Loạt lý do khiến ngành điều Việt Nam lo khó tồn tại

Nếu việc nhập khẩu điều thô từ châu Phi tiếp tục thiếu ổn định, điều nhân chế biến xuất khẩu với giá thấp, ngành sản xuất hạt điều Việt Nam sẽ gặp khó khăn, thậm chí có thêm nhiều nhà máy có thể phá sản.

Ngày 28-10, tại Hà Nội, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) tổ chức Hội nghị điều quốc tế, với sự tham gia của 450 đại biểu từ trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự, các cơ quan, bộ ngành. Dịp này đồng thời kỷ niệm 35 năm thành lập Vinacas.

Xuất - nhập đều gặp khó

Nhiều năm qua, Việt Nam là trung tâm chế biến, nhập khẩu trên 65% sản lượng điều thô và chiếm trên 80% lượng nhân điều xuất khẩu của thế giới. Tuy vậy, ngành điều vẫn đang gặp khó khăn.

Chủ trì phiên thảo luận về điều nhân xuất khẩu, ông Vũ Thái Sơn - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Long Sơn, Chủ tịch Hội Điều Đồng Nai - cho biết khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp chế biến điều nhân Việt Nam hiện nay là giá nhập khẩu điều thô quá cao, giá nguyên liệu lại tăng nhanh hơn giá bán điều nhân xuất khẩu.

"Tình trạng này dẫn đến nhiều trường hợp nhà máy chế biến điều nhân bị thua lỗ, thậm chí phá sản. Các nhà cung cấp điều thô cần xem xét lại chính sách điều chỉnh giá bán nguyên liệu, nếu cứ bán với giá cao, nhà sản xuất chế biến gặp khó, không có lợi nhuận thì chúng tôi không thể mua được", ông Sơn nhấn mạnh.

Đối với thị trường Mỹ, ông Dan On, Chủ tịch Tập đoàn Dan D Foods (Canada), cho biết giá điều nhân Việt Nam quá thấp, khi thị trường Mỹ điều chỉnh thuế nhập khẩu, giá điều nhân cũng không thể tăng tương ứng vì lo lắng người tiêu dùng Mỹ sẽ quay lưng không chấp nhận.

"Ngành điều Việt Nam nếu muốn tồn tại phải tăng giá bán. Hiện giá điều nhân Việt Nam bán tại Mỹ chưa đến 3,5 USD/pound cho loại W320, giá hợp lý phải trên 4 USD. Tôi khẳng định rằng người tiêu dùng Mỹ vẫn dùng hạt điều dù giá tăng cao. Chúng tôi sẽ tăng giá bán hạt điều trong năm tới", ông Dan On khẳng định.

Ngoài vấn đề giá, đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu cho biết hiện mỗi năm Việt Nam cần hơn 3,5 triệu tấn điều thô cho chế biến, nhưng trong nước chỉ cung ứng được hơn 300.000 tấn, số còn lại phải nhập khẩu, chủ yếu từ châu Phi.

Tuy nhiên việc nhập khẩu từ châu Phi gần đây gặp nhiều khó khăn do nhiều nước cấm xuất khẩu, tăng thuế xuất khẩu điều thô... nhằm giữ lại tự chế biến, tăng thêm giá trị.

Chính sách của châu Phi về xuất khẩu điều thô ảnh hưởng rất lớn đến ngành chế biến điều Việt Nam, nếu các quốc gia này muốn tự chế biến thì tăng trưởng của ngành điều Việt Nam không sáng sủa, thậm chí thêm nhiều nhà máy sẽ phải đóng cửa vì thiếu nguyên liệu hoặc giá điều thô nhập quá cao.

Cần tăng cường liên kết ngành điều toàn cầu

Đại diện ngành điều Bờ Biển Ngà cho biết hằng năm châu Phi sản xuất hàng triệu tấn điều thô, nhưng chỉ có 15% được phục vụ cho chế biến, còn lại hơn 85% xuất khẩu thô, chủ yếu qua Việt Nam, Ấn Độ...

"Chúng tôi mong muốn nâng cao năng suất và sản lượng, gia tăng mức độ chế biến điều thô lên hơn 50%. Việt Nam là nhà chế biến điều lớn nhất thế giới nên sớm có giải pháp, trong đó cần nghĩ đến việc tăng đầu tư chế biến điều ở châu Phi, tăng chuyển giao công nghệ cho chúng tôi".

Tuy vậy ở góc độ doanh nghiệp, ông Cao Thúc Uy, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Cao Phát, cho biết việc đầu tư chế biến ở châu Phi được nhiều doanh nghiệp nghĩ đến, nhưng để thực hiện được không phải dễ, chưa kể chính sách ở nhiều quốc gia châu Phi thường thiếu ổn định, đồng tiền mất giá... sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của doanh nghiệp. Do đó điều quan trọng là cần tăng cường sự liên kết ngành điều toàn cầu.

Tại hội nghị, Vinacas sẽ ký văn bản ghi nhớ về sự hợp tác với 5 tổ chức cấp khu vực và quốc gia của ngành điều các nước, để tăng cường liên kết ngành điều toàn cầu nhằm chia sẻ thông tin giá bán, đem lại sự ổn định và phát triển chung cho chuỗi cung ứng.