Liên hợp quốc: Nắng nóng cực đoan phá vỡ các kỷ lục thế giới

(Dân trí) - Theo báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), nhiệt độ cực đoan đang phá vỡ mọi kỷ lục trên toàn thế giới, cùng nạn cháy rừng và chất lượng không khí kém khiến cuộc khủng hoảng thêm trầm trọng.

Theo báo cáo công bố hôm 7/8 của WMO - tổ chức chuyên môn của Liên hợp quốc về khí tượng, nhiệt độ cực đoan và nắng nóng tại nhiều nơi trên thế giới là nguyên nhân khiến khoảng 489.000 người tử vong hàng năm trong giai đoạn từ năm 2000-2019, trong đó 36% số vụ xảy ra ở châu Âu và 45% ở châu Á.

Nhiệt độ tăng cao ảnh hưởng tới sức khỏe con người đặc biệt nghiêm trọng ở các thành phố vì tình trạng gọi là "hiệu ứng đảo nhiệt đô thị" - hiện tượng các khu vực thành phố đông đúc nóng lên quá mức so vùng nông thôn xung quanh.

Điều này đang làm nghiêm trọng thêm các vấn đề nảy sinh trong quá trình đô thị hóa. Theo WMO, do nền nhiệt Trái đất tiếp tục tăng, tháng 7 năm nay là tháng 7 nóng thứ ba từng được ghi nhận trong lịch sử, tiếp sau các mùa hè 2023 và 2024.

Nắng nóng kỷ lục tại châu Á - Âu

Trong tháng 7, các đợt nắng nóng đặc biệt ảnh hưởng đến Thụy Điển và Phần Lan, nơi đã trải qua những đợt nắng nóng kéo dài bất thường với nhiệt độ trên 30 độ C.

Đông Nam Âu cũng phải đối mặt với nắng nóng và cháy rừng, khi Thổ Nhĩ Kỳ ghi nhận mức nhiệt cao kỷ lục mới là 50,5 độ C.

Tại châu Á, nhiệt độ tăng cao trên mức trung bình nhiều nhất trên khắp dãy Himalaya, Trung Quốc và Nhật Bản trong tháng 7, và nắng nóng cực đoan tiếp tục kéo dài sang tháng 8.

Tuần trước, nhiệt độ đã vượt quá 42 độ C trên khắp khu vực Tây Á, Nam Trung Á, phần lớn Bắc Phi và nam Pakistan - với một số khu vực vượt quá 45 độ C.  Một số khu vực ở tây nam Iran và đông Iraq đã chứng kiến nhiệt độ đặc biệt khắc nghiệt trên 50 độ C (122 độ F), làm gián đoạn nguồn cung cấp điện, nước, giáo dục và lao động.

Trong ngày 4/8, Ma rốc cũng đã ban hành cảnh báo nắng nóng với nhiệt độ lên tới 47 độ C. Hàn Quốc cũng ban hành cảnh báo nắng nóng trên diện rộng, khi các kỷ lục nhiệt độ của các trạm đo nhiệt độ bị phá vỡ trên khắp cả nước. Nhật Bản cũng ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục là 41,8 độ C vào đầu tháng 8, phá vỡ kỷ lục 41,2 độ C được thiết lập chỉ một tuần trước đó.

Cháy rừng ở Canada

Trong bối cảnh Canada đang trải qua một trong những mùa cháy rừng tồi tệ nhất trong lịch sử, với 6,6 triệu ha bị thiêu rụi, khói bụi đã làm ô nhiễm bầu trời và gây ra tình trạng chất lượng không khí kém ở nhiều tỉnh và các bang phía bắc vào cuối tháng 7 và đầu tháng 8.

Trong mùa hè này, khói từ các đám cháy ở Canada đã hai lần vượt Đại Tây Dương, ảnh hưởng đến bầu trời Tây Âu từ ngày 5-7/8 và Trung và Nam Âu vào cuối tháng 6.

Tại các nơi khác như Síp, Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ đã phải vật lộn với cháy rừng, buộc phải sơ tán và gây ra nhiều thương vong. Tại Mỹ, một đám cháy rừng ở Công viên Quốc gia Grand Canyon ở Arizona đã làm gián đoạn hoạt động du lịch tại địa điểm mang tính biểu tượng này.

Phòng ngừa thế nào?

Theo Phó Tổng Thư ký WMO Ko Barrett, “nắng nóng cực độ đôi khi chính là sát thủ thầm lặng”. “Với nền khoa học, dữ liệu và công nghệ hiện đại, chúng ta không được phép làm ngơ. Mọi ca tử vong vì nóng cực độ đều có thể phòng ngừa”, ông nhấn mạnh.

Cũng theo ông Barrett, WMO đang nỗ lực tăng cường hệ thống cảnh báo sớm về nhiệt độ theo sáng kiến "Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người". Tổ chức này cũng đang hợp tác với các đối tác toàn cầu và khu vực để hỗ trợ các quốc gia xây dựng kế hoạch hành động bảo vệ sức khỏe trước tình trạng nhiệt độ tăng cao và đảm bảo các nhóm dân cư nhận được cảnh báo kịp thời.

Trong những ngày tới, dự báo các đợt nắng nóng sẽ tiếp diễn trên khắp các khu vực này cũng như Bán đảo Iberia và miền bắc Mexico. Các khu vực này dự kiến sẽ có nhiệt độ tối đa từ 38-40 độ C. Tại một số khu vực của Ả rập Xê út, Iraq, Iran, Bắc Phi có khả năng vượt quá 45 độ C.

WMO cũng là một trong 10 cơ quan của Liên hợp quốc ủng hộ "Lời kêu gọi Hành động về Nóng cực độ" của Tổng Thư ký Liên hợp quốc, nhằm thúc đẩy hợp tác toàn cầu để giảm thiểu tác động của nóng bức thông qua chính sách kinh tế và xã hội. Trọng tâm chính là hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, phù hợp với Thỏa thuận Paris năm 2015.

Theo ước tính của WMO và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ riêng việc mở rộng hệ thống cảnh báo sức khỏe do nóng bức tại 57 quốc gia có thể cứu sống gần 100.000 người mỗi năm.

“Mạng lưới của chúng tôi đang kết nối khoa học, chính sách và hành động để không một cộng đồng nào bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua thích ứng với biến đổi khí hậu, vốn sẽ tiếp tục làm trầm trọng thêm tình trạng nắng nóng cực đoan trong nhiều năm tới”, bà Joy Shumake-Guillemot, người đứng đầu Chương trình Chung về Khí hậu và Sức khỏe của WHO-WMO và đồng lãnh đạo Mạng lưới Thông tin Nhiệt độ-Sức khỏe Toàn cầu (GHHIN), cho biết.

“Đây không chỉ là vấn đề khí hậu, mà còn là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng”, bà nhấn mạnh.