Lý do Tesla phải trả 1.000 tỷ USD cho Elon Musk

Tesla lao đao vì doanh số và thị phần sụt giảm nhưng ban lãnh đạo vẫn thông qua gói lương kỷ lục lên tới 1.000 tỷ USD cho Elon Musk.

Gói lương thưởng của Elon Musk tại Tesla có thể lên tới 1.000 tỷ USD. Ảnh: Bloomberg.

Tesla đang trải qua giai đoạn nhiều biến động. Doanh số sụt giảm, thị phần toàn cầu bị thu hẹp, còn việc ra mắt Cybertruck lại trở thành đề tài chế giễu khi chỉ bán được hơn 4.000 chiếc trong quý II, giảm hơn 50% so với cùng kỳ. Trong bối cảnh đó, ban lãnh đạo công ty vẫn thông qua một gói lương chưa từng có trong lịch sử cho CEO Elon Musk, với giá trị tối đa lên tới 1.000 tỷ USD nếu hoàn thành các mục tiêu đề ra. Theo hồ sơ ủy quyền gửi cổ đông, gói lương này sẽ được đem ra bỏ phiếu vào ngày 6/11. Tesla mô tả đây là một thỏa thuận đặc biệt, gắn liền với sứ mệnh “chuyển đổi Tesla thành một công ty AI và robot bên cạnh việc bán ôtô”. Công ty nhấn mạnh Musk được yêu cầu tạo ra những công nghệ mang tính đột phá để “cải thiện toàn xã hội”, đồng thời khẳng định chưa từng có doanh nghiệp nào đưa ra cơ chế thưởng phụ thuộc hoàn toàn vào thành tích nhiều thách thức đến như vậy. Sự bảo vệ từ hội đồng quản trị Robyn Denholm, Chủ tịch Tesla công khai bảo vệ gói lương này và cho rằng đó là cách duy nhất để giữ sự tập trung của Elon Musk vào công ty trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, khi đọc kỹ những mục tiêu mà Musk cần đạt, nhiều chuyên gia cho rằng chúng không hề “khó nhằn” như Tesla tuyên bố. TechCrunch nhận định phần lớn các điều kiện thực tế đều được thiết kế để dễ dàng vượt qua. Chẳng hạn, mục tiêu giao tổng cộng 20 triệu xe đến năm 2035 gần như là hiển nhiên. Công ty xe điện đã bán khoảng 8 triệu xe, mỗi năm giao gần 2 triệu chiếc, nghĩa là với tốc độ hiện tại công ty chỉ cần chưa đầy một thập kỷ để hoàn thành. Điều này khác xa với cách Tesla trình bày như một “thách thức to lớn”. Mục tiêu triển khai 1 triệu robotaxi cũng gây nhiều tranh cãi. Tỷ phú gốc Nam Phi từng hứa hẹn từ năm 2019 rằng Tesla sẽ có 1 triệu xe tự lái trong vòng một năm, nhưng đến nay công ty mới chỉ thử nghiệm vài chục nguyên mẫu ở Texas và vẫn cần tài xế trong cabin. Elon Musk nhận được sự tin tưởng lớn từ ban lãnh đạo Tesla. Ảnh: Bloomberg. Dẫu vậy, định nghĩa trong gói thưởng lại rất lỏng lẻo, chỉ yêu cầu xe được trang bị phần mềm FSD và vận hành dịch vụ trả phí trong một giai đoạn 3 tháng. Điều này mở đường để Tesla dễ dàng “đạt chuẩn” mà không cần triển khai thực tế trên diện rộng. Tương tự, chỉ tiêu đạt 10 triệu thuê bao phần mềm FSD cũng bị cho là thiếu thực tế. Tesla đã đổi cách tiếp thị từ “tự lái hoàn toàn” sang “FSD (có giám sát)”, nghĩa là xe vẫn cần sự can thiệp thường xuyên của người lái. Không có quy định nào trong thỏa thuận bắt buộc mức giá đăng ký phải giữ nguyên, đồng nghĩa Tesla hoàn toàn có thể giảm phí xuống rất thấp để đạt mục tiêu. Đối với kế hoạch đưa 1 triệu robot Optimus vào sử dụng, giới chuyên gia nhận định đây là mục tiêu “trên giấy”. Tesla chưa chứng minh được khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực robot công nghiệp, nhưng gói lương lại định nghĩa robot một cách rộng rãi, thậm chí cho phép các công ty khác của Elon Musk mua sản phẩm để đủ chỉ tiêu. Kết quả kinh doanh thất vọng Trong khi hội đồng quản trị ca ngợi Musk và cho rằng gói lương sẽ thúc đẩy ông đạt những thành tựu vượt trội, kết quả kinh doanh của Tesla lại không mấy sáng sủa. Doanh số xe điện suy giảm bất chấp nỗ lực hạ giá. Cả lợi nhuận và doanh thu của Tesla đều dưới kỳ vọng. Giá cổ phiếu giảm khoảng 2% từ đầu năm, trong khi chỉ số S&P 500 tăng 12%. Cổ phiếu bật tăng sau khi Musk chi một tỷ USD để mua thêm, mức giá vẫn thấp hơn gần 13% so với đỉnh cao nhất cuối năm ngoái. Với một bản thành tích như vậy, các nhà phân tích cho rằng một hội đồng quản trị độc lập lẽ ra nên cân nhắc tìm CEO mới thay vì tiếp tục “đặt cược” vào lãnh đạo cũ. Tình hình kinh doanh của Tesla trong nửa đầu năm 2025 không cho thấy tín hiệu tích cực. Ảnh: Bloomberg. Vấn đề nằm ở chỗ hội đồng quản trị Tesla không được xem là độc lập. Trong số thành viên có Kimbal Musk, em trai của Elon; James Murdoch, Ira Ehrenpreis và JB Straubel, những cộng sự thân thiết lâu năm của vị tỷ phú. Dù 2 anh em nhà Musk đã rút khỏi quyền bỏ phiếu, các thành viên còn lại vẫn nhất trí thông qua, cho thấy kết quả cuối cùng nhiều khả năng phản ánh đúng mong muốn của CEO Tesla. Những mục tiêu tài chính nghe có vẻ khổng lồ cũng không phải bất khả thi. Gói thưởng yêu cầu Tesla đạt lợi nhuận trước thuế 400 tỷ USD/năm và nâng vốn hóa lên 8.500 tỷ USD, cao gấp nhiều lần hiện tại. Nhưng Musk hoàn toàn có thể tìm đường tắt bằng cách sáp nhập những công ty khác do ông kiểm soát như xAI hay SpaceX, qua đó tăng lợi nhuận hợp nhất. Quan trọng hơn, ông không cần phải đạt tất mục tiêu mới được nhận thưởng. Thỏa thuận chia thành 12 đợt cổ phiếu, và Musk có thể bắt đầu thu về hàng chục tỷ USD ngay khi lợi nhuận vượt mốc 50 tỷ USD kết hợp với một mục tiêu phụ. Elon Musk: Tesla, SpaceX và sứ mệnh tìm kiếm một tương lai ngoài sức tưởng tượng Tủ sách Công nghệ giới thiệu cuốn tiểu sử, kể câu chuyện cuộc đời của Elon Musk từ thời thơ ấu cho đến khi ông thực hiện Zip2, PayPal, rồi đến SpaceX, Tesla và SolarCity.