "Truyền thông xã hội là cách gọi sai. Các ứng dụng muốn trẻ em tập trung vào điện thoại, chứ không phải bạn bè".

Fontanka.ru dẫn cuộc khảo sát YouGov ở Úc năm ngoái cho thấy 77% người được hỏi ủng hộ luật này, cho rằng nó khuyến khích trẻ em ưu tiên tương tác trực tiếp, cải thiện kỹ năng xã hội.