Lựa chọn sinh tử của Ukraine ở 'nồi hầm' Pokrovsk

Bằng chiến thuật triển khai các nhóm bộ binh nhỏ bí mật xâm nhập vào phòng tuyến Ukraine, lực lượng Nga đang từ từ siết vòng vây quanh Pokrovsk, trung tâm hậu cần quan trọng và một trong những thành trì chính cuối cùng mà Ukraine còn nắm giữ tại tỉnh Donetsk.

Các mũi xung kích của Nga đang tiến từng bước ở phía tây nam thành phố, dần biến Pokrovsk thành một "nồi hầm", thuật ngữ để chỉ tình thế gọng kìm đang siết chặt, bao vây toàn bộ lực lượng phòng thủ ở bên trong.

Giữa tình thế ngặt nghèo, khi "nắp nồi hầm" sắp đóng lại, hàng loạt cuộc tranh luận đang nổ ra về việc liệu các đơn vị Ukraine phòng thủ ở thành phố có nên rút lui chiến thuật hay không. Nếu quyết định triệt thoái được đưa ra, nó có thể bảo toàn tính mạng cho hàng nghìn binh sĩ, nhưng sẽ trao cho Nga một thành quả chiến lược quan trọng sau chiến dịch tấn công kéo dài.

Ukraine đã cố thủ ở Pokrovsk suốt gần hai năm và trong bối cảnh hiện tại, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin đang thúc giục Nhà Trắng gây áp lực buộc Kiev phải đồng ý thỏa thuận từ bỏ toàn bộ khu vực Donetsk, Kiev hơn bao giờ hết không muốn để thêm bất kỳ vùng lãnh thổ nào rơi vào tay đối phương.

Việc Ukraine rút quân khỏi Pokrovsk, ngay cả là để tái tập hợp lực lượng nhằm củng cố vị trí phòng thủ ở những vị trí tốt hơn gần đó, sẽ nâng cao tinh thần chiến đấu cho quân đội Nga. Tuy nhiên, việc tử thủ trong thành phố có nguy cơ gây thương vong nặng nề cho binh lính và tổn thất to lớn về vũ khí, trang bị của Ukraine. Đây là điều Kiev phải tính toán rất kỹ khi họ đã bị áp đảo về quân số và đang đối mặt tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.

Theo Mykola Bielieskov, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia, nhà phân tích cấp cao từ tổ chức phi lợi nhuận Come Back Alive của Ukraine, Tổng thống Vladimir Putin sẽ coi việc Pokrovsk thất thủ như một đòn bẩy để khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump tin rằng chiến thắng tất yếu sẽ thuộc về Nga và mọi nỗ lực viện trợ quân sự cho Ukraine là hoàn toàn vô ích.

"Ukraine đang đối mặt tình thế tiến thoái lưỡng nan", ông nói. Khi tình hình mặt trận ở Pokrovsk xấu đi, Tổng thống Volodymyr Zelensky và các quan chức cấp cao Ukraine cần "nghĩ đến việc bảo toàn lực lượng", song về mặt chính trị, quyết định rút lui là vô cùng khó khăn vì nó có thể trở thành "đòn bẩy ngoại giao cho Nga".

Nếu chiếm được Pokrovsk, Nga sẽ có bàn đạp vô cùng thuận lợi để mở những đợt tiến công mới nhắm vào các tỉnh Dnipropetrovsk và Zaporizhzhia ở miền trung và tây nam Ukraine, vốn là những nơi phòng thủ kém hơn.

Tình thế càng trở nên đau đầu với Ukraine bởi quá khứ thất bại đau thương ở những thành phố miền đông khác, như Bakhmut vào năm 2023 và Avdeevka vào năm 2024, nơi Kiev quyết tử thủ nhưng sau đó phải chịu tổn thất nặng nề khi Moskva tiến công dồn dập bằng hỏa lực áp đảo. Quân đội Ukraine từng phải đối mặt chỉ trích gay gắt từ cả trong nước và quốc tế vì đã không rút quân sớm để bảo toàn sinh mạng cho binh lính ở hai thành phố này.

Nga cũng hứng chịu nhiều tổn thất trong các đợt tiến công vào Pokrovsk, nhưng có thể dễ dàng bù đắp quân số nhờ vào nguồn tuyển quân dồi dào.

Nếu Pokrovsk thất thủ, đây sẽ là thành phố lớn nhất của Ukraine rơi vào tay Nga sau Bakhmut.

"Nga muốn kiểm soát càng nhiều lãnh thổ càng tốt ở miền đông và miền nam Ukraine để gia tăng sức ép hủy bỏ những lệnh trừng phạt kinh tế chống lại mình và tạo ra áp lực chính trị trong các cuộc đàm phán", Andrii Ryzhenko, chuyên gia chiến lược tại Sonata, công ty hậu cần quốc phòng và huấn luyện của Mỹ, nhận định. "Đây là lý do họ dồn lực tấn công Pokrovsk".

Giới phân tích quân sự cho rằng dù khó khăn, giới lãnh đạo chính trị và quân sự Ukraine vẫn phải đưa ra quyết định nhanh chóng, vì cơ hội để binh lính của họ rút khỏi Pokrovsk và thành phố Myrnohrad nhỏ hơn gần đó đang giảm rất nhanh.

Lực lượng Nga "dường như đang tác chiến ngày càng thoải mái ở Pokrovsk và đã tiến công vào Myrnohrad ở sườn phía nam", Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trụ sở tại Washington, cho biết trong bản cập nhật tình hình chiến sự Ukraine hồi đầu tuần.

Ukraine thừa nhận tình hình bên trong thành phố đang rất khó khăn, khi Tổng thống Zelensky tuần trước cho hay quân số Nga tấn công vào Pokrovsk đông gấp 8 lần lực lượng phòng thủ. Tuy nhiên, ông khẳng định những thông tin từ phía Nga về việc họ đã bao vây hàng nghìn lính Ukraine ở Pokrovsk là hoàn toàn sai và Moskva "thực sự không đạt được thành công đáng kể nào suốt những ngày qua". Ông cho biết thêm 5 lữ đoàn và 1 trung đoàn Ukraine đã được điều động để chi viện cho lực lượng phòng thủ.

"Mọi người phải hiểu rằng tình thế không dễ dàng gì cho các binh sĩ của chúng ta", ông nói.

Giới phân tích nhận định việc rút lui khỏi Pokrovsk có thể mang lại một số lợi thế cho binh lính Ukraine nếu họ thiết lập được những vị trí chiến đấu mới gần thành phố trước mùa đông.

Theo Emil Kastehelmi, nhà phân tích từ Black Bird Group, đơn vị chuyên phân tích về cuộc xung đột có trụ sở tại Phần Lan, quyết định từ bỏ thành trì này sẽ giúp rút ngắn chiến tuyến của Ukraine và cải thiện vấn đề về hậu cần.

"Sau một năm giao tranh tại trục Pokrovsk - Myrnohrad, việc mất các thành phố này hiện không ảnh hưởng nhiều đến cục diện lớn hơn. Ukraine rút lui khỏi Pokrovsk không đồng nghĩa Nga sẽ tự khắc có được động lực tiến công mới", Kastehelmi viết trên X, khẳng định bảo toàn binh lực đang là vấn đề quan trọng hơn với Kiev, thay vì giữ lãnh thổ bằng mọi giá.

Michael Kofman, nghiên cứu viên cao cấp chuyên về xung đột Ukraine tại Quỹ Carnegie, trụ sở tại Washington, cho rằng lực lượng Ukraine nên rút lui hơn là cố gắng bám trụ giữa một nồi hầm đang đóng lại.

Không ai biết có chính xác bao nhiêu binh sĩ Ukraine còn cố thủ tại Pokrovsk, "nhưng bất kể số lượng thế nào, ở giai đoạn hiện tại, việc rút quân dưới hỏa lực từ drone tự sát của đối phương cũng là vô cùng khó khăn", ông nói thêm.

Cơ quan tình báo quân đội Ukraine GUR đã tuyên bố thực hiện hàng loạt chiến dịch nhằm giảm áp lực lên binh lính bên trong Pokrovsk và duy trì nguồn tiếp tế tới thành phố trong vài ngày qua.

"Không rõ lực lượng phòng thủ Ukraine có thể cầm cự được bao lâu nữa", Franz-Stefan Gady, nhà phân tích quân sự tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới, trụ sở tại Vienna, Áo, cho hay. "Nồi hầm có thể đóng nắp trong tương lai gần, trừ khi Ukraine ổn định lại được phòng tuyến và đẩy lùi được lực lượng Nga khỏi khu vực".

Theo ông, quân đội Ukraine hiện phải đối mặt hai câu hỏi lớn: Liệu họ có thể thực hiện một cuộc rút lui chiến thuật mà không chịu tổn thất nặng nề hơn không và liệu họ có thể thiết lập những vị trí phòng thủ mới vững chắc hơn ở phía bắc thành phố để ổn định mặt trận không.

Ông cho biết binh lính Ukraine "có thể phải đợi những trận mưa lớn và gió mạnh gây khó khăn cho hoạt động của drone Nga với hy vọng giảm thiểu nguy cơ bị tập kích trong quá trình di chuyển".

Theo Kofman, thất bại ở Pokrovsk có thể là một đòn giáng với Ukraine, nhưng không phải yếu tố thay đổi cục diện chiến trường.

"Kiểm soát Pokrovsk sẽ giúp lực lượng Nga mở rộng một trong những trục tiến công chính nhằm bao vây các thành phố lớn còn lại ở Donetsk, nhưng sẽ không khiến toàn bộ hệ thống phòng thủ của Ukraine sụp đổ", ông nói. "Vì thế, không nên phóng đại tác động tổng thể từ việc thành phố này thất thủ".

"Điều quan trọng nhất là Ukraine phải bảo toàn lực lượng và tránh bị bao vây tại đó", ông nhấn mạnh.

Vũ Hoàng (Theo Washington Post, AFP, Reuters)